رمزگشایی از سفر نخست‌وزیر عراق به ایران:پیام‌آور یا میانجی
نهال فرخی:محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق دیروز وارد فرودگاه مهرآباد شد و در تهران ابتدا مورد استقبال رسمی همتی وزیر اقتصاد و سپس مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور قرار گرفت.
روزنو :
از جمله اهداف سفر سودانی به تهران، تقویت روابط ایران و عراق و بررسی مسائل منطقه اعلام شد. اولین سفر خارجی مسعود پزشکیان بعد از استقرار در جایگاه ریاست جمهوری نیز عراق بود. پزشکیان ۲۱ شهریور سال جاری در اولین سفر خارجی خود به عراق سفر کرد و در این سفر سه روزه به شهرهای بغداد، کربلا، نجف، بصره و همچنین اقلیم کردستان رفت.
اهداف سفر نخست‌وزیر عراق به ایران که با گمانه‌زنی‌هایی همراه بوده، واکنش‌های متعددی را در داخل کشور به همراه داشته است. برخی تحلیلگران بر این باورند که این سفر می‌تواند حامل پیام‌های ویژه‌ای برای تهران باشد. در عین حال برخی دیگر احتمال می‌دهند که این سفر بیشتر بر محور مسائل امنیتی و تحولات منطقه‌ای به‌ویژه وضعیت سوریه متمرکز باشد.
گمانه‌زنی درباره سفر سودانی به تهران
نخست‌وزیر عراق در حالی روز چهارشنبه وارد تهران شد که برخی حتی مدعی بودند که او حامل پیامی از سوی آمریکاست. در مقابل خبرهایی نیز از نقش واسطه‌گری سودانی میان ایران و سوریه حکایت داشت.
محمدکاظم آل‌صادق، سفیر ایران در عراق، درباره سفر نخست‌وزیر عراق به تهران گفته بود که این سفر در پاسخ به سفر چند ماه پیش رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به این کشور همسایه انجام می‌شود. این دیپلمات ارشد ایران با بیان اینکه «سفر نخست‌وزیر عراق به تهران یک‌روزه خواهد بود» خبر داده بود که در جریان این سفر، روند اجرای توافقات انجام‌شده در جریان سفر آقای پزشکیان به بغداد مورد پیگیری و بررسی قرار می‌گیرد. آل‌صادق با بیان اینکه «چند وزیر اقتصادی نیز نخست‌وزیر عراق را در جریان این سفر همراهی می‌کنند»، گفته بود که «نخست‌وزیر عراق در جریان این سفر با تعدادی دیگر از مقامات ارشد کشورمان دیدار و رایزنی می‌کند و برنامه‌ریزی‌ها در این زمینه در حال انجام است.»
واسطه‌گری برای سوریه یا پیام‌آوری از آمریکا؟
در مقابل این سخنان سفیر ایران در عراق، اما روزنامه الاخبار در گزارشی مدعی شده بود که السودانی قرار است واسطه‌ای میان ایران و سوریه باشد که بعد از سقوط حکومت بشار اسد؛ روابطشان شکر آب شده است.
اما رسانه دیگری هم چون شفق نیوز نیز مدعی شد که ترامپ بغداد را واسطه پیامی به ایران کرده که بارزترین محور‌های آن ضرورت مهار و کنترل سلاح خارج از چارچوب دولت، متوقف کردن فعالیت گروه‌های مرتبط با ایران، عدم دخالت عراق در پرونده سوریه و حمایت از تشکیل دولت جدید در این کشور است.
محور‌های این پیام، بنا به ادعای این رسانه نیز ضرورت مهار و کنترل سلاح خارج از چارچوب دولت، متوقف کردن فعالیت‌های گروه‌های مرتبط با ایران، عدم دخالت عراق در پرونده سوریه و حمایت از تشکیل دولت جدید در این کشور است.
هرچند صحت‌وسقم ارسال چنین پیامی از سوی ترامپ به سودانی مشخص نشده، اما واضح است که آمریکا و اسرائیل نگران اقدامات نیروهای هم‌پیمان ایران در عراق هستند و برای مهار آنها از هیچ تلاشی فروگذار نخواهند کرد؛ بنابراین یکی از ابعاد سفر سودانی به این مساله مربوط است.
در این بین اما همزمان برخی منابع عراقی نیز خبر داده‌اند پرونده‌هایی که سودانی در تهران مورد بحث قرار می‌دهد شامل تلاش‌هایی برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها میان دولت انتقالی سوریه و ایران و فشار‌های آمریکا برای برچیدن گروه‌های مسلح عراقی و بدهی‌های عراق به ایران و ازسرگیری انتقال گاز ایران به نیروگاه‌های برق عراق است.
