اول آمریکا یا ادامه مـداخله در خاورمیانه / دونالد ترامپ سربازان آمریکایـی را از سوریه خارج می‌کند؟
بنابراین زمانی که ترامپ اعزام سربازان آمریکایی را در نظر می‌گیرد، باید تصمیم بگیرد که اوتا چه میزان می‌خواهد در تعیین آینده این کشور مداخله کند. اگر از اعزام سربازهای آمریکایی امتناع کند، چگونه خود را راضی می‌کند که کشورهای متخاصم با آمریکا این خلأ را پر می‌کنند و قدرت خود را شکل می‌دهند.
روزنو :
ترامپ بر آنچه به‌عنوان بزرگترین جایزه می‌بیند، متمرکز شده: توافقی تاریخی و تجاری برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی که او معتقد است باعث تضعیف بیشتر ایران می‌شود. ترامپ معتقد است بقیه موارد مشکل سوریه است که آن را حل کند.
زمانی که دونالد ترامپ به پاریس دعوت شد تا در کنار رهبران جهان تماشاگر معجزه کلیسای بازسازی‌شده نوتردام باشد، مبارزان اسلام‌گرای مسلح در جیپ‌هایشان در جاده‌های منتهی به دمشق حرکت می‌کردند تا سقوط رژیم اسد را نهایی کنند. رئیس‌جمهور منتخب در بحبوحه خبرهای هیجان‌انگیز جهان بین زوج اول فرانسه نشسته بود اما چشم‌ها به رخدادهای خیره‌کننده خاورمیانه دوخته شده بود.
ترامپ همان روز در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «سوریه نابسامان است، اما دوست ما نیست.» او در ادامه گفت: «آمریکا هیچ‌کاری نباید با سوریه داشته باشد. این جنگ ما نیست. کاری‌اش نداشته باشید. دخالت نکنید!» این پست و پست دیگری که فردای آن روز منتشر شد، نشان‌دهنده دستورالعمل جسورانه عدم مداخله در سیاست خارجی است. این پست‌ها همچنین سوال بزرگی را درباره آنچه در آینده رخ خواهند داد، مطرح می‌کنند.
باتوجه به اینکه جنگ سوریه بر قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی تاثیر گذاشته و پای آنها را به آن باز کرده، آیا حالا که دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه سقوط کرده، ترامپ واقعاً می‌تواند «هیچ کاری» با سوریه نداشته باشد؟ از همه مهم‌تر آیا ترامپ سربازان آمریکایی را از سوریه خارج می‌کند؟ آیا این سیاست با سیاست جو بایدن تفاوت فاحشی دارد؟ اگر تفاوت دارد کاخ سفید چرا باید در این هفته‌های پایانی پیش از آنکه ترامپ روی کار بیاید، اقدام خاصی انجام دهد؟ دولت کنونی آمریکا در واکنش به سقوط اسد و به‌قدرت رسیدن هیئت تحریرالشام، گروه اسلام‌گرایان مسلح سوری که آمریکا آن را یک سازمان تروریستی می‌خواند، در چندین دور از دیپلماسی بی‌امان مشارکت داشته است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا از اردن به ترکیه سفر کرد تا کشورهای عربی و مسلمان منطقه را متقاعد کند که از شرایطی که واشنگتن برای به‌رسمیت شناختن دولت آینده سوریه وضع می‌کند، حمایت کنند. به‌گزارش بی‌بی‌سی، آمریکا می‌گوید که دولت جدید باید برخورد شفاف و فراگیری داشته باشد، نباید «به پایگاهی برای تروریسم» تبدیل شود، نباید همسایگان سوریه را تهدید کند و باید ذخایر هرگونه سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی خود را از بین ببرد.
برای مایک والتس، نامزد منتخب ترامپ برای مشاور امنیت ملی که هنوز باید منتظر تاییدیه خود از مجلس سنا باشد، تنها یک دستورالعمل راهنما در سیاست خارجی وجود دارد. والتس به فاکس‌نیوز می‌گوید: «ترامپ با یک امتیاز حیرت‌انگیزی انتخاب شد تا ایالات متحده را وارد جنگ‌های بیشتری در خاورمیانه نکند.» او سپس «منافع اصلی» آمریکا در سوریه را نابودی گروه داعش، حفظ امنیت اسرائیل و «متحدان کشورهای عربی خلیج فارس» فهرست می‌کند.
