هرآنچه از روانشناسی رنگ‌ها باید دانست

روانشناسی رنگ‌ها

روانشناسی رنگ به بررسی تاثیر رنگ‌ها بر احساسات، افکار و رفتار انسان می‌پردازد. در واقع، روانشناسی رنگ‌ها به زبان ساده در مورد رنگ‌ها به‌عنوان یک عامل تعیین‌کننده رفتار انسان مطالعه می‌کند. هدف این مطالعه، بررسی اثرگذاری رنگ‌ها بر تصمیمات روزمره زندگی و رفتار انسان است. به‌عنوان مثال، آیا رنگ یک لباس می‌تواند ما را وادار به خرید آن کند؟ یا رنگ بسته‌بندی یک محصول باعث ترجیح آن به محصول دیگری می‌شود؟ در جواب این سوالات باید بگوییم بله، رنگ‌ها بر تصمیمات روزمره ما تاثیر می‌گذارند. 

با این حال، فعلاً در مورد چگونگی اثرگذاری رنگ‌ها بر عملکرد روانی مطالعات و پژوهش‌های کمی انجام شده است. اما همین تحقیقات نشان می‌دهند که تاثیر رنگ‌ها بر احساسات و افکار ما تا حد زیادی برگرفته از فرهنگ و تجربه شخصی هر فرد است. مثلاً، رنگ سفید ممکن است در برخی کشورها نماد پاکی و صلح باشد، اما در کشور دیگری به عنوان نماد عزاداری استفاده شود.

تاریخچه روانشناسی رنگ

تاریخچه روانشناسی رنگ به دوران مصر باستان می‌رسد. مصریان باستان فکر می‌کردند که، می‌توان از رنگ‌های خاصی برای درمان مشکلات مربوط به سلامت استفاده کرد. مصریان از رنگ نارنجی به منظور کاهش احساس خستگی و از رنگ های بنفش و آبی برای تاثیر‌گذاری بر پوست و احساس درد استفاده می‌کردند. با وجود استفاده از رنگ‌ها و توجه به ویژگی‌هایشان از زمان‌های گذشته روانشناسان تا قرن بیستم، به طور رسمی مطالعه تأثیر رنگ بر رفتار و احساسات انسان را آغاز نکرده بودند. از اولین افراد مهمی که در مورد تاثیرگذاری رنگ‌ها سخن گفته است، می‌توان به شاعر و نویسنده آلمانی «یوهان گوته» اشاره کرد. او ضمن انتشار یکی از اولین کتاب‌های روانشناسی رنگ، معتقد بود که رنگ‌ها می‌توانند احساسات خاصی را در افراد برانگیزند، او رنگ زرد را به‌عنوان «شادی آور» و «آرام» توصیف کرد و رنگ آبی را با مالیخولیا مرتبط دانست.

کورت گلدشتاین، یک روانشناس بود که با الهام از گوته، تحقیقات علمی به روی روانشناسی رنگ را شروع کرد. گلدشتاین، مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را به روی پنج بیمار خود انجام داد تا مشخص کند که آیا رنگ‌های مشخصی، می‌توانند بر عملکرد حرکتی افراد تاثیر بگذارند یا خیر. البته بررسی‌های او چندان مورد تایید قرار نگرفته است. گلدشتاین، از بیمارانش خواست به اشیاء مختلف قرمز و سبز رنگ نگاه کنند و تأثیر آن را بر علائمی مانند مشکلات تعادل و لرزش، مشاهده کرد. به نظر می‌رسید که رنگ قرمز علائم آن‌ها را افزایش داده و رنگ سبز علائم را کاهش می‌داد و عملکرد حرکتی کلی بیماران را بهبود می‌بخشید. گلدشتاین فرض کرد که رنگ قرمز، عملکرد حرکتی را مختل می‌کند، چرا که رنگی محرک است و سبز به دلیل داشتن ویژگی آرام بخشی، آن را بهبود می‌بخشد.

تاثیر روانشناسی رنگ‌ها برای کودکان

مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهند، رنگ‌ها تاثیر زیادی بر رشد مغز، خلاقیت، بهره‌وری و یادگیری کودکان دارند. چرا که کودکان نسبت به بزرگسالان واکنش‌های احساسی و شناختی بیشتری به رنگ‌ها نشان می‌دهند. معمولاً متخصصان توصیه می‌کنند از رنگ قرمز برای کودکان مضطرب، بی‌قرار، پرتنش و بیش‌فعال استفاده نکنید.

