نشست ژنو؛ توفان فكري ديپلماتيك يا آمادگي براي بازگشت ترامپ!

يك هفته بعد از برگزاري نشست فصلي شوراي حكام كه در جريانش با پافشاري تروييكاي اروپايي و ايالات متحده قطعنامه‌اي عليه ايران تصويب شد، هيات ديپلماتيك ايران به سرپرستي مجيد تخت‌روانچي، معاون سياسي وزیر امور خارجه كشورمان به همراهي جمعي از ديپلمات‌ها وارد ژنو شدند تا فصل تازه رايزني‌ها با هدف يافتن راهي براي عبور از بحران حاكم بر روابط ميان طرفين را رقم زده و همزمان و پيش از ورود دونالد ترامپ به كاخ سفيد، در باب راهي جهت جلوگيري از بازگشت تحريم‌ها و كمپين فشار حداكثري عليه ايران به اجماع دست يابند. به گزارش رسانه‌هاي غربي، پنجشنبه به وقت محلي انريكه مورا، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با مجيد تخت‌روانچي و كاظم غريب‌آبادي، معاون وزير امور خارجه ايران ديدار داشتند؛ ديداري كه به گفته مورا حول سه محور برنامه هسته‌اي ايران، همكاري نظامي (ادعايي) ايران با روسيه در جنگ اوكراين و مسائل منطقه انجام شد؛ ناظران با استناد به مواضع رسانه‌اي شده اين مقام اروپايي مدعي‌اند كه بعيد است اين دور از رايزني‌ها نتيجه‌بخش باشد. به ادعاي اين گروه تروييكاي اروپايي حتي اگر بخواهد نيز قادر نخواهد بود تا پيش از بازگشت ترامپ به كاخ سفيد در باب موارد مورد اختلاف با ايران به نتايج ملموسي دست يابد. پيش‌تر نيز عباس عراقچي، وزير امور خارجه ايران در نشست خبرنگاران در ليسبون و همچنين در مصاحبه با نشريه گاردين ضمن ترديد در باب نتيجه‌بخش بودن رايزني‌هاي ژنو به غرب هشدار داد در صورت بازگشت تحريم‌هاي سازماان ملل ايران ممكن است دكترين هسته‌اي‌اش را تغيير بدهد.او با بيان اينكه ايران دانش و توانايي ساخت سلاح هسته‌اي را دارد، اما اين گزاره بخشي از راهبرد امنيتي‌اش تعريف نشده، از غرب خواست درگير محاسبات نادرست نشود.مواضع عراقچي در حالي رسانه‌اي شد كه نهاد ناظر اتمي از خواست ايران براي راه‌اندازي 6 هزار سانتريفيوژ جديد براي غني‌سازي خبر داد.بر اساس گزارش ادعايي آژانس، ايران در واكنش به قطعنامه شوراي حكام سانتريفيوژهاي جديد را به راه انداخته است.نهاد ناظر اتمي همچنين ادعا كرد كه ايران قصد دارد 18 آبشار اضافي سانتريفيوژ IR-4 را در نيروگاه نطنز تعريف كرده كه هر كدام داراي 166 دستگاه است، اين به معناي افزايش توان و ظرفيت ايران براي غني‌سازي است و مي‌تواند مانعي در مسير رايزني‌ها باشد. همزمان ديپلمات‌هاي غربي در گفت‌وگو با خبرگزاري رويترز نشست ژنو را توفان فكري توصيف كردند و تاكيد داشتند كه نشست جاري بر نگراني‌ها در باب سياست احتمالي ترامپ در ارتباط با ايران متمركز است. به ادعاي ديپلمات‌هاي اروپايي، اسراييلي و منطقه‌اي، كابينه احتمالي رييس‌جمهوري جديد ايالات متحده كه متشكل از شاهين‌هاي ضد ايراني، چهره‌هايي چون مارك روبيو، وزير احتمالي امور خارجه امريكاست، به احتمال زياد براي بازگرداندن كمپين فشار حداكثري عليه ايران خيز برداشتند؛ سياستي كه هدف از اجرايش تحت فشار قرار دادن ايران به لحاظ اقتصادي است.با اين همه هستند گروهي كه مي‌گويند دولت دوم ترامپ به دنبال معامله‌اي بزرگ با ايران است؛ معامله‌اي كه بازيگران منطقه‌اي نيز در آن مشاركت جدي داشته باشند.