صحبت‌های والتس نتیجه‌گیری شسته‌رفته‌ای است از دیدگاه ترامپ از سوریه به‌عنوان تکه‌ای از پازل بزرگ سیاست منطقه‌ای. اهداف او شامل تضمین مهار بازماندگان داعش و از بین بردن هر گونه تهدیدی علیه اسرائیل، مهم‌ترین متحد منطقه‌ای واشنگتن از سوی دولت آینده دمشق است. ترامپ همچنین بر آنچه به‌عنوان بزرگترین جایزه می‌بیند، متمرکز شده: توافقی تاریخی و تجاری برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی که او معتقد است باعث تضعیف بیشتر ایران می‌شود. ترامپ معتقد است بقیه موارد مشکل سوریه است که آن را حل کند. این اظهارات ترامپ به دور اول ریاست‌جمهوری‌اش برمی‌گردد؛ زمانی که سوریه، کشوری را که فرهنگ فوق‌العاده هزارساله دارد، سرزمین «شن و مرگ» توصیف کرده بود.
رابرت فورد که از سال 2011 تا 2014 سفیر باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سوریه بود و برای مداخله بیشتر آمریکا در سوریه در شکل حمایت از گروه‌های اپوزیسیون میانه‌رو سوری برای مقابله با سرکوب‌های خشونت‌بار اسد، در دولت تلاش می‌کرد، می‌گوید: «به‌نظرم دونالد ترامپ به‌خودی خود در دولت اول خود نیز نمی‌خواست کاری با سوریه داشته باشد.»
فورد به بی‌بی‌سی می‌گوید: «افراد دیگری اطراف او حضور دارند که نگرانی بیشتری از مقابله با تروریسم دارند.» آمریکا هم‌اکنون حدود 900 سرباز در سوریه در شرق رود فرات و در پادگان التنف در منطقه 55 کیلومتری «عدم درگیری» در مرز عراق و اردن دارد. هدف اصلی این پایگاه مقابله با گروه داعش است که حالا به کمپ‌های صحرایی تبدیل شده و برای آموزش و تجهیز نیروهای دموکراتیک سوریه یا SDF است که متحدان کرد و عرب آمریکا برای کنترل منطقه به‌شمار می‌روند. نیروهای دموکراتیک سوریه همچنین از کمپ‌هایی که جنگجویان داعش و خانواده‌هایشان در آنها زندگی می‌کنند، محافظت می‌کنند.
در عمل، حضور نیروهای زمینی آمریکا فراتر از اهداف آنها رفته و به مسدود کردن مسیرهای احتمالی ترانزیت تسلیحات برای ایران کمک می‌کنند که از سوریه برای تجهیز متحد خود، حزب‌الله استفاده می‌کرد. فورد مانند دیگر تحلیل‌گران معتقد است درحالی‌که غرایز انزواطلبانه ترامپ در شبکه‌های اجتماعی حامیان بسیاری دارد اما واقعیت‌های روی زمین و دیدگاه تیم او می‌تواند مواضع ترامپ را معتدل‌تر کند.
وائل الزیات، مشاور پیشین وزارت خارجه آمریکا درباره سوریه این دیدگاه را مطرح کرده بود. او درباره نامزدهای کابینه ترامپ به بی‌بی‌سی می‌گوید: «او افراد جدی را برای دولت خود انتخاب کرده که قرار است امور خاورمیانه را بچرخانند.» او با اشاره به سناتور مارکو روبیو که نامزد وزارت خارجه است، می‌گوید: «او یک بازیگر جدی در سیاست خارجی است.»
این تنش‌ها بین ایده‌های انزواطلبانه و اهداف منطقه‌ای در دور اول ریاست‌جهموری ترامپ هم به مرحله بحرانی رسیدند؛ زمانی که ترامپ بودجه سازمان سیا برای شورشیان «میانه‌رو» را قطع و در سال 2019 دستور خروج نیروهای آمریکایی را صادر کرد. در آن زمان، والتس این اقدام را یک «اشتباه استراتژیک» خواند چون می‌تواند به ظهور دوباره داعش منجر شود. مقامات ترامپ توانستند بخشی از این تصمیم او را برگردانند.
