به همه برای نقد و تجمع مجوز داده میشود؟
اسفند سال گذشته بود که برای اولین بار تجمعی که در حمایت از حجاب برگزار شده بود، به درگیری کشیده شد و تجمعکنندگان مقابل پاستور با نیروهای پلیس درگیر شدند. مسئله اما تجمع در مورد حجاب نیست، نکته اصلی ظهور و بروز گروهی بود که عمدتاً خود را در چهارچوب انقلاب و وفادار به آرمانهای انقلاب معرفی میکردند و به گفته خودشان به دفاع از این اصول برمیآمدند، اما در واقع رفتارهای رادیکالی از خود بروز میدهند که در مواردی منجر به هزینهسازی و تعمیق شکافهای اجتماعی میشود.
روز یکشنبه ویدئویی از تجمع افرادی که خود را «حامیان امر به معروف» میخواندند، منتشر شد که یکی از افراد حاضر در این تجمع، اظهارات رادیکالی در مورد دولت و وقایع منطقه مطرح میکرد. سؤالی که در این رابطه وجود دارد این است که برگزاری این تجمعها در شرایطی که اظهاراتی تند و بدون درک شرایط در مورد رئیسجمهور مطرح میشود، با مجوز صورت گرفته است؟ و اساساً نظارتی در مورد برگزاری این تجمعها و اظهاراتی که در این اجتماعات مطرح میشود، وجود دارد؟ آیا این امکان برای دیگر افرادی که نظری مخالف این تجمعکنندگان دارند، فراهم خواهد شد؟
شکافها را تشدید نکنید
بعد از گذر از اتفاقات 1401، جامعه ایرانی با شیب بیشتری به سمت شبکهای شدن حرکت کرد. نمود آن را میتوان در شبکههای اجتماعی مشاهده کرد. کاربرانی که در ایتا حضور دارند، با کاربرانی که در شبکههایی مثل ایکس یا همان توییتر سابق و تلگرام حضور دارند، تفاوت دارند. نوع نگاه آنها به مسائل و حتی دغدغههای آنها در مورد مسائل روز کشور منجر شده تا یک جمعی به وجود بیاید که با توجه به خوراک رسانهای که دارند، نقطهنظرات مشخصی داشته باشند و نگاهشان به مسائل و موضوعات یکشکل باشد.
موضوع نگرانکننده حرکت طیفهایی از جامعه به سمت رادیکالیسم است که مثل سم مهلکی عمل میکند. برای مثال انتقادات به دولت در خصوص موضع دولت در مورد مسئله حجاب و انتصاب برخی افراد میتواند منطقی باشد، اما زمانی که انتقادات تا آنجا ادامه پیدا میکند که حتی از برکناری رئیسجمهور صحبت میشود، در دام رادیکالیسم میافتد و در فضای اجتماعی و سیاسی جامعه هم بیاثر نیست. اثر منفی رفتارهای رادیکالیستی در طول سالهای مختلف در جامعه ایرانی قابل مشاهده است که عموماً هم مقصر شکافی که در جامعه ایجاد شده، منجر به ایجاد این فضای رادیکالیستی شده است.
اگر در یک سمت فضای رادیکالیزه شده جامعه گروههایی قرار داشتند که در تضاد و تناقض با نظام حکمرانی به فضای دوقطبی شده دامن میزدند، حالا اما خطر ظهور و بروز رفتارهای رادیکال از جانب گروهی که خود را در چهارچوب نظام حکمرانی تعریف میکند، دیده میشود. برداشت جامعه شبکهای شده ایتایی از انقلابیگری نیز با واقعیت تفاوت جالب توجهی دارد. آنها انقلابیگری را صرفاً مطرح کردن حرفهای تند و رادیکال علیه طیف مقابل، مواضع تند در خصوص اسرائیل و دفاع همهجانبه از نظارت بر حجاب تعریف میکنند. ردپای حضور برخی از تحلیلگران و چهرههایی که به عنوان کارشناس شناخته میشوند در رسانهها نیز دیده میشود و هزینه آن هم رادیکال شدن فضای سیاسی، دوقطبیسازی و داغ شدن بازار اختلافافکنی و رفت و برگشتهایی است که تنها برای عقدهگشاییهای سیاسی انجام میشود
اگرچه طیفهای رادیکال و افرادی که اظهارات خارج از چهارچوب و بدون در نظر گرفتن حساسیتهای جامعه دارند در همه جوامع دیده میشوند، اما سؤالی که وجود دارد این است که بر چه اساس و مبنایی به برخی از این طیفها تریبون داده میشود تا فضای جامعه را ملتهب کنند. در نگاه به تجمعی که روز یکشنبه ویدئوی آن حاشیهساز شد، این نکته مورد توجه است که آیا حضور این افراد در خیابان و برگزاری تجمع با مجوز صورت گرفته و آنها برخلاف قانون و بدون مجوز تجمع برگزار کردند؟ اگر این اتفاق برخلاف قانون صورت گرفته، انتظار میرود که برخورد مقتضی با آن صورت گیرد.
اما با فرض برگزاری این تجمع با مجوز که بر مبنای قانون نیز یکی از حقوق شهروندان برای بیان مسائل و مطرح کردن اعتراضات است، نکته مهم این است که آیا این امکان برای افرادی که نظری مخالف داشتند، هم فراهم خواهد شد؟ با فرض اینکه نظر آنها در مخالفت با جمعیتی که در تجمع حضور داشتند، مطرح شده، همچنان اجازه مطرح کردن اظهاراتی در نقطه مقابل این صحبتها که در تجمع مطرح شد به افراد دیگری داده خواهد شد؟