چرا مدفوع این جانور به شکل «مکعب» است؟

فرادید: وامبت‌ها حیوانات دالان‌ساز بومی استرالیا هستند که شاید بیشتر به خاطر کوتاهی، تپلی و قیافۀ بامزه‌شان شهرت داشته باشند. اما یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد وامبت‌ها که زیست‌شناسان را مجذوب آن‌ها کرده است، شکل مدفوع آن‌هاست! وامبت‌ها تنها حیوانات جهان هستند که مدفوع‌شان مکعبی است.

اما در حالی که شکل مدفوع آن‌ها علاقه و بحث‌های زیادی را برانگیخته، تحقیقات واقعی درباره‌ی پیچیدگی‌های مدفوع آن‌ها اندک بوده است. این موضوع دانشمندان را تا حد زیادی درباره این پدیده تا همین اواخر دچار ابهام کرده بود.

نظریه‌های اولیه

سال ۲۰۱۸، پاتریشیا یانگ، محقق موسسه‌ی فناوری جورجیا که در زمینه مایعات بدن تخصص دارد، پس از شنیدن این موضوع در یک کنفرانس، بررسی دقیق‌تر درباره این موضوع را آغاز کرد.

یانگ ابتدا باور نمی‌کرد این موضوع حقیقت داشته باشد، اما پس از تأیید واقعیت این موضوع، او شروع به تلاش کرد تا بفهمد چرا و چگونه وامبت‌ها مکعبی مدفوع می‌کنند.

مایک سوئینبورن، متخصص وامبت در دانشگاه آدلاید استرالیا می‌گوید: «انواع و اقسام نظریه‌ها وجود داشت. یکی از فرضیه‌های رایج این بود که وامبت‌ها این مکعب‌ها را می‌سازند تا بتوانند آن‌ها را روی هم گذاشته و قلمرویشان را مشخص کنند، اما سوئینبورن می‌گوید این فرضیه اشتباه است.

او توضیح می‌دهد با اینکه وامبت‌ها از مدفوع‌شان برای علامت‌گذاری قلمرو استفاده می‌کنند، اینطور نیست که بخواهند با آن‌ها اهرام کوچک آجرمانند درست کنند. آن‌ها هر جا که شد مدفوع می‌کنند.»

سوئینبورن می‌گوید مکعبی شدن مدفوع آن‌ها به احتمال زیاد مربوط به محیط‌های خشکی است که بیشتر وامبت‌ها در آن زندگی می‌کنند. گاهی در باغ وحش‌ها، جایی که حیوانات دسترسی آسان‌تری به آب دارند، مدفوع آن‌ها زیاد مکعبی نیست. اما خشک بودن سبب می‌شود مدفوع شکل سفت‌تر و زوایای تیزتری به خود بگیرد.

بیل زیگلر، معاون ارشد برنامه‌های حیوانات در باغ وحش بروکفیلد شیکاگو که از سال ۱۹۶۹ با وامبت‌ها سروکار داشته، می‌افزاید: «رطوبت نقش مهمی دارد، اما عامل اصلی دستگاه گوارش است.» پیتر کلِمِنتس، رئیس سازمان وامبت اِس‌اِی در جنوب استرالیا، با این حدس و گمان موافق است که ترکیبی از این دو عامل در مکعبی شدن مدفوع وامبت‌ها نقش دارد.

یافتن پاسخ دقیق آسان نبود. ماه‌ها طول کشید تا یانگ و همکارانش بتوانند اندام درونی وامبت‌ها را مطالعه کنند. وامبت در هیچ باغ‌وحشی در آمریکای شمالی وجود نداشت، بنابراین یانگ روده‌های دو وامبات کشته‌شده در جاده از استرالیا را برای مطالعه انتخاب کرد. او مطمئن نبود پس از گرفتن آن‌ها چه انتظاری داشته باشد.

«ابتدا فکر کردم نکند آن‌ها مقعد مربعی داشته باشند یا شاید مکعب درست اطراف معده تشکیل شود.» هیچ یک از این حدس‌ها درست نبود. نکته‌ی مهم‌تر از نظر او این بود که روده‌های وامبات چگونه کشیده شده‌اند.

غذا حین هضم شدن در روده حرکت می‌کند و فشار روده به شکل گرفتن مدفوع کمک می‌کند، یعنی شکل روده بر شکل مدفوع اثر می‌گذارد. بنابراین یانگ و تیمش، روده وامبت و خوک را باد کردند تا کشش آن‌ها را اندازه‌گیری و مقایسه کنند.

روده‌ی خوک خاصیت ارتجاعی نسبتاً یکنواختی داشت و دلیل گردتر بودن مدفوع خوک بود. اما روده‌ی وامبت شکل بسیار نامنظمتری داشت. یانگ دو شیار متمایز دره‌مانند را شناسایی کرد، جایی که روده کشش بیشتری دارد و به اعتقاد او به مکعبی شدن مدفوع وامبت کمک می‌کند.

سوئینبورن می‌گوید: «واقعاً اولین‌بار بود که می‌دیدم کسی توضیح بیولوژیکی و فیزیولوژیکی خوبی برای این موضوع ارائه کرده». کلمنتز افزود: «فکر کنم کمک مفیدی بود، اما توضیح بیشتر درباره مکانیسم احتمالی مفید خواهد بود.»

یانگ موافق است که هنوز پرسش‌های بی‌پاسخ زیادی وجود دارد و تحقیقات ادامه دارد. او از آن زمان مطالعه‌ای منتشر کرده درباره اینکه روده‌ی نرم وامبت چگونه می‌تواند مدفوع را به شکل مکعب گوشه‌تیز درآورد.

یانگ با این توضیح که انسان‌ها شکل مکعب را از مصالح نرم یا بریدن اشیاء سفت‌تر به وجود می‌آورند، می‌گوید مکعب‌ها در طبیعت بسیار نادر هستند و بنابراین شکل مدفوع وامبت واقعا یک مورد منحصر به فرد در طبیعت است. روش سوم مختص وامبت‌ها است.