لزوم «رضایت حداکثری» مقابل «فشار حداکثری»
روزنو :با پیروزی انقلاب اسلامی، ساختار جدیدی از حکومت شکل گرفت که مبتنی بر ترکیب دین و سیاست بود. قانون اساسی جمهوری اسلامی با الهام از اندیشه‌های امام خمینی و مبانی فقه شیعه تدوین شد. اصل ولایت فقیه به‌عنوان رکن اساسی این نظام مطرح شد که در آن، یک فقیه جامع‌الشرایط رهبری کشور را بر عهده می‌گیرد.
آرمان امروز- عرفان بیوک‌نژاد: در شرایطی که ایران با فشارهای خارجی روبه‌روست، به‌ویژه از سوی آمریکا که سیاست فشار حداکثری را دنبال می‌کند، مسئله تاب‌آوری از سوی برخی از کارشناسان توصیه می‌شود. فشارهای اقتصادی و سیاسی که از طریق تحریم‌های گسترده اعمال می‌شوند، می‌توانند تأثیر مستقیمی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و روانی مردم داشته باشند. در چنین فضایی، دولت برای حفظ ثبات کشور نیازمند افزایش رضایت عمومی و تقویت تاب‌آوری اجتماعی است.
تاب‌آوری به این معناست که جامعه بتواند در برابر فشارهای خارجی مقاومت کند، اما این مقاومت نمی‌تواند بدون جلب رضایت مردم محقق شود. اگر رضایت عمومی کاهش یابد و مردم احساس کنند که فشارهای اقتصادی و اجتماعی غیرقابل تحمل شده‌اند، احتمال افزایش نارضایتی بالا می‌رود. بنابراین، دولت باید به‌گونه‌ای عمل کند که ضمن مقابله با تهدیدهای خارجی، شرایط داخلی را نیز کنترل کند و مانع از گسترش نارضایتی شود.
یکی از راه‌های افزایش تاب‌آوری، بهبود شرایط اقتصادی است. وقتی مردم از نظر اقتصادی در وضعیت مطلوب‌تری قرار بگیرند و احساس کنند که فشارهای خارجی به‌طور منطقی مدیریت می‌شود، آمادگی بیشتری برای مقاومت خواهند داشت. اما اگر تصمیمات اقتصادی ناکارآمد باشند و موجب افزایش تورم و گرانی شوند، تاب‌آوری اجتماعی کاهش می‌یابد و فشارهای خارجی تأثیرات بیشتری بر جامعه خواهد گذاشت. ازاین‌رو، دولت باید با برنامه‌ریزی دقیق، تأثیرات تحریم‌ها را به حداقل برساند و اقدامات مؤثری در زمینه کنترل بازار، مدیریت ارز و حمایت از تولید داخلی انجام دهد.
علاوه بر اقتصاد، اطلاع‌رسانی شفاف نیز از عوامل مهم در افزایش تاب‌آوری است. مردم باید بدانند که کشور در چه شرایطی قرار دارد و چه برنامه‌هایی برای مقابله با مشکلات پیش‌بینی شده است. اگر اطلاعات به‌درستی منتقل نشود و سیاست‌های دولت برای مقابله با فشارها به‌صورت شفاف برای مردم تبیین نشود، بی‌اعتمادی عمومی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، لازم است که مسئولان با مردم صادقانه صحبت کنند و واقعیت‌های موجود را به‌گونه‌ای مطرح کنند که حس مشارکت و همراهی در جامعه تقویت شود.
از سوی دیگر، سیاست‌های اجتماعی نیز در افزایش یا کاهش تاب‌آوری تأثیر دارند. برخی اقدامات و محدودیت‌ها که ممکن است بدون توجیه منطقی اجرا شوند، می‌توانند باعث ایجاد نارضایتی شوند. برای مثال، برخی سیاست‌های نظارتی یا محدودیت‌های غیرضروری در فضای مجازی می‌توانند موجب کاهش اعتماد عمومی شوند. در شرایطی که کشور با فشارهای خارجی روبه‌روست، لازم است که سیاست‌های داخلی به‌گونه‌ای باشد که مردم احساس کنند آزادی‌های آن‌ها محدود نشده و حقوقشان مورد احترام است.
مسئله مذاکره نیز در این میان اهمیت دارد. اگرچه مذاکره می‌تواند یکی از راه‌های کاهش فشارهای خارجی باشد، اما این مذاکره باید در شرایطی انجام شود که حقوق کشور حفظ شود. اگر مذاکره در شرایطی باشد که همراه با تهدید و فشار باشد، نتیجه‌ای جز تحمیل خواسته‌های یک‌طرفه نخواهد داشت. بنابراین، هرگونه مذاکره باید در فضایی متوازن و بر پایه احترام متقابل صورت گیرد.
در نهایت، دولت باید یک راهبرد جامع برای مقابله با فشارهای خارجی و افزایش تاب‌آوری داخلی تدوین کند. این راهبرد باید شامل اقداماتی در زمینه اقتصاد، اطلاع‌رسانی، سیاست‌های اجتماعی و دیپلماسی باشد. به‌ویژه در شرایطی که فشارهای خارجی تشدید می‌شود، دولت باید یک کمپین مشخص برای افزایش رضایت عمومی طراحی کند و به‌صورت مستمر شرایط کشور را مدیریت کند تا جامعه بتواند در برابر این فشارها مقاومت کند.
