گامهای محتاط واشنگتن برای رخنه در دمشق
رامین پرتو
وضعیت فعلی سوریه به گواه بسیاری از تحلیلگران و ناظران بینالمللی تا حدودی همانند سالهای تسلط داعش بر عراق و شام است که نوعی ابهام را به وجود آورده و علامت سوالهای بسیار متعدد را در این خصوص نمایان کرده است. در این راستا باید توجه شود که آمریکا، ترکیه و اسرائیل در شرایط فعلی سه بازیگر اصلی در حوزه میدانی و سیاسی سوریه به حساب میآیند که هر کدام از آنها مشغول تامین منافع خود هستند. به عنوان مثال المیادین دیروز (یکشنبه) در آخرین گزارش منتشر شده خود اعلام کرد که ارتش اسرائیل در حملات خود سامانههای پدافند هوایی سوریه را به طور کامل ویران کرده و انبارهای تسلیحات راهبردی را هدف قرار داده است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در اردن از تماس مقامات آمریکایی با مخالفان مسلح در سوریه خبر داد و این اولین باری است که یک مقام رسمی آمریکایی علنا تایید کرده که تماسی میان دولت جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا و هیأت تحریرالشام برقرار شده است
از سوی دیگر ارتش رژیم صهیونیستی نیز امروز مدعی شد که حملات چند روز گذشته خود به مناطق مختلف سوریه، خسارات سنگینی به سامانه های پدافند هوایی سوریه وارد آورده و بیش از ۹۰ درصد از موشک های راهبردی زمین به هوای سوریه را منهدم کرده است. همچنین رسانههای اسرائیل اعلام کردند که صدها فروند جنگنده اسرائیل در روزهای گذشته حملات شدیدی را علیه راهبردیترین تسلیحات در سوریه انجام دادند و در این حملات جنگندهها، بالگردهای جنگی، موشک های اسکاد، پهپادها، موشکهای کروز، موشکهای ساحل به دریا، موشکهای زمین به هوا، موشکهای زمین به زمین و نیز رادارها، خمپارهها و دیگر تسلیحات هدف قرار گرفتند.همچنین رویترز اعلام کرده که ارتش اسرائیل در ۲۴ ساعت گذشته ۶۱ حمله هوایی علیه مناطق مختلف سوریه انجام داده که طبق گزارشها انبارهای موشکها و سامانههای پدافند هوایی ارتش سوریه از جمله اهداف بودند.
در سوی دیگر ماجرا ترکیه هم برای اولینبار از زمان سقوط حکومت بشار اسد، راهبرد خود در سوریه را علنی کرد. در این خصوص یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه در جمع خبرنگاران اعلام کرد که دیر یا زود سوریه را از گروه تروریستی (پ.ک.ک/ی.پ.گ) پاکسازی خواهیم کرد و این چیزی است که حاکمیت جدید در سوریه و همچنین ما خواهان آن هستیم. گولر عنوان داشت که اولویت ما در سوریه پاکسازی این گروهک تروریستی است و این را به دوستان آمریکایی خود اطلاع دادیم و از آنها میخواهیم در رویکردهای خود بازنگری داشته باشند. وزیر دفاع ترکیه همچنین تصریح کرد که ما آماده ارائه آموزشهای نظامی هستیم، در صورتی که درخواستی از سوی دولت انتقالی جدید وجود داشته باشد. او عنوان داشت: ما توافقنامههای همکاری با بسیاری از کشورها داریم و در صورتی که درخواستی از حاکمیت جدید در سوریه دریافت کنیم آماده ارائه حمایت هستیم.
گولر به خبرنگاران در آنکارا گفت که مدیریت جدیدی که اسد را سرنگون کرد، در اولین بیانیه خود اعلام کرد که به همه نهادهای دولتی، سازمان ملل و سایر سازمانهای بینالمللی احترام خواهد گذاشت و ما فکر میکنیم که باید ببینیم دولت انتقالی جدید چه خواهد کرد و به آنها فرصت بدهیم. وزیر دفاع ترکیه هممچنین به موضوع داعش و ادامه حضور این جریان در سوریه اشاره کرد و گفت که ترکیه بر خلاف آمرکیا معتقد نیست که داعش به زودی در سوریه کار خود را شروع میکند و بر همین اساس در این خصوص ما با آمریکاییها اختلاف نظر داریم.
بر همین اساس راهبرد ترکیه هم در خصوص سوریه به نوعی مشخص است و این کشور قرار است که از این به بعد آنکارا دو موضوع حمایت نظامی- امنیتی از مسلحین حاکم بر دمشق و همچنین هدف قرار دادن کردهای سوریه را در دستور کار خود قرار خواهد داد.