اين در حالي است كه تروييكاي اروپايي به بهانه همكاري نظامي ادعايي ايران با روسيه موضع سخت‌تري را عليه تهران اعمال كرده‌‌اند، هر چند اين گروه از بازيگران به سياست موسوم به چماق و هويج تاكيد دارند؛ سياستي كه در قابش اهرم فشار در كنار ابزارهاي چانه‌زني و گفت‌وگو تعريف شده است.در اين ميان سه مقام ايراني كه نخواستند نا‌م‌شان فاش شود در گفت‌وگو با رويترز مدعي شدند كه هدف تهران يافتن راهي براي پايان دادن به تحريم‌هاست؛ محدوديت‌هايي كه از سال 2018 و با خروج ترامپ از برجام عليه ايران تعريف شد و حالا ممكن است با بازگشت او فصل تازه‌اي از فشارها اعمال شود.در همين راستا كلسي داونپورت، مدير سياست منع اشاعه فعال در گروه حمايت از انجمن كنترل تسليحات مدعي شد: «تا زماني كه ترامپ وارد كاخ سفيد نشود يا هيچ رايزني جدي در مورد حاشيه‌هاي توافق احتمالي صورت نگيرد، توافقي حاصل نخواهد شد.» او در ادامه ادعا كرد: «اروپايي‌ها بايد ايران را تحت فشار قرار بدهند تا بدانند تهران در باب كدام بخش از برنامه هسته‌اي‌اش حاضر به مذاكره است؛ همچنين بايد در باب شرايط امنيتي منطقه با تهران رايزني‌هايي انجام شود تا مشخص شود كه ايران تحت چه شرايطي حاضر است امتياز بدهد.» مصطفي شيرمحمدي، تحليلگر سياسي نيز در گفت‌وگو با نشنال مدعي شد، هدف از مذاكرات روز جمعه اجتناب از اجراي سناريوي «فاجعه مضاعف» ناشي از بازگشت كمپين فشار حداكثري است؛ بالاخص آنكه به نظر مي‌رسد اروپا نيز با امريكا همصداست. او در ادامه مدعي شد كه حمايت اروپا از ايران به واسطه همكاري ادعايي ايران و روسيه از ميان رفته، هر چند تهران اين اتهامات را رد كرده و اميدوار است روابط خود با اروپا را بهبود بخشد و در عين حال مواضع قاطع خود را حفظ كند.

با اين حال يكي از ديپلمات‌هاي اروپايي كه نخواست نامش فاش شود، اعلام كرد كه هدف اصلي رايزني‌ها در ژنو يافتن جدول زماني و چارچوبي براي آغاز رايزني‌هاي رسمي و با حسن نيت است؛ نشستي كه در قابش اروپا پيش از ورود ترامپ به كاخ سفيد از تهران تضمين‌هاي جدي دريافت كند.اين در حالي است كه مقام‌هاي منطقه‌اي مدعي‌اند كه برنامه هسته‌اي و همكاري نظامي ادعايي ايران و غرب تنها بخش از چالش‌هاي اصلي حاكم است، از منظر اين گروه در ميانه رويارويي مستقيم ميان تهران و تل‌آويو و خروج دو بازيگر از منطقه خاكستري، معادلات پيچيده خاورميانه نيز بر رايزني‌ها سايه افكنده، بالاخص آنكه بعد از بازگشت صلح به جبهه شمال، بسياري اين ادعا را مطرح مي‌كنند كه اسراييل براي رويارويي دوباره با ايران و دور تازه‌اي از اقدامات تحريك‌آميز خيز برداشته است. با اين همه چهار ديپلمات اروپايي مدعي شدند كه در همين شرايط حساس و شكننده نيز تعامل ميان تروييكاي اروپايي و ايران حياتي است، چراكه زمان رو به اتمام است.با توجه به افزايش سطح غني‌سازي اورانيوم در ايران فراتر از مفاد توافق شده در برجام، مشخص نيست كه آيا ترامپ از مذاكرات با هدف توقف محدوديت‌هاي جديد قبل از لغو محدوديت‌هاي توافق 2015 حمايت خواهد كرد يا خير.به ادعاي ناظران اگر تا آن بازه زماني طرفين درباره برنامه هسته‌اي ايران به توافق نرسيده باشند، احتمال فعال شدن مكانيسم ماشه افزايش خواهد يافت.اين در حالي است كه ايران هشدار داده در صورت وقوع چنين سناريويي دكترين هسته‌اي‌اش را مورد  بازنگري  قرار  خواهد  داد.