سال 2017، پس از دستور حملات شیمیایی اسد که منجر به کشته شدن تعداد بالایی از غیرنظامیان شد، ترامپ از ایده‌های غیرمداخله‌گرانه خود فاصله گرفت. او همچنین تحریم‌های آمریکا بر رهبری سوریه را دو برابر کرد. والتس همچنین مرزهای مبهم «این جنگ ما نیست» ترامپ را اینگونه جمع‌بندی می‌کند: «این بدان معنی نیست که او نمی‌خواهد هیچ اقدامی انجام دهد. رئیس‌جمهور ترامپ درصورتی که سرزمین آمریکا به‌هر طریقی مورد تهدید واقع شود هیچ مشکلی با اقدامات قاطعانه ندارد.»
تولسی گابارد، یکی دیگر از افراد کلیدی کابینه ترامپ است که برای مدیریت اطلاعات ملی نامزد شده و می‌تواند به تنش‌ها بیافزاید. گابارد که پیشتر دموکرات بود و حالا مدتی است به حامیان ترامپ پیوسته، سال 2017 به‌عنوان نماینده کنگره آمریکا و در زمانی که منتقد سیاست‌های ترامپ بود در سفری «حقیقت‌یاب» با اسد دیدار کرد.
گابارد یکی از مخالفان قوی دخالت آمریکا در جنگ‌های خارجی است و منتقدان او را متهم می‌کنند که روایت‌های کرملین را بازتاب می‌دهد. گابارد که اخیراً به حزب جمهوری‌خواه پیوسته پیشتر گفته بود که بدخواهان او «جنگ‌طلبانی» هستند که به‌دنبال بدنام کردن هر نوع منتقدی از تشکیلات واشنگتن هستند. استرس و اضطراب برای ادامه‌دار شدن عملیات در سوریه و تمایل برای پایان دادن به آن فقط مختص ترامپ نیست. در ژانویه گذشته، در پی حملات پهپادی شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در سوریه و عراق سه سرباز آمریکایی در یکی از پایگاه‌های آمریکا در اردن کشته شدند.
این حملات و حملات دیگر سوال‌های بیشتری را از دولت بایدن درباره تعداد نیروهای آمریکا و در معرض خطر بودن آنها در این منطقه مطرح کرده است. در حقیقت مواضع بسیاری از مقامات دولت خروجی بایدن و دولت ورودی ترامپ درباره سوریه بیشتر یکی است تا اینکه متفاوت باشند. هم بایدن و هم ترامپ می‌خواهند روی شکست ایران و روسیه در سوریه جولان دهند. این گفته ترامپ که «این جنگ ما نیست، کاری‌اش نداشته باشید» معادل اظهارات بایدن است که گفت «این روندی است که سوری‌ها باید آن را رهبری کنند».
پس‌لرزه‌های خاورمیانه
به‌گزارش فارن پالیسی، دولت ترامپ به‌سختی می‌تواند از منطقه‌ای بیرون بیاید که اتفاقات هفتم اکتبر سال گذشته آن را تغییر دادند. یکی از مدیران ارشد اطلاعاتی اسرائیل در گفت‌وگو با رافائل کوهن، مدیر «استراتژی و برنامه دکترین پروژه نیروی هوایی اندیشکده رند» می‌گوید: «هفتم اکتبر یک زلزله بود و تمام منطقه برای مدتی با پس‌لرزه‌های آن سروکله خواهد زد.» درحالی‌که این مدیر ارشد پیش‌بینی نمی‌کرد این پس‌لرزه‌ها در کدام مناطق رخ خواهند داد اما پیش‌گویی کلی او درست از آب درآمد.
کمی پس از سالگرد حملات هفتم اکتبر قدرت حماس به‌عنوان نیرویی مبارز دچار تلفات بسیاری شد. حزب‌الله به‌شدت آسیب دیده است، حسن نصرالله رهبر دیرینه آن و بسیاری از فرماندهان ارشد این گروه کشته شده‌اند و رژیم اسد سقوط و بشار اسد فرار کرد. چشم‌انداز جغرافیای سیاسی خاورمیانه در نتیجه این پس‌لرزه‌ها تغییر کرده است.