رنگ قرمز هیجان و میزان فعالیت کودکان را افزایش می‌دهد و می‌تواند بر خلق‌وخوی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد. اگر به دنبال رنگ مناسب برای کودک پرانرژی خود هستید، بهتر است به سراغ رنگ‌های آبی، بنفش و سبز بروید.

تاثیر روانشناسی رنگ‌ها بر روی معماری داخلی

تاثیر روانشناسی رنگ‌ها در معماری داخلی بسیار اهمیت دارد، چرا که می‌تواند باعث تغییر ابعاد روانی فضا شود و حتی انرژی یا احساسات مختلفی را به محیط منتقل کند. رنگ‌های روشن مانند سفید، آبی آسمانی و بژ فضا را بزرگتر و آرامش‌بخش‌تر نشان می‌دهند. بنابراین بهتر است در فضاهای کوچک و اتاق‌های خواب از این رنگ‌ها استفاده کنید.

از سوی دیگر، رنگ‌های تیره مانند مشکی و خاکستری فضایی مدرن و شیک ایجاد می‌کنند. به همین دلیل برای فضاهای عمومی که باید بیانگر حس قدرت و پایداری باشند، مناسب هستند. شما می‌توانید برای ایجاد یک اتاق کار با تمرکز بالا یا اتاق نشیمن دلنشین و آرام‌بخش از رنگ سبز استفاده کنید. همچنین، رنگ نارنجی به دلیل القای حس صمیمیت و انرژی مثبت می‌تواند برای فضای پذیرایی و اتاق نشیمن گزینه مناسبی باشد. در نهایت، اگر به دنبال یک رنگ انرژی‌بخش برای حمام، آشپزخانه یا فضای غذاخوری هستید، می‌توانید به سراغ رنگ زرد بروید.

درمان با روانشناسی رنگ

روانشناسی رنگ یا کروموتراپی، یک روش درمانی برای مشکلات انسان‌ها بوده که توسط مصری‌ها و چینی‌ها مورد استفاده قرار می گرفت. کروموتراپی گاهی اوقات به‌عنوان نور درمانی یا رنگ شناسی شناخته می‌شود. یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ نشان داد که کروموتراپی می‌تواند، راهی موثر برای کمک به مبارزه با احساس خستگی و استرس پس از سانحه، در پرستاران بخش مراقبت‌های ویژه باشد. در روش درمان از طریق کروموتراپی فرض بر این است که روانشناسی رنگ می‌تواند در درمان یا کمک به درمان در موارد زیر، موثر باشد، که عبارت اند از:

·        استفاده از رنگ قرمز، برای تحریک بدن، ذهن و افزایش گردش خون

·        تاثیر رنگ زرد، بر تحریک اعصاب و پاکسازی بدن

·        بکارگیری رنگ نارنجی، برای بهبود ریه‌ها و افزایش سطح انرژی

·        رنگ آبی و خاصیت تسکین دهندگی بیماری‌ها و درمان درد

·        بکار بردن رنگ نیلی برای کاهش مشکلات پوست

روانشناسی رنگ‌های مختلف

تا‌به‌اینجا نکات کلی در مورد روانشناسی رنگ را مرور کردیم. در این قسمت می‌خواهیم بدانیم هر رنگ چه معنایی دارد و به روانشناسی رنگ‌های مجزا بپردازیم. با آگاهی از تأثیر رنگ‌ها روی احساسات و عملکرد می‌توانید انتخاب آگاهانه‌تری در مورد رنگ‌ها داشته باشید. تا به انتهای این مطلب همراه ما باشید.

1.     روانشناسی رنگ قرمز

قرمز جزء رنگ‌های اصلی محسوب می‌شود. رنگ‌هایی مانند قرمز می‌توانند توجه افراد را به خود جلب کنند. رنگ قرمز با هیجان، اشتیاق، خطر، انرژی و عمل همراه است. همچنین تداعی‌کننده جنگ، خطر، قدرت، عزم و اراده و عشق است. قرمز متابولیسم بدن و میزان تنفس را افزایش داده و باعث بالارفتن فشارخون می‌شود. این رنگ بیشتر از هر رنگ دیگری توجه را به خود جلب می‌کند. به همین دلیل برای هشدار خطر از آن استفاده می‌کنند.

