هر آنچه باید از زایمان طبیعی و سزارین دانست

زایمان طبیعی

زایمان طبیعی، قدیمی‌ترین روش تولد نوزاد است که اثر مطلوبی در بهبود سریع مادران و روند بهتر رشد نوزادان و سلامت آن‌ها دارد. زایمان طبیعی که در واقع بی‌دردسر ترین روش برای زایمان است فواید بسیار زیادی برای مادر و جنین دارد و در نهایت منجر به تولد کودکی سالم و زیبا می‌شود. بسیاری از زنان از درد زایمان طبیعی نگران هستند اما با مراقبت‌های دوران بارداری و نیز راهنمایی‌های متخصص زنان و زایمان، می‌توان تا حدود بسیار زیادی از این درد را کاست و یک زایمان راحت را تجربه کرد.

در زایمان طبیعی دهانه رحم در ماه‌های آخر بارداری مرطوب شده و کم‌کم باز می‌شود، زمانی که نه ماه به سر می‌آید و جنین برای تولد آماده است، با وارد کردن فشار به لگن و رحم مادر آمادگی خود برای خروج را اعلام می‌کند. در چنین شرایطی دهانه واژن باز می‌شود و رحم دچار انقباضاتی می‌شود که درد شدیدی را در بدن زن باردار ایجاد می‎کند، با هر با منقبض شدن رحم جنین می‌چرخد و رفته رفته سر جنین به دهانه رحم وارد می‌شود، زمانی که جنین در لگن وارد شد و دهانه رحم در حال گشوده شدن است در صورت تحمل درد، مادر به راحتی جنین را از رحم خارج می‌کند و روند زایمان تمام می‌شود.

مزایای زایمان طبیعی

زایمان طبیعی عوارض و بیماری‌های زایمان سزارین را ندارد و در واقع یک روش طبیعی برای زایمان است که دوره نقاهت بسیار کوتاهی را در پی دارد. در زایمان طبیعی کودک مشکلاتی مانند بیماری های تنفسی و یا مرگ بعد از تولد را با احتمال کمتری به همراه دارد .در طی یک زایمان طبیعی ممکن است مشکلاتی برای فرد ایجاد شود، البته ممکن است یک یا چند مورد به صورت هم زمان در فرد رخ دهد:

·        سلامت جسمی و روحی بهتر پس از زایمان

·        تجربه هم‌آغوشی در لحظه با نوزاد و ایجاد پیوند بیشتر با او

·        شیردهی سریع‌تر و امکان شیردهی بلافاصله بعد از تولد

·        بهبودی سریع‌تر بدون وجود دردهای طولانی‌مدت ناشی از بخیه‌های سزارین

·        کاهش وزن سریع‌تر و بازگشت سریع‌تر اندام به شکل قبلی

·        عدم بروز بیماری‌های رایج پس از زایمان

·        هوشیاری مادر در هنگام زایمان

·        بازگشت سریع مادر به زندگی روزمره

·        میزان خونریزی کمتر در زایمان طبیعی نسبت به سزارین

·        امکان رشد بیشتر سلول‌های مغزی، سیستم تنفسی و کبدی نوزاد در روزهای آخر بارداری

·        امکان تکمیل رشد جنین

·        دریافت باکتری‌های مفید طی زایمان طبیعی

·        خروج کامل مایعات رحمی از ریه نوزاد به دلیل فشار در زایمان

·        کاهش خطر ابتلا به چاقی و آسم در کودک.

زایمان سزارین

سزارین یک نوع جراحی است و زمانی توصیه می‌شود که زایمان طبیعی امکان‌پذیر نباشد یا برای سلامت مادر و جنین خطر داشته باشد. این نوع زایمان ممکن است به صورت برنامه‌ریزی‌شده یا اورژانسی انجام شود. زایمان سزارین، که در آن نوزاد با ایجاد برشی در دیواره شکم و رحم مادر خارج می‌شود. تاریخ زایمان سزارین توسط پزشک تعیین می‌شود و ارتباطی با علائم زایمان ندارد. معمولاً پزشکان بعد از هفته ۳۹ بارداری تاریخ زایمان را تعیین می‌کنند. گاهی ممکن است در شرایط خاص زایمان زودتر انجام شود.