اما با برقراری آتش‌بس در لبنان و چشم‌انداز در حال ظهور دیگری در غزه و همچنین تلاش رهبران جدید سوریه برای انسجام کشور، امروز سوال این است که آیا پس‌لرزه‌های هفتم اکتبر رو به‌پایان است یا نه. سر و سامان گرفتن سیاست در سوریه هنوز زمان زیادی لازم دارد. احتمال بالا گرفتن تنش‌های فرقه‌ای هنوز وجود دارد. در امتداد ساحل مدیترانه و در دمشق، اقلیت‌های علوی به حاکمیتی با اکثریت عرب سنی اعتراض کرده‌اند و حاکمان جدید سوریه با عناصر قبلی رژیم در حال مبارزه‌اند. در شمال سوریه، مبارزه بین نیروهای تحت حمایت ترکیه و کردها تشدید شده است و درگیری جدید کردها و ترک‌ها خطر سرایت به عراق را دارد.
ترامپ در دیدار خود با مکرون گفت:«انگار جهان کمی دیوانه شده است». آمریکا نزدیک به دو دهه است که در جنگ‌های خاورمیانه و جنوب آسیا مداخله می‌کند. به‌عنوان قدرت جهانی در اقتصاد جهانی یکپارچه و هدف کشورهای متخاصم مبنی بر کاهش نفوذ آمریکا در منطقه، شاید زمانی برسد که منافع آمریکایی‌ها به این معنی باشد که ترامپ گزینه‌ای جز مداخله ندارد؛ اگر از جنس نظامی نباشد دست‌کم دیپلماتیک خواهد بود.
مارک‌وین مولین، یکی از متحدان کلیدی ترامپ به سی‌ان‌ان می‌گوید:«زمانی که به موضوع منافع امنیت ملی و تهدیدی برای آمریکا تبدیل شود، آن‌وقت ما می‌توانیم ورود کنیم.» تغییر نظم ژئوپلیتیک خاورمیانه می‌تواند گشایش‌هایی را برای دیگر اهداف بین‌المللی ترامپ به‌وجود آورد که شامل تجدید رویارویی با ایران است. اما سیاست‌های دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ و برنامه‌هایش برای دور دوم شامل سیاست‌هایی که در اولین گفت‌وگوی تلویزیونی خود بعد از انتخابات 2024 و پیش از سقوط بشار اسد مطرح کرد، نشان می‌دهد که او جهان و بحران‌های آن را از دریچه برد-باخت برای آمریکا می‌بیند.
ترامپ در گفت‌وگویی با کریستن ولگر در شبکه ان‌بی‌سی گفت که اوکراین احتمالاً باید برای کمک‌های کمتری از سوی آمریکا، خود را آماده کند و اینکه او در صورتی در ناتو باقی می‌ماند که بقیه کشورها صورت‌حساب‌های خود را بپردازند و با آمریکا «منصفانه برخورد کنند.» ترامپ همچنین با ارائه پیش‌نمایی از برنامه خود مبنی بر اخراج گسترده مهاجرانی که سابقه جنایی دارند و پایان دادن به قانون تولد در خاک آمریکا، بر دیدگاه «اول آمریکا» خود تاکید کرد. زمانی که ترامپ روی کار بیاید شاید مجبور باشد فوراً درباره اعزام صدها نفر از سربازان آمریکایی به سوریه برای مبارزه با هر گونه ظهور مجدد داعش تصمیم بگیرد.
جو بایدن دستور تعدادی از حملات را به اهداف داعش در سوریه صادر کرده بود. به‌گزارش سی‌ان‌ان سقوط اسد ارتباط ظریفی با دیگر اولویت‌های سیاست خارجی آمریکا دارد که همانطور که ترامپ اشاره کرده به روسیه برمی‌گردد که برای حفظ حکومت بشار اسد برای نجات ردپای خود در خاورمیانه کمک کرده بود. چالش‌های مرتبط با سیاست خارجی برای رئیس‌جمهور جدید در گستره‌‌ای است که از سوریه، لبنان، اسرائیل و یمن در خاورمیانه شروع می‌شود و به اوراسیا می‌رسد که ریشه در جنگ اوکراین و بحران‌های فرعی آن دارد.