نگرانی ایالات متحده از بحران موجود تا جایی است که حالا از طریق سازمان ملل به دنبال اعمال نظارت بینالمللی بر سوریه است. بر همین اساس گیر پدرسون، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه دیروز (یکشنبه) وارد دمشق شد و بر همکاری این سازمان با همه اقشار سوریه در مرحله پیش رو تاکید کرد
اعمال نظارت بر سوریه از رهگذر سازمان ملل
با گذر از راهبرد اسرائیل و ترکیه در سوریه و همچنین اقدانت نظامی- سیاسی آنها در دمشق، باید تحرکات ایالات متحده را مورد توجه قرار داد. در این خصوص به نظر میرسد که واشنگتن سعی دارد در این اتمسفر سیاسی به شدت محافظهکارانه وارد میدان شود اما از سوی دیگر تیم بایدن نگران وضعیت امنیتی سوریه و همچنین منطقه هستند. در این خصوص آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا طی یک کنفرانس مطبوعاتی در اردن از تماس مقامات آمریکایی با مخالفان مسلح در سوریه خبر داد و این اولین باری است که چنین مقام رسمی آمریکایی علنا تایید کرده که تماسی میان دولت جو بایدن، رئیسجمهور فعلی آمریکا و هیئت تحریرالشام وجود دارد. بلینکن در کنار هشت تن از همتایان عربی خود، همتای ترکیهای و مقامات ارشد از اتحادیه اروپا و سازمان ملل با یک سری از اصول و قوانین مبنی بر هدایت انتقال مسالمتآمیز قدرت در سوریه موافقت کرد. وزیر خارجه آمریکا درباره جزئیات تماسها میان «هیئت تحریر الشام» و دولت ایالات متحده اظهار نظر نکرد اما گفت این مسئله برای آمریکا مهم است که پیامهایی را به این گروه درباره رفتارش و چگونگی حکمرانی در دوره انتقالی ارسال کند. بلینکن در شهر بندری «عقبه» واقع در جنوبغربی اردن گفت: که ما با هیئت تحریرالشام و دیگر گروهها در تماس بودهایم. پیام ما به مردم سوریه این است که ما میخواهیم آنها موفق شوند و آمادهایم تا به آنها در این راستا کمک کنیم.
در این راستا به نظر میرسد که نگرانی ایالات متحده تا جایی ادامه پیدا کرده که حالا از طریق سازمان ملل به دنبال اعمال نظارت بینالمللی بر سوریه است. بر همین اساس گیر پدرسون، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه دیروز (یکشنبه) وارد دمشق شد و بر همکاری این سازمان با همه اقشار سوریه در مرحله پیش رو تاکید کرد. بر اساس گزارش شبکه الجزیره، این اولین سفر وی به سوریه پس از سقوط نظام «بشار اسد» به شمار میرود.
پدرسون پس از ورود به دمشق گفت: ما با تمام اقشار سوریه همکاری می کنیم. تغییرات سیاسی توسط سوری ها انجام خواهد شد و مسئولیت آنها است. وی افزود: ما هیچ عملیات انتقامی در سوریه نمی خواهیم و نهادهای دولتی سوریه باید به طور کامل فعالیت خود را آغاز کنند و امنیت این نهادها نیز تضمین شود. نماینده ویژه سازمان ملل گفت: امیدواریم شاهد پایان سریع تحریم های وضع شده علیه سوریه باشیم و روند بهبودی این کشور به زودی آغاز شود. پدرسون روز شنبه نیز گفته بود: ما خواستار یک روند سیاسی واقعی در سوریه هستیم که تمام اقشار این کشور در آن مشارکت داشته باشند. وی تاکید کرده بود: موسسات و نهادهای دولتی سوریه نباید دچار فروپاشی شوند و باید در سریع ترین زمان ممکن کمک ها وارد این کشور شود.
اما نکته نهایی که در کنار این نگرانیهای آمریکا باید موردنظر قرار بگیرد این است که واشنگتن به دنبال آن است تا تحریمهای سوریه را همچنان زنده نگه دارد که برخیها اعتقاد دارند همین تحریمها موجب فوپاشی حکومت اسد شد. در این راستا رویترز گزارش داده که سناتورها از هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات اعلام کردهاند که واشنگتن بعید است سیاست خود را در مقابل سوریه به این زودیها تغییر دهد و بر همین اساس تحریمها ادامه خواهد داشت. سناتور جیم ریش، جمهوریخواه ارشد کمیته روابط خارجی سنا گفت که همه ما واقعا خوشحالیم که بشار اسد رفته است. ما برای مدت طولانی روی آن (برکناری بشار اسد) کار کردیم و کار انجام شد و مشکل این است که بعد از این تغییر چه خواهد شد؟
با این تفاسیر به نظر میرسد که آمریکا به دنبال مدیریت سوریه در شرایط کنونی است تا بتواند بحران را در حد توان و بر اساس منافعش کنترل کند.