شاید عربستان و قطر هم بین مسئولین نفوذی دارند!

استفاده نکردن ایران از میادین مشترک گازی با کشورهای همسایه به یکی از چالش‌های حاد دیپلماسی اقتصاد ایران تبدیل شده است به صورتی که کارشناسان بسیاری دائما متذکر می‌شوند در حالی که ایران از استفاده از این میادین غافل است، همسایگان با سرعتی باورنکردنی در حال پر کردن جیب خود از این منابع هستند.

در همین راستا، یک فعال صنعت نفت در روزهای گذشته یادآور شد که 48 درصد مخازن نفت و گاز ما با همسایگان مشترک است و به دلیل عدم برداشت ما، گردن همسایگان با این مخازن کلفت می‌شود! عبدالحمید نادریان تاکید کرد: 210 میلیارد بشکه نفت محبوس شده داریم و فقط در اهواز معادل ۵۲ میلیارد بشکه نفت وجود دارد که با کل نفت قاره آمریکا برابری می‌کند.

    قطر ۲۱ سال زودتر از ما برداشت از پارس جنوبی را آغاز کرد و ما بعد از ۲۱ سال و دوران آقای خاتمی بود که برداشت از پارس جنوبی را شروع کردیم. قطر در این ۲۱ سال گاز را تبدیل به LNG کرد و بازار منطقه و دنیا را گرفت، برای کشور خود سرمایه‌گذاری و برای صندوق‌های توسعه خود ارزآوری کرد

برای بررسی جوانب مختلف چرایی ناتوانی ایران در برداشت از میادین مشترک و آسیب‌های آن، «توسعه ایرانی» گفت‌وگویی با یکی از کارشناسان ارشد این حوزه داشته است که مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.

قطر 21 سال زودتر از پارس جنوبی استفاده کرد

یک تحلیلگر مسائل انرژی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، ناتوانی ایران را در برداشت از میادین نفتی و گازی مشترک با همسایگان، یک گرفتاری دانست که حاصل مجموعه‌ای از مشکلات است.

هدایت‌الله خادمی یکی از علل این ناتوانی را عدم انگیزه خواند و درباره دیگر علل، اظهار کرد: اوایل انقلاب و در زمان جنگ، از آنجا که بیشتر میادین مشترک ما در دریا هستند، عراق سکوهای ما را بمباران می‌کرد و به همین دلیل، در پارس جنوبی نتوانستیم کاری بکنیم و بخشی هم مربوط به انگیزه است که نخواستیم کاری بکنیم.

او تاکید کرد: این شرایط باعث شد که قطر ۲۱ سال زودتر از ما برداشت از پارس جنوبی را آغاز کند و ما بعد از ۲۱ سال، و دوران آقای خاتمی بود که برداشت در پارس جنوبی را شروع کردیم. قطر در این ۲۱ سال گاز را تبدیل به LNG کرد و بازار منطقه و دنیا را گرفت، برای کشور خود سرمایه‌گذاری کرد و ارزآوری را صندوق‌های توسعه خود نگه داشت.

سراغ هیچ‌یک از میادین مشترک نرفتیم

این نماینده سابق مجلس درباره وضعیت دیگر میادین گفت: میادین مشترک دیگری هم مانند فرزاد A و فرزاد B داریم که با عربستان مشترک است و متاسفانه در آنجا هم در حالی که عربستان محکم کار می‌کند، ما باز اقدام خاصی نکردیم.

خادمی یادآوری کرد: در زمان مرحوم قاسمی با دستگاه شرکت حفاری شمال در آن منطقه شروع به حفاری یک چاه کردند ولی باز هم بعد از مدتی کار را متوقف کردند و برگشتند. او درباره میدان آرش عنوان کرد: در آرش هم، که میدان مشترک ایران و کویت است، قبل از انقلاب چاه اکتشافی زده بودیم ولی اکنون به دلیل اینکه سراغ آن نرفتیم و کم‌کاری کردیم، کویت اعلام کرده است که این میدان مال کوبت است و برای اینکه عربستان را با خود هماهنگ کند، پای عربستان را وسط کشیده و عربستان هم گفته است که این میدان مال کویت و آنهاست و به ایران ارتباطی ندارد.