زایمان سزارین جزو جراحی های بزرگی محسوب می شود که در صورت نیاز جنین و یا مادر مورد استفاده قرار می گیرد. این جراحی با ایجاد شکاف پوست روی شکم، عضلات زیر آن و جدار رحم انجام می‌پذیرد. حدود ده درصد از زایمان‌های جهان به صورت سزارین انجام می‌شود و البته این آمار در ایران بالاتر از تصور است که البته این سرشماری برای سال‌های پیش بوده است اما اکنون اطلاعات نسبی که در دست سازمان بهداشت جهانی است این درصد را در حدود ۳۲ درصد تخمین زده‌اند.

افرادی باید عمل سزارین را انجام بدهند

افرادی که برای عمل سزارین مناسب هستند، شامل موارد زیر است:

1.     مشکلات پزشکی مادر: زایمان سزارین در صورت وجود مشکلات پزشکی مادر که زایمان طبیعی را غیرممکن یا خطرناک می‌کند، مناسب است. به عنوان مثال، مشکلات قلبی، فشار خون بالا و دیابت نوع ۱ و ۲.

2.     مشکلات پزشکی نوزاد: زایمان سزارین برای مواردی که نوزاد با خطر جانی در زایمان طبیعی مواجه است، مناسب است. به عنوان مثال، نارسایی جنینی، مشکلات ریه و قلبی در نوزاد و حالات استرس طولانی در رحم.

3.     سابقه سزارین قبلی: در صورتی که مادر قبلاً یک یا چند بار سزارین داشته باشد، زایمان سزارین به‌عنوان روش انتخابی برای زایمان بعدی در نظر گرفته می‌شود. این به دلیل خطرات مرتبط با زایمان طبیعی برای شکم و رحم قبلی است.

4.     موارد برنامه‌ریزی شده: در برخی موارد، مادر و پزشک تصمیم می‌گیرند که زایمان سزارین برنامه‌ریزی شده را انجام دهند. این به دلیل عواملی مانند پیش‌بینی مشکلات در زایمان طبیعی، اولویت‌های خانوادگی و ترجیحات شخصی است.

مزایای زایمان سزارین

·        کاهش خطر و مشکلاتی که ممکن است در طول زایمان طبیعی رخ دهد

·        برنامه ریزی دقیق و آگاهی از تاریخ زایمان

·        نداشتن درد و ترس از زایمان

تفاوت زایمان طبیعی و سزارین

معمولاً پزشکان زایمان طبیعی را کم خطرتر می‌دانند. اما این موضوع به این معنی نیست که زایمان سزارین خطرناک است. هر کدام از این روش‌ها در شرایطی مناسب بوده و به حفظ جان مادر و جنین کمک می‌کنند.

1.     تفاوت مدت زمان زایمان طبیعی و سزارین

طول زمان زایمان در این دو روش تفاوت زیادی دارد. اگر زایمان سزارین برنامه‌ریزی شده باشد، مدت زمان عمل جراحی بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت است. اما گاهی زایمان طبیعی تا ۱۲ ساعت هم طول می‌کشد.

2.      تفاوت میزان درد زایمان طبیعی و سزارین

میزان درد در زایمان در افراد متفاوت است. برخی افراد آستانه درد بالاتری دارند. اما به طور کلی در زایمان سزارین به دلیل بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی دردی احساس نمی‌شود. در حالی که در زایمان طبیعی هنگام عبور نوزاد از کانال زایمان درد شدیدی وجود دارد. بعد از زایمان این وضعیت برعکس بوده و طول دوره بهبودی در زایمان سزارین دردناک‌تر خواهد بود.

3.     طول دوره نقاهت

طول دوره نقاهت در زایمان طبیعی معمولاً کمتر بوده و مادر سریع‌تر بهبودی کامل را به دست می‌آورد. درحالی که معمولاً در زایمان سزارین مدت زمان دوره نقاهت طولانی‌تر می‌شود. حتی ممکن است حدود ۶ تا ۸ هفته طول بکشد تا زخم‌ها کامل بهبود پیدا کنند و شخص بتواند فعالیت‌های روزانه را راحت انجام دهد. همچنین گاهی لازم است مادر بعد از زایمان مدت زمان بیشتری در بیمارستان بماند.