در واقع معنای این ادعا دادن وزن بیشتر به سفر یک روزه سودانی به تهران است، او اکنون در نقش پیام‌آور دو طرف برای ایرانیان است. سودانی در ۱۱ دسامبر نیز با عبدالله دوم پادشاه اردن در عمان طی یک سفر یک روزه دیدار کرد و ۱۸ دسامبر نیز با محمد بن سلمان در اقامتگاه زمستانی ولیعهد سعودی در العلا دیداری یک روزه داشت که در تمام این دیدارها مساله سوریه در دستور کار طرفین بود.
در همین حال یکی از رهبران ائتلاف فتح عراق تاکید کرد که نقشه‌های آمریکا و اسرائیل با کمک کشورهای غربی تنها فلسطین، لبنان و سوریه را هدف قرار نمی‌دهد بلکه در سطح منطقه امتداد دارد. علی الفتلاوی افزود: سفر محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق به ایران و چه بسا دیگر کشورهای منطقه، با هدف بررسی شرایط سیاسی و امنیتی در راستای مبارزه با نقشه‌های آمریکا و اسرائیل برای تجزیه منطقه صورت می‌گیرد.
الفتلاوی اضافه کرد: عراق امروز تبدیل به یک کشور محوری شده که تأثیرات مستقیمی بر سطوح امنیتی و سیاسی کشورهای منطقه به ویژه کشورهای همسایه دارد.
طرح مساله سوریه در نشست مشترک سودانی و پزشکیان
در همین حال دیروز نشست خبری مشترکی نیز میان سودانی و پزشکیان در تهران نیز برگزار شد.
رئیس‌جمهور کشورمان، در بخشی از نشست خبری مشترک با السودانی، اظهار کرد: در دیدار با نخست وزیر عراق، ضمن رایزنی درباره تحولات اخیر در منطقه، مذاکرات خوبی برای گسترش روابط و همکاری‌های دوجانبه در همه زمینه‌ها داشتیم.
او تاکید کرد: هر دو کشور دغدغه‌های مشترکی درباره سوریه دارند. ثبات و آرامش سوریه، حفظ تمامیت ارضی، مقابله با گرو‌های تروریستی، ضرورت خروج رژیم صهیونیستی از مناطق اشغالی و توجه به احساسات مذهبی به خصوص در موضوع بقاع متبرکه شیعیان از جمله این دغدغه‌ها است.
نخست‌وزیر عراق نیز در این نشست تاکید کرد: تلاش داریم تا همکاری‌ها را گسترش دهیم و شاهد افزایش امنیت و ثبات و شکوفایی اقتصادی دو کشور ایران و عراق باشیم.
السودانی در این نشست بیان کرد: سفر من در چارچوب گسترش همکاری دو کشور است. ما تلاش داریم تا این همکاری‌ها را گسترش دهیم تا شاهد افزایش امنیت و ثبات و شکوفایی اقتصادی دو کشور باشیم.
وی افزود: ما درخصوص تحولات اخیر سوریه گفت وگو کردیم. ثبات در سوریه کلید ثبات در منطقه است و از همه برای راه‌حل سیاسی جامع دعوت می‌کنیم راه‌حلی که حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه را حفظ کند و موجب توقف دخالت‌های خارجی در این کشور شود. به اراده ملت سوریه احترام گذاشته و از انتخاب آنها درباره نظام و قانون اساسی آینده سوریه حمایت کند، البته به شرطی که بدون دخالت خارجی باشد. آمادگی خود را برای همکاری با همه طرف‌ها برای تحقق ثبات در سوریه اعلام می‌کنیم تا مردم و نیروهای مختلف سوریه در آینده این کشور مشارکت داشته باشند.
فارغ از مساله سوریه که ایران و عراق در نشست خبری خود به آن اشاره کردند اشاره برخی ناظران مبنی‌براینکه نخست وزیر عراق در راستای انتقال پیام اخیر ترامپ به ایران می‌آید؛ ادعایی است که هنوز ثابت نشده اما در صورتی که حقیقت داشته باشد بغداد را در شرایط دشواری قرار خواهد داد
سودانی پروازی بلند از ایران تا قطر با محوریت دمشق و واشنگتن
این سخنان طرفین نشست اما اکنون بدان معناست که دستکم مباحث مربوط به سوریه در سطحی چنان بالا مطرح شده که راه به نشست مشترک نخست‌وزیر عراق و رئیس‌جمهور ایران برده و این که پیغام‌های دیگری نیز در بین بوده یا خیر همچنان در روند گمانه‌زنی‌ها قرار دارد.
