این مشکل به صورتی بروز پیدا کرده است که خودروسازان از ارز حاصل از صادرات محصولاتی مانند پسته و فلزات برای واردات مواد لازم استفاده می‌کنند. چندماه پیش بود که خبر صادرات پسته توسط خودروسازان جنجال‌آفرین شد و بعد از مدتی رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد که این مشکل رفع شده است و خودروسازان از صادرات پسته کنار کشیده‌اند، اما به نظر می‌رسد این مشکل همچنان باقی است.

جلیل کاربخش: خودروسازان برای اینکه ارز بیشتری به آنها تخصیص یابد، ارزش کالاهای صادراتی را بیش‌اظهاری کرده‌اند. خودروساز قیمت ۱ کیلو پسته صادراتی را ۹ دلار اعلام کرده است و گمرک هم همان را برای صادرکننده ملاک عمل قرار داده است. صادرکننده چطور می‌تواند پسته را به قیمت واقعی 6.5 دلاری بفروشد اما تعهد 9 دلاری بدهد؟ بهتر است کمیته ارزش صادراتی ورود کند و قیمت واقعی این محصول را بزند نه قیمتی که خودروساز اظهار می‌کند

2 روز گذشته، یک عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با ایلنا اعلام کرد: خودروسازانی که در تامین ارز موردنیاز برای واردات قطعات با مشکل روبه‌رو شده‌اند برای تامین این ارز به خرید و صادرات کالاهایی از قبیل پسته، مس، فولاد و کالاهای دیگر روی آورده‌اند تا بتوانند قطعات را وارد کنند. مهدی طبیب‌زاده تصریح کرد: مجموع این شرایط به نابسامانی‌هایی در تجارت پسته ایران انجامیده و خودروسازان را به رقبای ناکارآمد صادرکنندگان واقعی پسته ایران تبدیل کرده است، در همین راستا صادرکنندگان پسته به صرافت افتاده‌اند تا تفاهم‌نامه‌ای با خودروسازان منعقد کنند تا ارز حاصل از صادرات این محصول را به جای اینکه در سامانه نیما عرضه کنند با نرخ توافقی و تحت نظارت بانک مرکزی در اختیار تولیدکنندگان خودرو قرار دهند تا خودروسازان از تجارت پسته با هدف تامین ارز کنار بکشند و در حوزه‌های فعالیت دو گروه اختلاطی ایجاد نشود.

در همین راستا، و به منظور بررسی جوانب امر و مشکلات هر دو سو؛ «توسعه ایرانی» با کارشناسان حوزه خودرو و صادرات پسته گفت‌وگو داشته است.

صادرات پسته برای جلوگیری از بسته شدن کارخانه

دبیر انجمن خودروسازان ایران، در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره صادرات پسته توسط خودروسازان اظهار کرد: به برخی از خودروسازان ارز نیما نمی‌دهند و به آنها می‌گویند ارز حاصل از صادرات پسته و ... را استفاده کنید.

احمد نعمت‌بخش، به جلسه دو روز گذشته کمیسیون صنایع مجلس اشاره کرد و گفت: در این جلسه یکی از مدیران بخش خصوصی اعلام کرد که بله ما از ارز حاصل از صادرات پسته استفاده می‌کنیم. سابقا خودروسازان صادرات مس انجام می‌دادند اما ممنوع شد اما دیگر محصولات را می‌توانند صادر و با ارز آن قطعات وارد کنند.

دبیر انجمن خودروسازان ایران تصریح کرد که خودروسازان برای اینکه کارخانه را تعطیل نکنند و بتوانند تولیدشان را ادامه دهند، با ارز حاصل از صادرات پسته و سایر کالاهای صادراتی، قطعات وارد می‌کنند.

با تنگناهای ارزی مواجهیم 

نعمت‌بخش تخصیص 1 میلیارد دلار ارز به خودروسازان را برای واردات دانست و تاکید کرد که اکنون با تنگناهای ارزی مواجهیم و شکی در آن نیست.

احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران، در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: به برخی از خودروسازان ارز نیما نمی‌دهند و به آنها می‌گویند ارز حاصل از صادرات دیگران را استفاده کنید. خودروسازان هم برای اینکه کارخانه را تعطیل نکنند و بتوانند تولیدشان را ادامه دهند، با ارز حاصل از صادرات پسته و سایر کالاهای صادراتی، قطعات وارد می‌کنند

او ادامه داد: در کمیسیون صنایع گزارشی دادم که تا اواخر تیرماه هیچ ارزی به ما تخصیص داده نشد که تامین ارز صورت بگیرد. ما تخصیص ارز داشتیم اما تامین ارز نشد زیرا تامین ارز یک پروسه طولانی دارد و در ابتدا باید وزارت صمت تخصیص ارز کند و بعد هم بانک مرکزی آن را تامین کند.

دبیر انجمن خودروسازان ایران با اشاره به اینکه 3 ماه و نیم اول سال برای آنها ارزی تامین نشد، درباره دیگر مشکلات تامین ارز بیان کرد: سال گذشته وزارت صمت یک دستورالعمل 80 صفحه‌ای ابلاغ کرد که خیلی پیچیده بود و مشکلات عدیده‌ای داشت. به شخصه 4 نامه به آقای علی‌آبادی وزیر وقت نوشتم که این دستورالعمل مشکل دارد و باعث افت تولید شده است.

نعمت‌بخش با یادآوری اینکه خودروسازان در 4 ماه اول سال افت تولید داشتند اما به این مسائل توجهی نشد، تصریح کرد: مشکلات ما هم در تامین ارز و هم در دستورالعمل تخصیص ارز است.

او خاطرنشان کرد: آنچه مسلم است اینست که دولت با تنگناهای ارزی دست و پنجه نرم می‌کند.

تک‌نرخی شدن ارز 

برای رفع رانت و فساد

دبیر انجمن خودروسازان با انتقاد از سیستم بانکداری، اظهار کرد: به اعتقاد من برای اصلاح وضعیت موجود، دولت باید کاری کند که در اولین فرصت ارز یک‌نرخی شود که رانت و فساد حاصل از این وضعیت از بین رود.

نعمت‌بخش افزود: دیروز در اتاق تهران با رئیس سازمان توسعه تجارت جلسه داشتیم و صادرکنندگان گله‌مند بودند که ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما ارزانتر می‌فروشند.

او تاکید کرد: اگر ارز تک‌نرخی شود، فساد و رانت از بین می‌رود و همه‌چیز را بازار تعیین می‌کند. به صورتی که صادرکنندگان بتوانند با یک واردکننده مذاکره کنند و به توافقی برای خرید و فروش ارز برسند.

عضو انجمن پسته ایران، در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: اعطای انحصار ارز حاصل از صادرات محصولات کشاورزی به خودروسازان به دلیل حاشیه سود بالای خودروسازان در واردات خودرو است و به همین دلیل اکثرا مونتاژکاران درگیر این صادرات هستند. این تصمیم یک آسیب برای بخش کشاورزی و محصولات آن است و فقط رانتی است که به خودروسازان داده‌اند

این کارشناس در نهایت خاطرنشان کرد: همانطور که ما در خودروسازی می‌گوییم قیمت دستوری درست نیست و باید بازار تعیین‌کننده قیمت باشد، برای ارز هم باید همین کار را کرد و این فاصله نیما و ارز آزاد هرچه کمتر باشد و به سمت تک‌نرخی شدن برویم، به شفاف‌سازی در اقتصاد کمک می‌کند.

صادرکنندگان خبره پسته کنار گذاشته شده‌اند!

یک عضو هیات امنای انجمن پسته ایران نیز در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، اظهار کرد: صادرات پسته که به دلیل تصمیم بانک مرکزی است ارز حاصل از صادرات محصولات کشاورزی را انحصارا به خودروسازان داده است.

جلیل کاربخش تاکید کرد: خودروساز تخصصی در صادرات پسته ندارد و این طرح بانک مرکزی، عملا صادرکنندگان چندین و چندساله را از عرصه تجارت خارجی به نوعی کنار گذاشته است.

