آشنایی با بیماری فتق در زنان

فتق در زنان چیست؟

تشخیص فتق در زنان بسیار دشوار است چرا که فتق‌ها بسیار کوچک هستند و به راحتی دیده نمی‌شوند. فتق در زنان معمولاً از نوع فتق‌های داخلی است که معمولاً درد مداوم دارد. به‌طورکلی، فتق در زنان نسبت به مردان کمتر شایع بوده و علایم آن‌ نیز متفاوت است و اغلب درست تشخیص داده نمی‌شود.

فتق کشاله ران یا بالای ران، فتق پایین شکم (ناف) و فتق لگن در زنان شایع بوده که فتق شکمی و لگنی به شکل متفاوتی از مردان در زنان ظاهر می‌شوند. فتق در مردان برجسته شده و بیرون می‌زنند، درحالی‌که فتق در زنان کوچک‌تر، عمیق‌تر بوده و چندان قابل تشخیص نیستند.

انواع فتق زنان

·         فتق کشاله ران (اینگوینال): شایع‌ترین نوع فتق که در ناحیه کشاله ران رخ می‌دهد. اما بیشتر در مردان دیده می‌شود.

·         فتق فمورال (رانی): بیشتر در زنان و در نزدیکی کشاله ران رخ می‌دهد.

·         فتق نافی: در نزدیکی ناف رخ می‌دهد و بیشتر در نوزادان و زنان باردار دیده می‌شود.

·         فتق برشی (انسزیونال): در محل‌های جراحی قبلی و در محل برش جراحی رخ می‌دهد.

·         فتق دیافراگم: بخشی از معده از طریق دیافراگم به داخل قفسه سینه وارد می‌شود.

·         فتق هیاتال: بخشی از معده از طریق سوراخ هیاتوس در دیافراگم به داخل قفسه سینه فشار می‌آورد.

فتق تخمدان زنان

فتق تخمدانی، نوع نادری از فتق است که در زنان رخ می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان از جایگاه طبیعی خود خارج شده و به داخل شکاف یا سوراخی در دیواره شکمی یا عضلات لگن حرکت می‌کند. این وضعیت می‌تواند به علت ضعف عضلات دیواره شکمی، افزایش فشار داخلی شکم، آسیب‌های گذشته یا عوامل ارثی ایجاد شود. علائم شایع شامل درد شکم، تورم، ناراحتی هنگام حرکت و مشکلات گوارشی است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

عوامل فتق زنان

عوامل مختلفی وجود دارد که ممکن است شما را در معرض خطر ابتلا به فتق قرار دهد. در بسیاری از موارد، فتق نتیجه ضعیف شدن یا آسیب دیدن دیواره شکم است. برخی از شایع‌ترین علل ضعیف شدن دیواره شکم عبارتند از:

·         یک بیماری مادرزادی که از بدو تولد وجود دارد

·         سن

·         جراحی برای درمان آسیب قبلی، آسیب

·         سرفه مزمن یا اختلال انسداد مزمن ریه (COPD)

·         سیگار کشیدن (می تواند دیواره شکم را ضعیف کند)

·         انجام نادرست ورزش های شدید یا بلند کردن وزنه های سنگین

·         بارداری، به خصوص داشتن چند قلو

·         یبوست مزمن، فشار بیش از حد در هنگام اجابت مزاج

·         چاقی

·         مایع در شکم یا آسی

علائم فتق در زنان

بسیاری از افراد بنا به تصورات نادرست، علائم فتق را به بیماری‌های دیگر نسبت داده و درمان خود را به تعویق می‌اندازند. برخی از علائم فتق در زنان متفاوت از مردان است. فتق زنان عموماً در حفره‌ی شکمی، در فاصله میان سینه تا لگن یا در کشاله ران دیده می‌شود. باد فتق علائم مشخصی دارد؛ اما در برخی از موارد شخص مبتلا به باد فتق ممکن است هیچ یک از این علائم را نداشته باشد یا تعداد کمی از آن‌ها را بروز بدهد.

نخستین علامت فتق برآمدگی است. باد فتق باعث ایجاد یک برآمدگی قابل لمس و مشاهده در شکم یا کشاله ران می‌شود. ممکن است زمانی که شخص به پشت دراز کشیده است، برآمدگی عقب رفته یا حتی ناپدید شود. خندیدن، گریه کردن، سرفه کردن، فشار حین اجابت مزاج یا فعالیت‌های فیزیکی باعث می‌شوند برآمدگی قابل مشاهده شود. لازم به‌ ذکر است که گاهی اوقات برآمدگی ناشی از باد فتق در زنان قابل دیدن نیست و باید به علائم دیگر توجه شود. مشخص نبودن برآمدگی، بیشتر در باد فتق کشاله ران اتفاق می‌افتد. همان‌طور که اشاره شد، باد فتق در زنان بیش از یک علامت دارد. سایر علائم باد فتق به شرح زیر اند:

·         درد شدید و ناگهانی

·         احساس سوزش

·         افزایش درد هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی یا بلند کردن اجسام

·         افزایش سایز برآمدگی در طول زمان

·         انسداد روده یا یبوست

·         تهوع

تشخیص فتق در زنان

تشخیص فتق شکم در زنان از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک با بررسی ظاهری ناحیه شکم و انجام آزمایش‌های لازم به تشخیص فتق دست پیدا می‌کند. در معاینه فیزیکی، پزشک ناحیه شکم را به دقت بررسی نموده و به دنبال تورم یا برآمدگی غیرطبیعی در این ناحیه می‌گردد. سایر روش‌های تشخیص فتق در زنان عبارتند از:

1. مشاوره پزشکی و تاریخچه بیماری

 پزشک ابتدا با بیمار در مورد علائم او صحبت می‌کند. برخی از علائم رایج فتق عبارتند از: احساس درد یا ناراحتی، به ویژه هنگام بلند کردن اجسام سنگین، سرفه کردن یا خم شدن. وجود تورم یا برآمدگی در ناحیه شکم، کشاله ران یا اطراف ناف. احساس سوزش یا درد ناگهانی در محل فتق. در موارد شدید، مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، یا یبوست.

2. معاینه فیزیکی

پزشک با استفاده از معاینه فیزیکی می‌تواند وجود فتق را تشخیص دهد. در این مرحله، پزشک ممکن است: محل مورد نظر را بررسی کرده و با فشار دادن یا لمس کردن ناحیه مشکوک، فتق را تشخیص دهد. شاید پزشک از بیمار بخواهد که سرفه کند یا فشار آورد تا برآمدگی فتق بهتر مشخص شود.

3. تصویربرداری پزشکی

اگر معاینه فیزیکی نتیجه قطعی ندهد، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری استفاده کند. این روش‌ها شامل:

·       سونوگرافی که می‌تواند فتق‌های کوچک‌تر و داخلی را تشخیص دهد

·       سی تی اسکن(CT scan)  برای مشاهده دقیق‌تر از ناحیه شکم و تشخیص فتق‌های پیچیده‌تر

·       ام‌آر‌آی(MRI)  که تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم بدن ارائه می‌دهد و می‌تواند برای تشخیص فتق‌های عمیق‌تر و پیچیده‌تر استفاده شود.

4. آزمایش‌های تکمیلی

در برخی موارد، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی استفاده کند تا مشکلات دیگر را رد کرده و تشخیص دقیق‌تری بدهد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل:

• آزمایش‌های خون: برای بررسی علائم عفونت یا سایر مشکلات پزشکی
• آندوسکوپی: برای مشاهده داخل شکم و نواحی دیگر

5. مشاوره با تخصص‌های دیگر

گاهی اوقات برای تشخیص دقیق‌تر و برنامه‌ریزی درمانی مناسب، پزشک عمومی ممکن است بیمار را به متخصص جراحی عمومی یا جراح دستگاه گوارش ارجاع دهد.

درمان فتق در زنان

مراقبت‌های اولیه برای درمان فتق شامل روش‌های غیر جراحی است که می‌تواند به تسکین علائم و جلوگیری از بدتر شدن فتق کمک کند:

• تغییر سبک زندگی: اجتناب از فعالیت‌هایی که ممکن است فشار اضافی بر ناحیه فتق وارد کنند، مانند بلند کردن اشیاء سنگین، می‌تواند به کاهش فشار روی فتق کمک کند.
• استفاده از لباس‌های حمایتی: لباس‌های مخصوص حمایت‌کننده می‌توانند به کاهش فشار روی فتق و تسکین درد کمک کنند.
• اجتناب از یبوست: با مصرف مقدار کافی فیبر و آب، می‌توان از یبوست جلوگیری کرد که ممکن است فشار روی ناحیه فتق را افزایش دهد.

جراحی روش اصلی درمان فتق است و به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• فتق‌برداری باز: در این روش، یک برش بزرگتر در نزدیکی ناحیه فتق انجام می‌شود تا فتق تعمیر شود. این روش ممکن است به زمان بهبودی طولانی‌تری نیاز داشته باشد.
• لاپاروسکوپی: در این روش، از چندین برش کوچک برای دسترسی به ناحیه فتق استفاده می‌شود. این روش معمولاً به زمان بهبودی کوتاه‌تری نیاز دارد و درد پس از عمل کمتری دارد.

درمان خانگی فتق در زنان

برخی روش‌های درمان خانگی فتق در زنان عبارتند از:

·         استفاده از کمربند یا بند ارتوپدی

·         انجام تمرینات تقویت‌کننده عضلات شکم و لگن

·         تغییر عادات روزانه و پرهیز از فعالیت‌های سنگین بدنی، جلوگیری از یبوست و کاهش وزن اضافی

·         استراحت و محدود کردن فعالیت‌های سنگین بدنی

·         کمپرس سرد و گرم روی ناحیه فتق