مهدی آیتی، نماینده ادوار مجلس به روزنامه آرمان امروز گفت: با پیروزی انقلاب اسلامی، ساختار جدیدی از حکومت شکل گرفت که مبتنی بر ترکیب دین و سیاست بود. قانون اساسی جمهوری اسلامی با الهام از اندیشه‌های امام خمینی و مبانی فقه شیعه تدوین شد. اصل ولایت فقیه به‌عنوان رکن اساسی این نظام مطرح شد که در آن، یک فقیه جامع‌الشرایط رهبری کشور را بر عهده می‌گیرد.
وی افزود: به‌دلایل مختلف، از جمله مشکلات اقتصادی، فشارهای اجتماعی، تحریم‌های بین‌المللی، و تغییر نسل‌ها، میزان حمایت از این ایدئولوژی کاهش یافت.
نماینده ادوار مجلس اظهار کرد: یکی از پرسش‌های مهم این است که آیا مردم ایران حاضرند همچنان در مسیر «تاب‌آوری» و «مقاومت» گام بردارند؟ ایدئولوژی جمهوری اسلامی بر این باور است که باید در برابر فشارهای خارجی ایستادگی کرد و هرگونه سختی را تحمل نمود تا «اقتدار اسلامی» حفظ شود. اما واقعیت این است که این نگاه دیگر مورد پذیرش اکثریت جامعه نیست.
رضایتمندی و تاب‌آوری
وی افزود: بحث رضایتمندی مردم در هر نظام سیاسی، به‌ویژه در جمهوری اسلامی که بر مبنای ایدئولوژی و مفاهیم خاصی بنا شده، یک موضوع پیچیده و چندلایه است.
آیتی عنوان کرد: تاب‌آوری به معنای پذیرش سختی‌ها، مشکلات، و فشارهای اقتصادی و سیاسی برای رسیدن به یک هدف مشخص است. در ادبیات جمهوری اسلامی، این مفهوم معمولاً با «مقاومت» در برابر «استکبار جهانی» گره خورده است. اما مسئله اینجاست که تاب‌آوری بدون رضایتمندی عمومی پایدار نیست. مردمی که احساس کنند فشارها نتیجه یک هدف ارزشمند و مشترک است، حاضرند مشکلات را تحمل کنند؛ اما اگر حس کنند که این فشارها بدون نتیجه یا به ضرر منافع آن‌هاست، میزان پذیرش و تاب‌آوری کاهش پیدا می‌کند.
مردم و جلب رضایت آن‌ها
وی ادامه داد: رضایتمندی صرفاً یک مفهوم ذهنی نیست که در سخنرانی‌ها و میزگردها مطرح شود، بلکه شاخص‌های قابل اندازه‌گیری دارد که باید در زندگی واقعی مردم دیده شود. برای بررسی رضات‌مندی مردم باید چند سوال از خود بپرسیم، مثلا: آیا مردم قدرت خرید کافی دارند؟ آیا تورم، بیکاری، و کاهش ارزش پول ملی کنترل شده است؟ آیا مردم به خدمات بهداشتی، آموزشی، و مسکن مناسب دسترسی دارند؟ آیا مردم احساس می‌کنند که می‌توانند آزادانه نظرات خود را بیان کنند؟ آیا رسانه‌ها، احزاب و تشکل‌های مدنی بدون محدودیت فعالیت می‌کنند؟ آیا مردم از آینده خود مطمئن‌اند؟ آیا میزان جرم و جنایت، خشونت، و ناامنی اجتماعی کاهش یافته است؟ آیا مردم در خیابان‌ها، کوچه‌ها، بازارها و در گفتگوهای روزمره، احساس رضایت و آرامش می‌کنند؟
نماینده ادوار مجلس توضیح داد: اگر این شاخص‌ها در وضعیت مناسبی باشند، می‌توان گفت که مردم رضایتمند هستند. اما اگر این موارد در جامعه دچار بحران باشد، نشان می‌دهد که مشکلاتی جدی وجود دارد که باید به آن‌ها رسیدگی شود.
رضایتمندی و صداقت در اطلاع‌رسانی
وی گفت: یکی از مشکلاتی که در بسیاری از حکومت‌ها، از جمله جمهوری اسلامی، وجود دارد، عدم شفافیت در ارائه اطلاعات واقعی درباره رضایت عمومی است. اگر مسئولان حکومتی واقعاً به‌دنبال سنجش رضایت مردم هستند، باید اجازه دهند که نهادهای مستقل داخلی و بین‌المللی به‌طور شفاف این موضوع را بررسی کنند و نتایج آن را بدون سانسور منتشر کنند.
آیتی متذکر شد: رضایتمندی را نمی‌توان با شعار و سخنرانی در نماز جمعه، تلویزیون، یا روزنامه‌ها به‌وجود آورد. اگر مردم در زندگی واقعی خود احساس نارضایتی کنند، هر چقدر هم که رسانه‌های حکومتی ادعا کنند که “همه‌چیز خوب است”، تأثیری نخواهد داشت.
وی افزود: همان‌طور که اشاره کردید، تصمیم درباره آینده کشور باید به دست خود مردم باشد. اگر قرار است مسیری که تاکنون طی شده ادامه پیدا کند، باید مشخص شود که این مسیر تا چه اندازه مورد پذیرش عمومی است. و اگر قرار است تغییری ایجاد شود، این تغییر نیز باید از طریق مراجعه به افکار عمومی صورت گیرد، نه از طریق تصمیمات فردی یا گروهی.
نماینده ادوار مجلس در نهایت خاطر نشان کرد: رفراندوم و نظرسنجی‌های واقعی می‌توانند بهترین ابزار برای تعیین این موضوع باشند. این‌که آیا مردم همچنان به “تاب‌آوری و مقاومت” اعتقاد دارند یا خواهان یک مسیر جدید هستند، موضوعی است که تنها از طریق مراجعه مستقیم به رأی و نظر مردم مشخص خواهد شد.
