طی چند سال اخیر، نگرانی‌هایی بابت خطرات احتمالیِ رسید دستگاه‌های کارتخوان یا فاکتورهای خرید از فروشگاه‌ها برای سلامتی‌ افراد مطرح شده است؛ مبتنی بر اینکه این کاغدها حاوی برخی مواد شیمیایی سمی هستند که می‌توانند عامل سرطان و بسیاری دیگر از بیماری‌ها باشند.

یکی از نگرانی‌های اولیه در مورد رسیدهای خرید، وجود بیسفنول‌هایی مانند BPA در ترکیبات تشکیل‌دهنده آن‌هاست. بیسفنول‌ها به عنوان یک مختل‌کننده غدد درون‌ریز شناخته می‌شوند که می‌توانند در عملکرد طبیعی هورمون‌ها اختلال ایجاد کنند. بر اساس پژوهش‌ها، بیش از ۹۰ درصد از این رسیدها حاوی BPA هستند. علاوه بر این، BPA به‌عنوان یک ماده شیمیایی سبب ناباروری، چاقی و ایجاد سرطان‌ در انسان می‌شود.

بیسفنول یا BPA چیست؟

بیسفنول یا BPA یک ترکیب شیمیایی است که از دهه ۱۹۵۰ در ساخت پلاستیک‌ها و رزین‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گرفت. پلاستیک‌های پلی کربنات و رزین‌ها در ساخت کالاهای مصرفی مختلفی مانند بطری آب، ظروف یکبار مصرف، مسواک، نخ دندان و کاغذهای رسید خرید کاربرد دارند.

از ماده شیمیایی بیسفنول به دلیل پایداری و مقاومت در برابر حرارت، برای پوشش‌های کاغذی حرارتی استفاده می‌شود. این ماده یک سم ‌محیطی خطرناک است که به راحتی از طریق پوست جذب می‌شود و  چنانچه در صورت تماس با این کاغذها، قبل از خوردن غذا دست خود را نشویید، این سم به راحتی از طریق سیستم گوارش به داخل بدن راه پیدا می‌کند.

عوارض BPA بر سلامت انسان

یافته‌های حاصل از آزمایش‌های حیوانی نشان می‌دهد BPA توانایی ایجاد اختلال در غدد درون‌ریز را دارد و می‌تواند نقش هورمون استروژن را در بدن تقلید کند. این تقلید هورمونی می‌تواند تاثیرات منفی بر روی سیستم تولیدمثل داشته باشد؛ که از جمله‌ی آن می‌توان به تغییر رشد جنین، توانایی باروری و تعادل هورمونی اشاره کرد.

BPA می‌تواند تا ۲۴ ساعت درون بدن باقی بماند و سپس از طریق مایعات بدن دفع شود. تحقیقات نشان می‌دهد که ‌سرطان پستان، رایج‌ترین سرطان ناشی از این ماده است.

طبق گفته سازمان غذا و داروی امریکا، بعضاً مقدار بسیار کمی BPA در غذاها یافت می‌شود، اما این مقدار ایمن است و باعث بروز مشکلات سلامتی نخواهد شد. با این وجود، برخی تحقیقات، ارتباط احتمالی بین قرار گرفتن در معرض BPA و افزایش فشار خون، دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی_عروقی و سایر عوارض را نشان می‌دهند.

از همین رو، افرادی که در مراکز تولید یا عرضه ظروف پلاستیکی کار می‌کنند و یا کسانی که مدام با دستگاه‌های کارتخوان و چاپ فاکتور سر و کار دارند، بیشتر در معرض این مشکلات قرار می‌گیرند.

توصیه می‌شود تا حد امکان از دریافت رسیدهای کاغذی خودداری کنید. هم‌چنین تا کردن کاغذ رسید به داخل (طوری که نوشته‌ها پوشانده شوند) می‌تواند تماس مستقیم با سطح آلوده را کاهش دهد.

از کجا بفهمیم کاغذ رسید حاوی BPA است؟

اگر در مدت یک هفته، رنگ نوشته‌های روی کاغذِ رسید کمرنگ و به تدریج محو شد، بدانید که حاوی سم BPA است. کاغذهای بدون BPA (BPA FREE)، پایه گیاهی دارند و نوشته‌های روی آن تا ۱۰ سال ماندگاری دارد و به سادگی محو نمی‌شود.

از سال ۲۰۱۹ استفاده از کاغذهای رسید حاوی BPA در بیشتر کشورهای امریکایی و اروپایی ممنوع و کاغذهای رسید با پایه گیاهی جایگزین شد. اما با این حال کاغذهای حرارتی حاوی BPA هنوز در بسیاری کشورها، از جمله ایران، در دستگاه‌های کارتخوان و عابربانک‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، عوارضی‌ها و حتی بلیت یکبارمصرف مترو در حال استفاده است.