گدایی؛ شغل لاکچری

مهسا بهادری: قدیمی‌ترین نوع گدایی، گدایی چهارراهی است که با پیدایش گدایی مترویی و پلکیدن در اماکن تجاری و حتی گدایی مجازی، همچنان جزو پردرآمدترین شاخه‌های گدایی عمومی است. فرقی نمی‌کند چه سن و سالی باشند، فقط باید سر و وضع‌شان ژولیده و درب و داغان باشد تا دل رهگذر و راننده را بسوزانند. بعضی‌هایشان با فال و بیسکویت و آدامس پشت چراغ قرمز، لا به لای ماشین‌ها می‌لولند، برخی هم با تکه پارچه چرک‌مرده‌ای که سال‌ها پیش تار و پودش از همه قهر کرده‌اند، دستی به شیشه ماشین‌ها می‌کشند.
دسته دیگری هم که روی دست همه این گروه‌ها بلند شده‌اند آنهایی هستند که به ماشین‌های لوکس و مدل بالا نزدیک می‌شوند و پول می‌خواهند. اگر راننده شیشه‌اش را پایین ندهد یا کمک نکند، با میخ، خط بزرگ و درشتی روی بدنه ماشین می‌اندازند تا راننده ابدالدهر یادش بماند هیچ وقت به یک گدای محترم بی‌احترامی نکند. گاهی هم تهدیدها نتیجه می‌دهد و راننده دست به جیب می‌شود.

گدایی مترویی

اغلب گدایان شاخه مترو هم‌محلی‌اند و شب‌ها هم زیر یک سقف جمع می‌شوند. فهمیدن این چیزها چندان تحقیق گسترده‌ای نمی‌خواهد. اغلب آنها شبیه هم هستند و با یک لهجه و حتی تکیه کلام‌های کاملاً مشابه گدایی می‌کنند. البته درصد زیادی از این گداها زیر نظر باندهای تکدی‌گر فعالیت می‌کنند و درآمد آنچنانی ندارند؛ جای خواب و یک وعده غذای گرم برای‌شان کافی است تا شب به شب جیب‌ها را جلوی رئیس خالی کنند.

مترو گدایان مستقلی هم دارد که البته مجبورند خلاقیت بیشتری به خرج بدهند. یکی خودش را به لالی می‌زند و لا به لای مسافران اصوات عجیب و غریبی بیرون می‌دهد. گدای دیگری پایش را تا زانو بالا می‌کشد و کج کج راه می‌رود. یکی گریه می‌کند و توی سر خودش می‌زند و خانم مسنی هم با نمایش شخصیتی مادرانه دل مسافران را به درد می‌آورد. در این میان هستند کسانی هم که نقش یکی از مسافران محترم و دلسوز را بازی می‌کنند و مثلاً برای زن یا مردی که خجالت می‌کشد دستش را دراز کند.

باندهای پخش فال هم یکی از باندهای قدرتمند گدایی یا شبه‌گدایی خطوط مترو به شمار می‌رود که بازار پررونقی دارد. کودکان چهار پنج ساله‌ای که خیلی زود مرد زندگی و زن زندگی شده‌اند، آنها تند تند فال‌ها را بین مسافران پخش می‌کنند و رد می‌شوند. به انتهای واگن که رسیدند، دوباره برمی‌گردند و چند فال کاسب می‌شوند.

گدایی مراکز تفریحی و تجاری

گدایی شاخه مراکز تفریحی و تجاری، در نوع خود منحصر به ‌فرد است. مثلاً توی رستوران نشسته‌ای و هنوز کارد را روی پیتزا نبرده‌ای که سر و کله‌شان پیدا می‌شود. چشمانشان را تنگ می‌کنند، حالت نزار به خود می‌گیرند و می‌مانی لقمه را برداری، لقمه را بدهی، اصلاً چکار کنی؟ به قول معروف غذا زهرمار آدم می‌شود. گدای پنهان در سایه بیرون رستوران ایستاده و بچه‌ای را که معلوم نیست مال خود اوست یا اجاره‌ کرده، داخل می‌فرستد تا سنگ و قلابت کند. خیلی‌ها چاره‌ای جز دست به جیب شدن ندارند.
گدایان مراکز تجاری وقتی شما را یقه می‌کنند که دقیقاً وسط چانه‌زنی با مغازه‌دار هستید. نمی‌دانید دقیقاً باید چه کاری کنید! به فروشنده پول بدهید، به دوست گدا کمک کنید، یا اصلاً چی! گاهی هم این عزیزان شما را جلوی عابربانک به دام می‌اندازند، درست زمانی که پول از ای‌تی‌ام بیرون می‌آید و هنوز اسکناس‌ها را توی جیب یا کیف‌تان نگذاشته‌اید. خیلی‌ها چاره‌ای جزتسلیم شدن ندارند.

شمار متکدیان حرفه‌ای شهر تهران در سال 1403 تا ابتدای آذرماه را ۹۱۹ نفر است.

