در روزنو بخوانید
پدر موشکی ایران که بود و چگونه به شهادت رسید؟
روزنو – هدی کاشانیان: سردار سرلشکر پاسدار شهید «حسن طهرانی مقدم» یکی از فرماندهان شهید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و به «پدر موشکی ایران» معروف است. وی از جمله رزمندگان دوران جنگ تحمیلی و پس از آن است که هیچ‌گاه عرصه دفاع و مبارزه را ترک نکرد و با تکیه بر ایمان و دانش بومی توانست به‌عنوان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در صنعت دفاعی کشورمان از میهن دفاع کند.
روزنو :
زندگینامه حسن طهرانی مقدم
حسن طهرانی مقدم ششم آبان ۱۳۳۸ در محله سرچشمه تهران متولد شد. او به علت شغل پدرش (محمود تهرانی مقدم)، که به پیشه خیاطی مشغول بود، به محله شکوفه و سپس به محله بهارستان نقل مکان کرد و مقاطع ابتدایی و دبیرستان را در همین مناطق گذراند و پس از پایان دوره تحصیلات متوسطه در رشته صنایع (برش قطعات صنعتی) در مقطع فوق دیپلم مدرسه عالی تکنیکیوم نفیسی پذیرفته شد. وی در سال ۱۳۵۸، در مقطع لیسانس رشته مهندسی صنایع پذیرفته و مدرک مهندسی در این رشته را اخذ کرد. طهرانی مقدم پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی و در رشته مهندسی صنایع موفق به دریافت مدرک مهندسی شد، اما گویا تحصیل هم او را اقناع نکرده بود.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که با فرمان امام خمینی تاسیس شد، بسیاری از جوانان را وارد این نهاد انقلابی کرد. طهرانی مقدم نیز وقتی ۲۱ ساله بود در تیرماه سال ۱۳۵۹ وارد این نهاد انقلابی شد. وی در ابتدای شکل‌گیری رسمی سپاه پاسداران، به‌عنوان مسئول اطلاعات منطقه‌ی سه سپاه شمال، مشغول به فعالیت شد و تا ۳۱ مهر ماه ۵۹ در این سمت باقی ماند. در زمان بروز ناآرامی‌ها در نقاط مرزی سپاه را در ۱۵ ماه اول عمر خود متوجه ضرورت تقویت رویکرد نظامی کرد.
آغاز فعالیت‌های نظامی حسن طهرانی مقدم
در ابتدای جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، شهید طهرانی‌مقدم به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست و در جبهه‌های مختلف جنگ حضور یافت. او به عنوان فرمانده توپخانه و در عملیات‌های مختلف جنگی در جبهه‌های غرب و جنوب ایران فعالیت داشت. طبق گزارش‌های رسمی، طهرانی‌مقدم در پیروزی‌های بسیاری در دوران دفاع مقدس نقش داشت و موفق شد توان دفاعی ایران را افزایش دهد.
شهید حسن طهرانی‌مقدم در طول دوران دفاع مقدس (جنگ عراق علیه ایران) نقش بسیار مهمی در تقویت توان نظامی کشور ایفا کرد. در این دوران، او با کارآمدی در جبهه‌های مختلف جنگ، خصوصاً در عرصه توپخانه و موشک، تاثیرات چشمگیری گذاشت. برخی از مهم‌ترین اقدامات او در این دوره عبارتند از:
1. فرماندهی در عملیات‌ها
طهرانی‌مقدم به‌عنوان فرمانده توپخانه در بسیاری از عملیات‌ها حضور داشت و نقشی مؤثری در هماهنگی و اجرای موفقیت‌آمیز عملیات‌ها ایفا کرد. یکی از برجسته‌ترین اقدامات او در این دوره، حضور در عملیات‌های غرب و جنوب کشور بود که در آنها، توانسته بود توپخانه ایران را به شدت تقویت کند.