2.     روانشناسی رنگ زرد

در روانشناسی رنگ معنای رنگ زرد حول آفتاب می‌چرخد. زرد احساس خوشبختی، مثبت‌اندیشی، خوش‌بینی و گاهی فریب و هشدار را القاء می‌کند. زرد روشن‌ترین رنگ در طیف رنگ‌ها محسوب می‌شود. از این رنگ در ایده‌های تازه، پروژه‌های خلاقانه یا ابتکارات تجاری جدید استفاده می‌کنند. طبق مطالعات انجام‌شده تأثیر رنگ زرد بر افزایش فعالیت ذهنی، سطح آگاهی و انرژی اثبات شده است. روشنایی این رنگ ذهن را باز کرده و افراد را ترغیب می‌کند که روش‌های کسل‌کننده را کنار گذاشته و به دنبال دیدگاه‌های جدید باشند. مطالعات انجام‌شده رنگ زرد را با نیمکره سمت چپ مغز مرتبط می‌دانند. البته استفاده بیش از حد از رنگ زرد ممکن است آزاردهنده به نظر برسد. معمولاً نوزادان در اتاق‌های زردرنگ بیشتر گریه می‌کنند.

3.     روانشناسی رنگ نارنجی

نارنجی نشان‌دهنده خلاقیت، ماجراجویی، اشتیاق، موفقیت و تعادل است. رنگ نارنجی از ترکیب رنگ قرمز و زرد به وجود می‌آید. رنگ زرد نشانه خوش‌بینی و نشاط است. درحالی‌که قرمز نشانه احساسات شدید، عشق و حتی تسلط است. نارنجی در میانه این دو رنگ قرار می‌گیرد. نارنجی حس جوانی، ارتباطات و اثبات‌گرایی را منتقل می‌کند. این رنگ باعث تقویت برون‌گرایی شده و افراد را برای رهایی از محدودیت‌ها ترغیب می‌کند. انرژی رنگ قرمز و شادی رنگ زرد در رنگ نارنجی ترکیب می‌شود. این رنگ همچنین شیفتگی، عزم و جذابیت را نشان می‌دهد.

4.     روانشناسی رنگ صورتی

صورتی یکی از ملایم‌ترین و درعین‌حال متناقض‌ترین رنگ‌ها است. رنگ صورتی حول محور زنانگی، بازیگوشی، ناپختگی و عشق بی‌قیدوشرط قرار دارد. به همین دلیل از این رنگ در برندهای مخصوص خانم‌ها بسیار استفاده می‌شود. این رنگ نشان‌دهنده حالت ملایم عشق است. این رنگ حساسیت، آسیب‌پذیری و جوانی را القاء می‌کند. صورتی رنگی آرامش‌بخش و بدون حس تهدید است و با بی‌گناهی، امید و خوش‌بینی ارتباط دارد. این رنگ همچنین جنبه‌های مثبت زنانگی مانند پرورش و مهربانی را نشان می‌دهد.

5.     روانشناسی رنگ آبی

آبی متضاد رنگ قرمز است و به جای هیجان، آرامش ایجاد می‌کند. در روانشناسی، رنگ آبی به معنای نزدیکی به دریا و آسمان است. ثبات، هماهنگی، صلح، آرامش و اعتماد خصوصیاتی هستند که با دیدن رنگ آبی به شخص منتقل می‌‌شود. اگر دقت کرده باشید بسیاری از برندهای بزرگ دنیا از آبی به‌عنوان رنگ سازمانی خود استفاده کرده‌اند. آبی همچنین می‌تواند معانی منفی مانند افسردگی را القاء کند. هنگامی که از افراد خواسته می‌شود، صحنه‌ای آرام را تجسم کنند، احتمالاً رنگ آبی بیش از هر رنگ دیگری به ذهنشان می‌آید. تحقیقات نشان می‌دهد که تأثیر رنگ آبی بر بدن، متضاد رنگ قرمز است. با دیدن رنگ آبی ضربان قلب پایین آمده و متابولیسم کاهش پیدا می‌کند. استفاده از رنگ آبی به این معنی است که شخص به دنبال معنا و اهمیت زندگی است. این شخص به وحدت و صداقت در روابط خود پایبند بوده و انعطاف‌پذیر است.

6.     روانشناسی رنگ سبز

در روانشناسی رنگ‌ها رنگ سبز به‌شدت با طبیعت و پول ارتباط دارد. رشد، باروری، سلامت و سخاوت از معانی مثبت رنگ سبز به شمار می‌روند. به همین دلیل در حوزه بیمه و سلامت از این رنگ زیاد استفاده می‌شود. در روانشناسی، رنگ سبز معنی منفی حسادت را هم نشان می‌دهد. سبز نشاط ‌آور، آرامش‌بخش و ملایم است. همچنین نشان‌دهنده ارتباط است. این موضوعی تصادفی نیست که بسیاری از مردم برای تعطیلات جنگل و فضای سبز را انتخاب می‌کنند. سبز به معنای بازگشت به ریشه اولیه و صلح و آرامش درونی است. سبز برای ذهن و بدن مفید است. متابولیسم را کاهش داده و اثر آرامش‌بخش ایجاد می‌کند. برای نماد تقوا و صداقت از این رنگ استفاده می‌شود.

