دوئل «فتاح» و «تاد» در آسمان خاورمیانه

ایران در دو حمله سال جاری خود به خاک اسرائیل اقدام به شلیک ۵۰۰ موشک کرده است و مقامات آمریکایی می‌گویند سامانه جدید می‌تواند چتر دفاعی مناسبی برای اسرائیل فراهم کند.

تاد یک سامانه دفاعی ضد موشکی است که توسط شرکت لاکهید مارتین برای ارتش ایالات متحده طراحی و ساخته شده است.
این سامانه برای رهگیری و نابودی موشک‌های بالستیک در مرحله نهایی پرواز، یعنی در ارتفاعات بالا و نزدیک به جو زمین، طراحی شده است.
مأموریت اصلی تاد دفاع از مناطق وسیع در برابر تهدیدات موشکی بالستیک کوتاه، میان‌برد و دوربرد تعریف شده است. این سامانه قادر است موشک‌ها را در فاصله و ارتفاع بالا رهگیری کند و قبل از اینکه به اهداف زمینی اصابت کنند، آن‌ها را منهدم سازد.

موشک‌های حدود ۹۰۰ کیلوگرمی تاد، کلاهک‌های انفجاری ندارند. به این معنی که از نوع جنبشی هستند و به جای انفجار، با وارد آوردن ضربه مستقیم به اهداف آن‌ها را نابود می‌کنند. ارتش ایالات متحده در حال حاضر ۷ سامانه تاد را در اختیار دارد که هر کدام از ۶ پرتابگر نصب‌شده بر کامیون تشکیل شده‌اند. در داخل هر پرتابگر نیز ۸ تا ۹ موشک قرار می‌گیرد.

این سامانه قابلیت ارتباط با سامانه‌های دفاعی دیگر مانند پاتریوت (که برای رهگیری اهداف در برد کوتاه طراحی شده‌اند) را دارد و می‌تواند بخشی از یک شبکه دفاعی بزرگ‌تر نیز باشد. یک سامانه دفاعی تاد حدود ۱ میلیارد قیمت دارد و ارزش هر موشک آن بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.

آنچه که دقت سامانه تاد را بسیار بالا برده، سیستم راداری آن موسوم به «AN/TPY-2» است که برای شناسایی، ردیابی و هدایت موشک‌ها از آن استفاده می‌شود.
این رادار دارای قابلیت تشخیص اهداف در فواصل دور است و می‌تواند به سرعت موشک‌های مهاجم را تشخیص داده و برای رهگیری آماده شود. تاد قابلیت ردیابی اهداف در برد تا ۳ هزار کیلومتر را دارد و از این نظر می‌تواند با قرارگیری در خاک اسرائیل تمامی موشک‌های بالستیکی از ایران را شناسایی کند.

مدل‌های تولیدی این سامانه در رزمایش‌های تمرینی هرگز در رهگیری اهداف ورودی شکست نخورده‌اند.
سرعت موشک شلیک شده توسط سامانه تاد تا ۸ برابر سرعت صوت یعنی ۱۰ هزار کیلومتر بر ساعت می‌رسد. ایالات متحده سامانه تاد را علاوه بر اسرائیل، در کره جنوبی و گوام برای مقابله با تهدیدات موشکی احتمالی از ناحیه کره شمالی و چین مستقر کرده است.

اوکراین برای مقابله با حملات موشکی روسیه به شدت به دنبال تاد است با این حال آمریکا هنوز آن را در اختیار کی‌یف قرار نداده است. پیش از این نیز و در پی حمله هوایی حوثی‌های یمن به ابوظبی در ژانویه ۲۰۲۲، سامانه تاد در امارات عربی متحده مستقر شده بود و در ماه فوریه همان سال توانسته بود دو موشک شلیک شده توسط حوثی‌ها را رهگیری کند.

با اعلام خبر استقرار سامانه تاد در اسرائیل، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران به مقامات آمریکایی هشدار داد که واشنگتن «جان سربازان خود را با استقرار برای عملیات سامانه‌های موشکی در اسرائیل به خطر می‌اندازد». تحلیلگران بر این باورند که تاد قادر به رهگیری شمار زیادی موشک فتاح ۱ ایران که در حمله اول اکتبر به اسرائیل استفاده شد، نیست و استقرار این سامانه کمک قابل توجهی به اسرائیل برای مقابله با موشک‌های بالستیک ایران نخواهد کرد.

موشک‌های بالستیک ایران مانند فتاح-۱ که ایران در حمله اوایل این ماه خود به اسرائیل استفاده کرد به سمت بالا به جو زمین شلیک می‌شوند، جایی که مسیر را تغییر داده و به سمت هدف خود فرود می‌آیند.

یکی از مزیت‌های نظامی این موشک‌های بالستیک مافوق صوت، سرعت بسیار زیاد آن‌ها در مقایسه با موشک‌های کروز یا پهپاد است.
به گفته مقامات ایرانی، در حمله به اسرائیل از موشک بالستیک فتاح ۱ استفاده شد. سپاه پاسداران می‌گوید این موشک هایپرسونیک ۱۴۰۰ کیلومتر برد و سرعتی برابر با ۱۳ تا ۱۵ ماخ دارد که هزینه هر عدد آن حدود ۲۰۰ هزار دلار است. از دیگر موشک‌های استفاده شده در حمله اسرائیل می‌توان به موشک بالستیک میان‌برد خیبرشکن با سوخت جامد اشاره کرد.

این موشک تا ۱۴۵۰ کیلومتر برد دارد و سرعت آن به ۴ تا ۵ ماخ می‌رسد. با کلاهک انفجاری ۵۰۰ کیلوگرمی، این موشک می‌تواند آسیب قابل توجهی را به اهداف وارد سازد.
لاکهید مارتین، بزرگترین سازنده تسلیحات آمریکایی و شرکت تولید‌کننده تاد، می‌گوید این سامانه در برابر موشک‌های بالستیک بسیار موثر است. با توجه به سابقه عملکرد تاد و همچنین توانایی‌های آن روی کاغذ، عبور موشک‌های بالستیک دوربرد و میان‌برد ایران از آن دشوار اما ممکن به نظر می‌رسد.