این درگیری با ورود خیره‌کننده نیروهای زمینی کره شمالی به جنگ زمینی در اروپا، جهانی شده است. چنانچه برخی از کارشناسان می‌گویند اگر روسیه مهارت موشک‌های بالستیک یا فناوری را در اختیار پیونگ‌یانگ قرار دهد، تقابل آمریکا با روسیه منزوی می‌تواند خطرناک‌تر هم بشود.
مشکلات آمریکا با روسیه، کره‌شمالی و ایران با هم‌افزایی استراتژیک سست اما در حال گسترش بین این سه کشور و چین افزایش می‌یابد. بسیاری از حامیان و مقامات ارشد کابینه آتی ترامپ پیشتر استدلال کرده‌اند که آمریکا باید مداخلات خود را در مناطقی در خاورمیانه و اروپا کاهش دهد تا منابع مالی و نظامی خود را به سمت آنچه رویارویی وجودی با ابرقدرت آسیاست، روانه کند. اما سرعت بالای واقعیت‌های ژئوپلیتیک در حال تغییر به‌این معناست که کشورهای متخاصم با آمریکا گزینه‌ای را برای رئیس‌جمهور منتخب باقی نمی‌گذارند.
جهان امروز بسیار پیچیده‌تر و خطرناک‌تر از زمانی است که ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری خود با آن آشنایی داشت. در آن زمان جهان اغلب حول سرزنش‌ها و اظهارات ترامپ درباره متحدان آمریکا می‌چرخید؛ مانند اروپا و آسیا که بسیاری از آنها به‌دلیل چالش‌های داخلی تضعیف شده‌اند. این متحدان همچنین برای درخواست‌های ترامپ در راستای افزایش بودجه دفاعی آماده می‌شوند که بسیاری از آنها با وجود تضعیف شرایط اقتصادی برای راضی کردن ترامپ دچار چالش خواهند شد.
نگاه جهان به بازگشت ترامپ
تا 20 ژانویه، سوریه رسماً مشکل ترامپ نخواهد بود اما اظهارات ترامپ به‌گونه‌ای است که انگار همین الان در رأس قدرت نشسته است. واکنش جو بایدن به سقوط اسد، اعلام برقراری عدالت برای مردم سوریه بود و متعهد شد که از وقوع گسترش بی‌ثباتی در کشور به سراسر منطقه جلوگیری می‌کند. او وعده داد تا با همکاری با سازمان ملل به گذار قدرت به سوریه‌ای مستقل با قانون اساسی و دولتی جدید کمک کند.
بایدن همچنین از حملات هوایی بمب‌افکن‌های b-52 و جنگنده‌های F-15 و هواپیماهای نظامی A-10 بر مواضع داعش در مرکز سوریه خبر داد. اما او به‌زودی قدرت را به ترامپ واگذار می‌کند که سوءظن عمیقی به سرمایه‌گذاری در خاورمیانه دارد که به‌واسطه جنگ خارجی خون‌بار شدت گرفته است. تاریخ همچنین نشان داده که بیشتر لحظه‌های امیدوارکننده در منطقه‌ای درگیر صرفاً افق‌های نادرستی هستند.
تا همین چند روز پیش هیچ‌کس پایان حکومت خاندان اسد را پیش‌بینی نمی‌کرد. سرعت سقوط رژیم اسد به‌این معنی است که نمی‌توان شرایطی که ترامپ به ارث می‌برد را پیش‌بینی کرد.
خطر اینجاست که شکاف قومی و مذهبی در سوریه عمیق‌تر شود و جنگ داخلی کشنده‌تری راه بیفتد و پناهجویان بیشتری به کشورهای همسایه فرار کنند تا بحران بشردوستانه دیگری آغاز شود. حتی اگر هیئت تحریرالشام بتواند تمام گروه‌ها را منسجم کند و کنترل را به‌دست بگیرد و صلح ایجاد کند، اقتصاد سوریه همچنان دچار بحران است، شهرها و خدمات عمومی از بین رفته‌اند و بازگشت پناهجویانی که در سال‌های اخیر فرار کرده بودند بر عمق بی‌ثباتی دامن می‌زند.