طبق قانون، ساماندهی متکدیان در پایتخت بر عهده شهرداری تهران است و البته برای سایر دستگاه‌ها نیز وظایف مشخصی تعریف شده است.
با وجود اجرای طرح‌های مختلف در خصوص جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان از سطح خیابان‌ها همچنان شاهد حضور متعدد این افراد در نقاط مختلف شهر هستیم و این مسئله نشان می‌دهد که طرح‌های مربوطه موفقیت چندانی در کاهش و حذف این معضل از تهران نداشته است.

مسئولان شهرداری از جمع‌آوری متکدیان و ارجاع متکدیان حرفه‌ای به دستگاه قضایی سخن می‌گویند و حضور متکدیان بیانگر این است که یا طرح‌های مربوطه درست اجرا نمی‌شود و یا مجازات بازدارنده‌ای برای کسانی که به جرم تکدی‌گری دست می‌زنند، تعیین نمی‌شود و تنها محل استقرار متکدیان در اجرای این طرح‌ها تغییر می‌کند.

آمار متکدی حرفه‌ای در تهران

سیدمحمد نقیب مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، در گفتگو با خبرآنلاین، ساماندهی متکدیان پایتخت را جزو برنامه‌های اصلی و اولویت‌های راهبردی این سازمان دانست.

نقیب شمار متکدیان حرفه‌ای شهر تهران در سال جاری تا ابتدای آذرماه را ۹۱۹ نفر برشمرد و بر اساس این آمار تعداد متکدیان حرفه‌ای پایتخت در امسال نسبت به سال قبل (۱۷۷ متکدی حرفه‌ای در سال ۱۴۰۲) افزایش ۵ برابری داشته است.

در سال جاری تا ابتدای آذر ماه ۴۶۵۴ متکدی در خیابان‌های تهران شناسایی، جمع‌آوری و ساماندهی شده‌اند.
مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با اشاره به اینکه بر اساس قانون تکدی‌گری جرم است، معتقد است :«متکدیان حرفه‌ای کسانی هستند که هر روز به تکرار این عمل مجرمانه اقدام می‌کنند و از طریق بررسی گردش حساب روزانه آن‌ها مشخص می‌شود که به طور سازمان‌دهی شده و البته به صورت باندی و یا فردی به گدایی مبادرت می‌کنند.»

نقیب از اجرای ۴ مرحله طرح ساماندهی متکدیان پایتخت خبر داد و بر این عقیده است که با اجرای این قبیل طرح‌ها و جمع‌آوری متکدیان از خیابان‌ها، شمار گداها و متکدیان تهران کاهش پیدا می‌کند.

مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در پاسخ به اینکه پس از جمع‌آوری متکدیان چه اقداماتی صورت می‌گیرد، گفت: «متکدیان حرفه‌ای به مراجع قضایی ارجاع داده می‌شوند و در مقابل متکدیانی واقعی که نیازمندی آن‌ها احراز شود، به نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد، بهزیستی و دیگر دستگاه‌های مسئول معرفی می‌شوند و مورد حمایت قرار می‌گیرند.»

آمار متکدیان پایتخت
کاریابی سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی برای متکدیان نیازمند اقدام دیگری است که به گفته نقیب برای متکدیان نیازمند صورت می‌پذیرد.
نقیب درباره آمار متکدیان پایتخت که بر اساس اجرای طرح ساماندهی متکدیان به دست آمده نیز گفت: در طول ۳ سال گذشته در اجرای این طرح، در سال ۱۴۰۱ چهارصد و نود و دو متکدی، در سال ۱۴۰۲، پنج هزار و سی و یک متکدی و در سال جاری نیز تا ابتدای آذر ماه ۴۶۵۴ متکدی در خیابان‌های تهران شناسایی، جمع‌آوری و ساماندهی شده‌اند.
درآمد بالایی که تکدی‌گری برای متکدیان به همراه دارد باعث شده تا متکدیان حرفه‌ای که خلأهای قانونی موجود را خوب می‌شناسند و به خوبی هم می‌توانند احساسات مردم را تحریک و از آن‌ها طلب کمک کنند، دست از این کار برندارند و از کودکان، زنان و سایر افراد آسیب دیده و در معرض آسیب سوءاستفاده کنند و روز به روز بر شمارشان افزوده شود.

متکدیان جمع نمی‌شوند!
از طرفی سید احمد احمدی صدر، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران حدود دو سال پیش اعلام کرد که تا پایان سال 1401 نزدیک به هزار نفر از متکدیان جمع آوری شدند، اظهار کرد: این متکدیان در سال گذشته ساماندهی و به نهادهای مسئول و مراکز نگهداری تحویل داده شدند.

مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با بیان اینکه امسال جمع‌آوری متکدیان بیش از سال قبل دنبال خواهد شد، خاطرنشان کرد: بنای ما بر این است که تمام متکدیان سطح شهر در سال جاری جمع‌آوری و ساماندهی شوند.

احمدی صدر با اشاره به موانع ساماندهی متکدیان، یادآور شد: متأسفانه دروازه‌های تهران باز است و با این وضعیت اقتصادی و مشکلات ناشی از آن، هرچه جمع‌آوری متکدیان را دنبال کنیم باز هم وارد شهر خواهند شد و باید هم‌افزایی جدی صورت بگیرد تا مشکل به صورت اساسی برطرف شود.