    هدایت‌الله خادمی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: اکنون با قاطعیت و با توجه به میادین مشترک و برداشت‌ها می‌گویم که دیگر متاسفانه قطر و عربستان و عراق و ... هم نفوذی اصلی دارند و شاید هم این نفوذی‌ها سهمی در این ناکارآمدی‌ها دارند زیرا وضعیت میادین مشترک مانند اینست که یک پارچ بین دو نفر مشترک است و یک نفر همه آن را می‌برد و نفر دیگر فقط نگاه می‌کند، هیچی نمی‌گوید و چشم‌ها را بسته است

این کارشناس با اشاره به اینکه در میادین خشکی هم وضعیت بهتر از میادین دریایی نیست، تصریح کرد که تقریبا سراغ هیچکدام از میادین مشترک نرفته‌ایم.

تمام کارهای مطلوب مقطعی بودند

خادمی بیان کرد: ما در بعضی دوره‌ها مثل دوران آقای خاتمی، در حوزه نفت خوب عمل کردیم. گرچه در زمانی که آقای آقازاده هم در اوایل دهه ۷۰ بود، تعدادی دستگاه از آمریکا خریداری و وارد ایران کردیم و در آن زمان هم عملیات خوبی در خشکی انجام دادیم و تولید را بالا بردیم. 

او با عنوان اینکه اما تمام این کارهای مطلوب مقطعی بودند، ادامه داد: در آن زمان بالاخره توانستیم تولید نفت کشور را به روزانه ۴ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه برسانیم اما اگر این تولید را نسبت به ۵۰ سال پیش مقایسه کنیم، می‌بینیم که ما در زمان شاه برای مدت محدودی ۶ میلیون بشکه هم تولید کردیم اما بعد از این سال‌ها به ۴ میلیون رسیدیم و باز هم در سالیان بعدی کاهش پیدا کرد و تحریم‌ها هم در این کاهش نقش داشتند اما بخش اعظم این مشکلات را خودمان ایجاد کرده‌ایم.

برداشت از میادین هم جناحی شده است

این نماینده پیشین مجلس با اشاره به دعواهای جناحی به عنوان یکی از علل برداشت نکردن از میادین مشترک، تاکید کرد که حتی تولید از میادین و برداشت از آنها هم جناحی شده است.

خادمی توضیح داد: می‌بینیم که جناح چپ کار را شروع می‌کند و کار را تا نصفه پیش می‌برد اما راست آن را به‌هم میزند؛ راست می‌خواهد کار کند و مقداری هم کار را جلو می‌برد ولی ۴ سال بعد آن یکی گروه این کارها را به‌هم می‌زند.

او خاطرنشان کرد: در ظرف این ۴۶ سال گذشته‌، هر ۸ ساله اصلاح‌طلب و اصولگرا می‌آیند و در نهایت نتیجه‌ی کار هردو آنها در بخش انرژی، وضعیت کنونی برق و وضعیت فعلی انرژی در کشور است! وضعیت به صورتی درآمده که یک کشوری مانند ایران که دومین دارنده ذخایر گازی جهان است، از روسیه گاز وارد می‌کند. روسیه قبل از جنگ اوکراین ۱۹ درصد بازار دنیا را داشت و ما حتی در همان زمان هم ۱ درصد بازار دنیا را هم نداشتیم.

به گفته این تحلیلگر، وضعیت فعلی کشور ناشی از عدم انگیزه است و اگر هم کاری بلد باشیم و ابزار و امکانات هم داشته باشیم، نمی‌خواهیم کار کنیم زیرا پاسخگو نیستیم.

با رفع تحریم‌ها هم کاری نمی‌کنیم!

خادمی در ادامه عنوان کرد: در این وضعیت منتظریم که چه اتفاقی بیفتد و بقیه دنیا به ایران بیایند و با همین ابزار و امکاناتی که داریم، همه‌چیز را توسعه داده شده به ما بدهند.