در واقع می‌توان این طور گفت که با توجه به دغدغه‌های امنیتی عراق درباره دمشق احتمالا این کشور تلاش خواهد کرد تا نقش ثبات‌ساز را در این منطقه و به‌خصوص بین ایران و سوریه ایفا کند، زیرا ایجاد ثبات در روابط تهران و دمشق، پیامدهای مثبتی برای کل منطقه به همراه خواهد داشت و می‌تواند به کاهش تنش‌ها و بازسازی سیاسی و اقتصادی در منطقه کمک کند.
همچنین در روزهای اخیر سایت میدل ایست نیوز از قول یک منبع ناشناس مدعی شده بود که بجز موضوع سوریه، سودانی حامل پیامی از سمت دونالد ترامپ برای ایران است.
منابع مذکور همچنین تاکید کرده بودند که سودانی بعد از تهران مستقیما به دوحه قطر سفر خواهد کرد تا درباره همین وقایع صحبت کند.
روزنامه الاخبار در گزارشی مدعی شد که السودانی قرار است واسطه‌ای میان ایران و سوریه باشد که بعد از سقوط حکومت بشار اسد؛ روابطشان شکر آب شده است و اما رسانه دیگری هم چون شفق نیوز نیز مدعی شد که ترامپ بغداد را واسطه پیامی به ایران کرده است
قطر اکنون یکی از نزدیک‌ترین طرف‌ها به هیأت تحریرالشام است که قدرت را در سوریه در دست دارد و همچنین در سال‌های اخیر روابط بسیار نزدیکی نیز با آمریکا داشته است.
قطر برای دوره‌ای رابط میان طالبان و آمریکا بود و در این سال‌ها سعی کرده نقشی میانجیگرانه بازی گند. این منابع از سوی دیگر به میدل ایست آی گفته‌اند که: «احتمالا به‌زودی نشست سرانی در بغداد برگزار شود که میزبان کشورهای بسیاری ازجمله ایران، سوریه، عربستان، مصر، اردن و قطر بر سر یک میز با هدف یکپارچگی دیدگاه‌های سیاسی میان کشورها خواهد بود.»
سایت «العربی الجدید» نیز در گزارشی پیرامون سفر سودانی به تهران ماموریت سودانی را اما مرتبط با گروه‌های مقاومت عراقی و آینده سوریه ارزیابی کرده و مدعی شد سودانی در‌حالی‌که نمی‌خواهد کشورش صحنه درگیری‌های جدید بین ایران با آمریکا و اسرائیل باشد، قصد دارد آخرین وضعیت این دو پرونده را با جمهوری اسلامی ایران در میان بگذارد.
مساله سفر سودانی به ایران از حیث آینده حشدالشعبی نیز اهمیت بسزایی دارد او اکنون در شرایط پیچیده‌ای قرار دارد، یا باید در برابر فشار‌های خارجی مقاومت کند یا برای رویارویی با تنش‌های داخلی آماده شود.
سودانی در سودای
میانجیگری منطقه‌ای
با توجه به تحولات منطقه، به‌خصوص سقوط بشار اسد و روی کار آمدن هیأت تحریرالشام در سوریه، سفر نخست‌وزیر عراق به تهران از اهمیت بیشتری برخوردار است و می‌تواند نقطه‌عطفی در تحولات منطقه‌ای باشد.
کما این که دولت بغداد از طریق ارتباط دیپلماتیک با همه طرف‌ها، برای ایفای نقش بی‌طرفانه جهت آرامش و جلوگیری از تشدید تنش به‌ویژه از زمان شدت گرفتن جنگ اسرائیل علیه غزه و لبنان و ورود منطقه به درجه جوشش ایفا کرده و حالا دستکم دولت عراق می‌تواند رابطی میان حاکمان جدید سوریه و آمریکایی‌ها با ایران نیز باشد.
در این بین باید توجه داشت فارغ از مساله سوریه که هر دو طرف به صراحت در نشست خبری خود به آن اشاره کردند، برخی رسانه‌ها و ناظران مدعی شدند نخست‌وزیر عراق در راستای پیام اخیر ترامپ به ایران می‌آید؛ ادعایی است که هنوز ثابت نشده اما در صورتی که حقیقت داشته باشد دولت بغداد را در شرایط دشواری قرار خواهد داد؛ بالاخص در شرایطی که معادلات شام تغییر کرده است.
در واقع سودانی در این شرایط در یک ماموریت سخت و دوسره قرار گرفته و او حالا هم نقش میانجی و هم پیغام‌آوری را برعهده گرفته که برایش چنان راه رفتن بر لبه تیغی است که کمترین خطا می‌تواند در کشور خود او نیز منجر به تنش‌های سنگین شود و البته منطقه مستعد برای انفجار را بار دیگر به ورطه افراطی‌گری بیندازد.