7.     روانشناسی رنگ بنفش

بنفش ترکیب زیبایی از رنگ قرمز و آبی است. در روانشناسی رنگ بنفش یک رنگ سلطنتی است. معنای رنگ بنفش با قدرت، اشرافی‌گری، تجمل، خرد و معنویت ارتباط دارد. استفاده زیاد از رنگ بنفش می‌تواند حس ناامیدی را منتقل کند. حس تجمل و قدرت در رنگ بنفش به دلیل وجود رنگ قرمز در آن است. آبی احساس آرامش و ثبات را ایجاد می‌کند و در ترکیب با رنگ قرمز حس خرد را منتقل می‌کند.

8.     روانشناسی رنگ قهوه‌ای

قهوه‌ای جز رنگ‌های جدی‌تر و تحمیل‌کننده است. قهوه‌ای نمادی از رنگ خاک، چوب و سنگ است. روان‌شناسان قهوه‌ای را با مفهوم راحتی، امنیت و طبیعت مرتبط می‌دانند. رنگ قهوه‌ای به طور سنتی با جدیت، ثبات و خرد همراه است. این رنگ بیشتر توسط افرادی استفاده می‌شود که احترام و قدردانی را از طریق موقعیت خود تحمیل می‌کنند. زمانی که به این رنگ فکر می‌کنید، احتمالاً تصویری از یک پدر یا پدربزرگ به ذهن شما می‌رسد.

از آنجایی که در خانواده‌ها شخصیت مرد باثبات و تدبیر شناخته می‌شود، بیشتر مردم در مورد رنگ قهوه‌ای هم همین حس را دارند. بیشتر مردم در کنار افرادی که از رنگ قهوه‌ای استفاده می‌کنند، حس امنیت دارند. زیرا این رنگ نشان‌دهنده جدیت، اتکا و حمایت است. افرادی که از رنگ قهوه‌ای استفاده می‌کنند، معمولاً محتاط بوده و به دنبال جلب‌توجه نیستند. قهوه‌ای روشن نشان‌دهنده صداقت و ثبات بوده و قهوه‌ای تیره شخصیت بالغ و قابل پیش‌بینی را نشان می‌دهد.

9.     روانشناسی رنگ سفید

در روانشناسی، معمولاً رنگ سفید بی‌گناهی، پاکیزگی و فروتنی را نشان می‌دهد. در برخی نقاط جهان رنگ سفید معنای معکوسی دارد. جنبه منفی رنگ سفید نمادی از عقیم بودن و سرما است. با مشاهده رنگ سفید بسیاری از افراد به کمال، آرامش و ظرافت فکر می‌کنند. این رنگ بسیار خلاقانه است و بازتاب گشودگی و بیداری است. از رنگ سفید در لباس عروس و لباس پزشک استفاده می‌شود. زیرا این رنگ نشانه پاکی، نظم، راحتی و امید است.

10.روانشناسی رنگ سیاه

رنگ سیاه نماد رمز و راز، قدرت، ظرافت و پیچیدگی است. همچنین سیاه می‌تواند حس غم و عصبانیت را القاء کند. مفهوم رنگ مشکی بسیار متنوع است و بستگی به این دارد از کدام زاویه به آن نگاه می‌کنید. می‌توانید این رنگ را بسیار زیبا، مرموز یا افسرده کننده ببینید. رنگ مشکی با قدرت، ظرافت، مرگ و شر ارتباط دارد. سیاه، رنگی رسمی است و گاهی حس ترس و ناشناخته‌ها را در ذهن ایجاد می‌کند.

11.روانشناسی رنگ خاکستری

خاکستری نشان‌دهنده بی‌تفاوتی و تعادل است. خاکستری از ترکیب سیاه‌وسفید ایجاد می‌شود. به همین دلیل حس بی‌تفاوتی را نشان می‌دهد. این رنگ می‌تواند مفهوم منفی هم داشته باشد. خاکستری گاهی نشانه افسردگی و ازدست‌دادن است. این رنگ هیچ‌کس را خسته نمی‌کند. به همین دلیل در تجارت از آن زیاد استفاده می‌شود.