    در ظرف این ۴۶ سال گذشته‌، هر ۸ ساله اصلاح‌طلب و اصولگرا می‌آیند و در نهایت نتیجه‌ی کار هردو آنها در بخش انرژی، وضعیت کنونی برق و وضعیت فعلی انرژی در کشور است! وضعیت به صورتی درآمده که یک کشوری مانند ایران که دومین دارنده ذخایر گازی جهان است، از روسیه گاز وارد می‌کند. روسیه قبل از جنگ اوکراین ۱۹ درصد بازار دنیا را داشت و ما حتی در همان زمان هم ۱ درصد بازار دنیا را هم نداشتیم

او تاکید کرد: اگر اکنون همه تحریم‌ها هم برداشته بشود باز هم از میادین استفاده خاصی نمی‌کنیم؛ گرچه مشکل اصلی ما تحریم است که امیدواریم زودتر روابطمان با دنیا متناسب با منافع ملی شود که بتوانیم از امکانات تکنولوژیکی و سرمایه‌گذاری دنیا استفاده کنیم.

این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: منتهی مشخص اصلی ما خاص است و مشکلی اصلی اینست که مسئولین پاسخگو نیستند. هر دولتی ۴ سال یا 8 سال، وزرا و دولتمردانی که انتخاب می‌کنند، یا آشنایی با موضوع ندارند و یا اگر خودشان هم مقداری آشنایی داشته باشند در نهایت وقتی در صنعت قرار میگیرند، به دلیل لابی‌ها و فشارهای موجود، کارهایشان نتیجه نمی‌دهد.

او مطرح کرد: به آن برنامه‌ای که وزرا هنگام گرفتن رای اعتماد به مجلس می‌دهند، ۱۰ درصد هم عمل نمی‌شود منتهی خودشان می‌دانند که نه مجلس، مجالسی هستند که از آنها سوال بکنند و نه مجلس اطلاعاتی دارد و اگر هم داشته باشد بالاخره به دلیل لابی‌هایی که با وزارتخانه‌ها دارند، بروز نمی‌دهند و وزرا هم از نظر مجلس خود را محکم می‌کنند و میدانند در این ۴ یا ۸ سال ماندگار هستند.

وزرای گذشته باید محاکمه شوند

خادمی بیان کرد: همه وزرا ظرف این ۴۶ سال کار نکردند و رفتند و کسی از آنها سوال نکرد. کاش در پایان دوره وزرا، برای عمل نکردن به برنامه‌های ادعا شده و اتلاف منابع کشور به دادگاه معرفی شوند. اگر با چند وزیر را این کار بکنند مطمئن باشید من‌بعد کسی با لابی و دست زدن به هر موضوعی برای وزارت اقدام نمی‌کند و کسانی پست وزارت را می‌پذیرند که شایستگی و توانایی لازم را داشته باشند.

او افزود: وزرا حتی به روسای جمهور اعلام می‌کنند که اگر بخواهند برنامه را ادامه دهند و کاری بخواهند بکنند و وضعیت را تغییر دهند، ارقام کلانی چون ۲۰۰ میلیارد دلار طلب می‌کنند. متاسفانه خیلی از روسای جمهور ما انگار عدد و رقم نمی‌شناسند؛ برای مثال در دوران مرحوم رئیسی بعضی از وزرا به محض اینکه آمدند درخواست ۲۰۰ میلیارد کردند! در همان موقع هم کسی به وزیر نگفت که چه نیازی به 200 میلیارد دلار دارد؟ پروژه‌ها که یک مرتبه به ۲۰۰ میلیارد دلار نیاز ندارند و به این مبلغ تا ۲۰ سال آینده نیاز دارند و باید ابتدا پروژه‌ها را شروع کرد تا فیکس شوند و پروژه‌های نفتی و برقی و گازی فازبندی دارند و بعد از فازبندی درآمد دارند.