2. ساخت و توسعه سلاح‌های بومی
در دوران جنگ ایران و عراق، با توجه به تحریم‌های نظامی، طهرانی‌مقدم از همان ابتدای جنگ به‌دنبال خودکفایی در تجهیزات نظامی بود. در این راستا، او و تیمش در سپاه پاسداران توانستند فناوری‌هایی را برای ساخت سلاح‌های بومی به کار گیرند. ساخت راکت‌ها و موشک‌هایی که به‌طور مستقل در ایران طراحی و تولید می‌شدند، از جمله مهم‌ترین دستاوردهای او بود.
3. پشتیبانی از جبهه‌های جنگ با سلاح‌های جدید
در طول جنگ، به دلیل محدودیت‌های موجود در تامین تسلیحات خارجی، طهرانی‌مقدم با همراهی گروه‌های مختلف فنی سپاه، اقدام به طراحی و تولید سلاح‌هایی کرد که امکان بهره‌برداری مؤثرتر در جنگ را فراهم می‌کرد. این سلاح‌ها علاوه‌بر آن‌که به تقویت نیروی دفاعی ایران کمک می‌کرد، توانست تأثیر زیادی بر روند عملیات‌های مختلف جنگ بگذارد.
4. فرماندهی در عملیات‌های حساس
طهرانی مقدم در عملیات‌هایی نظیر عملیات‌های «بازی‌دراز» و «فتح‌المبین» حضور داشت. در این عملیات‌ها، او علاوه‌بر توانایی‌های نظامی خود، با تدابیر مؤثر در زمینه استفاده از توپخانه و موشک، توانست نقش محوری در شکست دشمن ایفا کند. موفقیت در این عملیات‌ها به دلیل ابتکارهای او در استفاده از تکنولوژی‌های جدید و روش‌های نوین در جنگ بود.
5. توسعه سیستم‌های ضدهوایی
یکی از اقدامات مهم طهرانی‌مقدم در دوران جنگ، توسعه سیستم‌های موشکی ضدهوایی برای مقابله با حملات هوایی عراق بود. او در طراحی و پیاده‌سازی این سیستم‌ها نقش اساسی داشت و توانست نیروهای هوایی ایران را در برابر تهدیدات دشمن تقویت کند.
6. راه‌اندازی فرماندهی موشک سپاه
در آبان ماه سال ۱۳۶۲، راه‌اندازی فرماندهی موشک سپاه به شهید تهرانی مقدم محول شد. شلیک توپ به سمت بصره در بهمن ۱۳۶۲ توسط وی انجام شد. هنگامی که امام خمینی (ره) با مقابله به مثل حملات موشکی عراق موافقت کردند، جمهوری اسلامی ایران در آن زمان فاقد سامانه موشکی بود و مقابله به مثل، تنها در سطح توپخانه‌ای صورت می‌گرفت. در جلسه‌ای که سردار مقدم به‌عنوان فرمانده توپخانه سپاه حضور داشت، قرار شد شهر بصره با توپ‌های ۱۳۰ میلیمتری که حداکثر برد آنها ۲۸ تا ۳۰ کیلومتر بود، مورد حمله توپخانه‌ای قرار گیرد. پس از صدور فرمان تاریخ امام(ره) مبنی بر تشکیل نیروهای سه گانه سپاه پاسداران، شهید مقدم در سال ۱۳۶۴ به سِمت فرماندهی موشکی نیروی هوایی سپاه منصوب شد.
حسن طهرانی مقدم سازنده اولین موشک ایران
سردار شهید حسن طهرانی مقدم یکی از نوابغ نظامی کشورمان است که نقش موثری در افزایش قدرت دفاعی کشورمان دارد. تلاش‌های وی در ادامه جنگ تحمیلی و پس از پایان دوران دفاع مقدس نیز ادامه یافت و وی ضمن پذیرفتن مسئولیت‌های دیگری مانند فرماندهی موشکی زمین به زمین سپاه، فرماندهی موشکی نیروی هوایی سپاه، جانشین نیروی هوافضای سپاه و ریاست سازمان جهاد خودکفایی سپاه، به عنوان «پدر موشکی ایران اسلامی» مفتخر شد.