او با اشاره به اینکه خودروسازانی که عمدتا مونتاژکار هستند به این کار مشغولند، علت این تصمیم بانک مرکزی را حاشیه سود بالای خودروسازان در واردات دانست.

این فعال اقتصادی با عنوان اینکه خودروسازان نه تخصصی در صادرات دارند و نه می‌توانند کمکی به تجارت خارجی محصولات کشاورزی و خشکبار کنند و فقط بازار را به هم می‌ریزند، تصریح کرد: این تصمیم یک آسیب برای بخش کشاورزی و محصولات آن است و فقط رانتی است که به خودروسازان داده‌اند.

خودروسازان در ارزش صادراتی پسته بیش‌اظهاری کرده‌اند

کاربخش همچنین با طرح اینکه از گمرک درخواست داشتیم و داریم که ارزش‌های صادراتی را واقعی کند، همچنین اعلام کرد: خودروسازان برای اینکه ارز بیشتری به آنها تخصیص یابد، ارزش کالاهای صادراتی را بیش‌اظهاری کرده‌اند. به عنوان مثال یک کیلو پسته‌ی ایران در چین ۶.۵ دلار به فروش می‌رود و ارزش صادراتی آن ۶.۲ دلار است و هزینه برگشت ارز هم بر گردن صادرکننده است. اما گمرک این را لحاظ نکرده و به استناد ارزش صادراتی که خودروسازان اظهار کرده‌اند، تعهدات صادرکننده را تعیین کرد.

او تصریح کرد: خودروساز قیمت ۱ کیلو پسته صادراتی را ۹ دلار اعلام کرده و گمرک هم همان را برای صادرکننده ملاک عمل قرار داده است،  به این ترتیب، عملا امکان صادرات و تجارت در بازار رقابت بین‌المللی، که یک رقیب به اسم آمریکا در آن حضور دارد، از منِ صادرکننده چندین و چندساله گرفته شده و به یک ناخلف که این کاره نیست، سپرده شده است.

این عضو انجمن پسته با عنوان اینکه استدعا داریم حاکمیت به این قضیه ورود کند و بارها از طریق نمایندگان مجلس و سازمان توسعه تجارت و وزارت صمت و تمام دست‌اندرکاران خواستار پیگیری موضوعی بودیم که در 1 سال اخیر ایجاد شده است، تاکید کرد: پیمان سپاری ارزی خود معضل بزرگی برای صادرات محصول کشاورزی است اما ورود خودروسازان، ابرچالشی برای تجارت خارجی محصولات کشاورزی و خشکبار به خصوص پسته است.

در رقابت بین‌المللی دچار مشکل می‌شویم

کاربخش درباره نتیجه پیگیری‌ها برای رفع این موضوع گفت: متاسفانه برخی از افرادی که در اتاق بازرگانی هم هستند، نماینده این خودروسازانند. برای مثال رئیس اتاق کرمان در حوزه تولید و مونتاژ خودرو ذی‌نفع است و به توافقی با خودروسازان رسیده است که این توافق به ضرر بخش کشاورزی و محصولات کشاورزی است. او با این تهاتر موافقت و توافق کرده که خودروساز صادرات پسته انجام دهد.

او با عنوان اینکه با این توافق کوتاژ صادراتی من صادرکننده هم دچار مشکل شده، تاکید کرد: چطور می‌توانم ۶.۵ دلار پسته بفروشم اما تعهد ۹ دلاری بدهم؟ ارز ندارم و نمی‌توانم این مبلغ را تامین کنم. این ۲.۵ دلار اضافه شده به ارزش صادراتی را، که گمرک به استناد اظهار خودروساز مبنای عمل قرار داده است، از کجا بیاورم؟ بهتر است کمیته ارزش صادراتی ورود کند و قیمت واقعی این محصول را بزند نه قیمتی که خودروساز اظهار می‌کند.

این عضو هیات امنای انجمن پسته ایران در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت اینست که خودروسازان پسته را زیر قیمت در بازار می‌فروشد که هم در رقابت با آمریکا ما را گرفتار می‌کند و هم به بازگشت ارز کشور ضربه می‌زند.