بنابراین زمانی که ترامپ اعزام سربازان آمریکایی را در نظر می‌گیرد، باید تصمیم بگیرد که اوتا چه میزان می‌خواهد در تعیین آینده این کشور مداخله کند. اگر از اعزام سربازهای آمریکایی امتناع کند، چگونه خود را راضی می‌کند که کشورهای متخاصم با آمریکا این خلأ را پر می‌کنند و قدرت خود را شکل می‌دهند.
هیچ دستاورد مالی برای آمریکا در سوریه وجود ندارد و دیدگاه سنتی اکثر رؤسای‌جمهور که آمریکا باید ثبات را ترویج کند با خصوصیات شخصیتی ترامپ و دیدگاه جهانی «اول آمریکا» مغایرت دارد. با این حال،سقوط اسد می‌تواند بر امنیت اسرائیل تاثیر بگذارد که برای ترامپ مهم است. ترامپ نشان داده که از اثرات گسترده‌تر سقوط اسد استقبال می‌کند و فوراً بر پوتین فشار می‌آورد تا درباره پایان جنگ اوکراین مذاکره کند حتی اگر پست‌های او در شبکه تروث‌سوشال از سختی و مشکلات این اتفاق را نشان ندهد.
او یک روز پس از دیدار با رئیس‌جمهور اوکراین در پاریس نوشت: «روسیه و ایران در موضع ضعف قرار دارند، یکی به‌دلیل اوکراین و اقتصاد بد و دیگری به‌دلیل اسرائیل و موفقیت‌هایش در مبارزه. علاوه بر آن، ولودیمیر زلنسکی و اوکراین می‌خواهند به تفاوقی برسند و این دیوانگی را متوقف کنند. جان‌های بسیاری از بین رفته‌اند، خانواده‌های بسیاری نابود شده‌اند و اگر ادامه داشته باشد می‌تواند به مسئله بزرگتری تبدیل شود و بسیار بدتر. من ولادیمیر را به‌خوبی می‌شناسم.
الان زمان اقدام است. چین هم می‌تواند کمک کند. جهان منتظر است!» با اینکه ترامپ وعده داده بود اگر رئیس‌جمهور شود جنگ اوکراین را در عرض 24 ساعت تمام می‌کند اما مشخص نیست که پوتین باوجود پیشرفت‌های اخیر در میدان جنگ آمادگی مذاکره برای صلح را داشته باشد.
ترامپ اعلام کرد که ترکیه نقش کلیدی‌ای را در آنچه در سوریه اتفاق خواهد افتاد بازی می‌کند. این اولین اظهارنظر او درباره نقش متحد ناتو در سوریه پس از درگیری است. ترامپ ترکیه را یک نیروی نظامی بزرگ توصیف کرد که با جنگ فرسوده نشده است. ترامپ در یک نشست خبری در اقامتگاه خود در پالم بیچ در فلوریدا گفت ترکیه با حمایت از شورشیان «تصاحب غیردوستانه‌ای را بدون اینکه جان افراد بسیاری از دست برود، انجام داد.» ترامپ گفت هم‌اکنون مسائل بسیاری نامشخص‌اند و از نظر او ترکیه می‌تواند نقش کلیدی را در سوریه داشته باشد.
از زمان سقوط اسد، واشنگتن و آنکارا مذاکراتی را درباره مقابله ظهور دوباره شبه‌نظامیان داعش در سوریه انجام داده‌اند. ترامپ در پاسخ به اعزام سربازان به سوریه به قدرت نظامی ترکیه اشاره می‌کند و روابط خود با رجب طیب اردوغان،رئیس‌جمهور این کشور را برجسته می‌کند. ترامپ با اشاره به گذشته دوران عثمانی ترکیه که کنترل شمال سوریه امروزی را هم شامل می‌شد، می‌گوید: «آنها هزاران سال است که آن را می‌خواهند و (اردوغان) به آن رسید. آن افرادی که وارد شدند تحت کنترل ترکیه بودند و این اشکالی ندارد.»