ازآنجایی‌که موشک‌های «اسکاد» از هزینه‌های بالایی برخوردار بودند و معمولاً برای هدف قراردادن اهداف مهم و کاربردی استفاده می‌شدند، شهید طهرانی مقدم بر آن شد که با استفاده از ظرفیت‌های علمی داخلی به سمت ساخت موشکی با هزینه‌های پایین‌تر که بتواند اهداف نزدیک و کم اهمیت‌تر را هدف قرار دهد، حرکت کند. سرانجام وی موفق شد در سال ۱۳۶۶ راکت «نازعات» را که برد آن بین ۸۰ تا ۱۵۰ کیلومتر بود تولید کند.
با ساخت این موشک بومی فصل نوینی در پیشرفت صنعت و تکنولوژی نظامی ایران آغاز شد که تداوم آن را بعد از جنگ در ساخت و تولید انواع موشک‌های پیشرفته‌تر بومی همچون «شهاب ۳» با برد بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر شاهد بودیم که بدین ترتیب زمینه برای افزایش قدرت بازدارندگی نظامی ایران در سطح منطقه و بین‌الملل و بالطبع افزایش قدرت و امنیت ملی ایران اسلامی ایجاد شد.
کتاب سه جلدی درباره حسن طهرانی مقدم
درباره زندگی و فعالیت‌های شهید تهرانی مقدم در بخش راه‌اندازی و ارتقای توان موشکی ایران، آثار متعددی تا به حال تالیف و منتشر شده که یکی از جامع‌ترین آنها، کتاب سه جلدی «مرد ابدی» به قلم معصومه سپهری است که روایتی مستند از تاریخچه موشکی و زندگی پرفراز ونشیب دانشمند برجسته و زمینه‌ساز تحقق وعده صادق؛ سردار شهید حسن طهرانی‌مقدم محسوب می‌شود که با همکاری دو مرکز انتشاراتی شهید کاظمی و خبرگزاری تسنیم منتشر شده است.
این اثر با سبکی جدید در خاطره‌نگاری جنگ نوشته شده و حاصل قریب ۱۲ سال، مصاحبه و معاشرت با اصلی‌ترین افرادی است که حسن طهرانی مقدم در برابر چشم آنان رشد کرد و در نهایت به پدر موشکی ایران تبدیل شد. سپهری در اثر ضمن روایت زندگی شهید طهرانی مقدم، به مجاهدت‌های این دانشمند برجسته در حوزه فناوری‌های هوافضا و ابتکارات او در پایه‌گذاری صنعت موشکی در ایران و طراحی موشک‌های مختلف پرداخته است.
روایت محسن رضایی از حسن طهرانی مقدم
سردار محسن رضایی در سال ۱۳۹۱ که در مراسم رونمایی از کتاب خاطرات محسن رفیق‌دوست با عنوان «برای تاریخ می‌گویم» در تالار اندیشه حوزه هنری گفته بود: «رفیق‌دوست با حضور در لیبی، موشک‌هایی را از قذافی خریداری کرد اما پیش از اینکه این موشک‌ها را به سمت عراق هدف‌گیری کنیم متخصصان لیبیایی تجهیزات خود را در تهران جمع و به سفارتخانه‌شان منتقل کردند. در این میان شهید حسن طهرانی مقدم با الگوگیری از این موشک‌ها توانست همین نوع موشک‌ها را بسازد. اولین موشک ما نیز «بانک رافدین» عراق را هدف گرفت».
شهادت حسن طهرانی مقدم
سردار حسن تهرانی مقدم تا روز آخر عمر به‌عنوان مسئول سازمان سپاه در ایجاد یک توان علمی و دانشی پایه و زیربنایی مشغول کار‌های علمی و تحقیقاتی بود و در روز شهادتش (۲۱ آبان ۱۳۹۰) در پادگان امیرالمومنین (ع) شهرستان ملارد در حالی که برای آزمایش موشکی آماده می‌شد، بر اثر انفجار زاغه مهمات به یاران شهیدش پیوست.