4.     مقایسه علائم دوره نقاهت زایمان طبیعی و سزارین

بهبودی کامل بعد از زایمان طبیعی حدود ۴ تا ۶ هفته است. اگر زایمان دردناک باشد و بخیه داشته باشید، پارگی واژن در مدت ۲ هفته بهبود پیدا می‌کند. بعد از زایمان طبیعی علائم در طول دوره بهبودی عبارتند از:

• حساسیت و درد واژن
• خونریزی
• ترشحات واژن زیاد شده و دلیل آن ریختن پوشش ضخیم رحم است.
• بزرگ شدن سینه‌ها
• خستگی

دوره نقاهت زایمان سزارین حدود ۶ تا ۸ هفته است. در این مدت در انجام فعالیت‌هایی مانند خم شدن یا برداشتن وسایل سنگین محدودیت دارید. برخی علائم مانند بزرگ شدن سینه و خونریزی واژینال در هر دو زایمان یکسان است. اما در زایمان سزارین علائم زیر هم وجود دارد.

·         درد و حساسیت در ناحیه برش‌ها

·         مشکلات گوارشی موقت و حساسیت معده

·         درد بدن و درد واژن در سزارین اورژانسی

5.     مقایسه علائم دوره نقاهت زایمان طبیعی و سزارین

زایمان طبیعی از هفته ۳۷ بارداری تا هفته ۴۲ بارداری اتفاق میفتد. بیشتر زایمان‌ها در هفته ۳۹ تا ۴۱ هستند. اگر مادر تا هفته ۴۱ بارداری هیچ دردی نداشته باشد، پزشک از روش‌هایی برای القای زایمان استفاده می‌کند. اما زایمان سزارین معمولاً در هفته ۳۹ بارداری انجام می‌شود. در برخی شرایط که جان مادر و جنین در خطر است، ممکن است پزشک سزارین را در هفته ۳۷ یا ۳۸ بارداری هم انجام دهد.

6.     مقایسه خطرات و عوارض زایمان طبیعی و سزارین برای مادر

در زایمان طبیعی احتمال پارگی پرینه وجود دارد. همچنین ممکن است برای بزرگ شدن دهانه رحم نیاز به برش (اپیزیوتومی) باشد. این برش نیاز به بخیه داشته و دردناک است. در زایمان طبیعی احتمال مشکلات کنترل مثانه و پرولاپس اندام لگن وجود دارد. مشکلاتی مانند بی اختیاری ادرار و افتادگی اندام لگنی در زایمان طبیعی شایع‌تر است.

از خطرات زایمان سزارین می‌توان به احتمال عفونت محل برش و دیواره رحم اشاره کرد. عوارض دیگر شامل خونریزی زیاد، آسیب به مثانه و روده در جراحی، واکنش منفی به بیهوشی، ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه است. همچنین در سزارین‌های بعدی احتمال جفت سرراهی و جفت آکرتا افزایش پیدا می‌کند.

7.     مقایسه خطرات و عوارض زایمان طبیعی و سزارین برای نوزاد

در زایمان طبیعی به دلیل عبور نوزاد از کانال واژن ماهیچه‌های درگیر ریه‌های نوزاد را فشرده کرده و مایع موجود در ریه‌های نوزاد خارج می‌شود. در نتیجه نوزاد هنگام تولد مشکلات تنفسی کمتری دارد. اما در زایمان سزارین این شرایط مهیا نیست. به خصوص اگر قبل از هفته ۳۹ بارداری سزارین انجام شود، احتمال عوارض برای نوزاد مانند مشکلات تنفسی بیشتر است. همچنین این نکته را باید در نظر داشته باشید که در زایمان طبیعی نوزاد از کانال زایمان عبور کرده و به دلیل قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها سیستم ایمنی او قوی می‌شود.