به اعتقاد این نماینده سابق مجلس، اما روسای جمهور، هرکدام که باشند، با وزرا هماهنگ می‌شوند و در زمان آنها اتفاقی نمی‌افتد و کشور را بدبختی گرفته و نظارتی وجود ندارد. اگر وزرای وقت چندسال گذشته را محاکمه می‌کردند، این کشور توسعه پیدا می‌کرد.

    کارشناس ارشد حوزه انرژی: منتظریم که چه اتفاقی بیفتد و بقیه دنیا به ایران بیایند و با همین ابزار و امکاناتی که داریم، همه‌چیز را توسعه داده شده به ما تحویل دهند. اگر اکنون همه تحریم‌ها هم برداشته بشود باز هم از میادین استفاده خاصی نمی‌کنیم زیرا مشکلی اصلی اینست که مسئولین پاسخگو نیستند

به سمت مخالف توسعه به سرعت در حال حرکتیم

خادمی یکی دیگر از مشکلات تاثیرگذار بر برداشت نکردن از میادین را فساد اقتصادی، رانت‌ها، عدم نگاه ملی و عدم حس وطن‌دوستی دانست.

او تصریح کرد: هنوز تصمیم نگرفته‌ایم که به سمت توسعه برویم. اگر جاده توسعه به سمت راست باشد، اکنون با سرعت ۲۰۰ کیلومتر به سمت چپ در حال حرکتیم و اما مدعی هستیم که در حال رسیدن به جاده توسعه هستیم.

این تحلیلگر مسائل انرژی ادامه داد: اکنون ۶ ماه از شروع دولت گذشته و باید دید آقای رئیس‌جمهور برای حل مشکل برداشت تلاشی کرده است یا نه زیرا برای حل این مشکلات باید پروژه تعریف کرد و پروژه‌ها شروع شده باشند تا در پایان دوره نتیجه بدهند. اما ایا این پروژه‌ها در کشور شروع شده‌اند؟ من به ضرس قاطع می‌گویم نشده و چهار سال دیگر هم آقای پزشکیان کاری نمی‌کند.

او درباره چرایی نبود پاسخگویی در کشور، گفت: اول اینکه شایسته‌سالاری در کشور نیست. دوم، نهادهای نظارتی مانند مجلس بی‌حس و منفعل هستند و سوم، خود آقایون رئیس‌جمهور هم به وزرایی که انتخاب می‌کنند، نمی‌گویند که آیا شرایط کشور را می‌دانند که انقدر مشتاق به دریافت این پست هستند؟

این نماینده پیشین مجلس درباره مشکل عدم برداشت از میادین مشترک بیان کرد: زمانی بود که رهبری در اکثریت صحبت‌ها به نفوذ اشاره میکرد. من همان موقع تعجب می‌کردم و می‌گفتم مگر میشود انقدر نفوذ بین مسئولین وجود داشته باشد که این مقدار بر آن تاکید می‌شود.

    همه وزرا ظرف این ۴۶ سال کار نکردند و رفتند و کسی از آنها سوال نکرد. کاش در پایان دوره وزرا، برای عمل نکردن به برنامه‌های ادعا شده و اتلاف منابع کشور به دادگاه معرفی شوند. اگر با چند وزیر را این کار بکنند مطمئن باشید من‌بعد کسی با لابی برای وزارت اقدام نمی‌کند و کسانی پست وزارت را می‌پذیرند که شایستگی و توانایی لازم را داشته باشند

خادمی افزود: بعد گفتم اگر حداکثر نفوذی داشته باشیم چهار نفر هستند که نفوذی و آمریکا و انگلیس هستند اما اکنون با قاطعیت و با توجه به میادین مشترک و برداشت‌ها می‌گویم که دیگر متاسفانه قطر و عربستان و عراق و ... هم نفوذی اصلی دارند و شاید هم این نفوذی‌ها سهمی در این ناکارآمدی‌ها دارند.

او در نهایت خاطرنشان کرد که وضعیت میادین مشترک مانند اینست که یک پارچ بین دو نفر مشترک است و یک نفر همه آن را می‌برد و نفر دیگر فقط نگاه میکند، هیچی نمی‌گوید و چشم‌ها را بسته است.