سرطان ریه چیست؟

سرطان ریه یکی از انواع بیماری های ریوی است که موجب تکثیر بی‌رویه‌ی سلول‌های بافت ریه می‌شود و توانایی تنفسی فرد را کاهش می‌دهد. ریه‌‌‌ یا شش، اندام‌ حیاتی برای تنفس و تبادل گاز است که در قفسه‌ی سینه قرار دارد و طی تنفس اکسیژن هوای ورودی را جذب کرده و دی اکسید کربن دفع می‌کند.

به طور معمول بدن کنترل و تعادل رشد سلول‌ها را برعهده دارد و سلول‌‌ها در مرحله‌ی خاصی از چرخه‌ی زندگی خود می‌میرند تا از رشد بیش از حد آن‌ها جلوگیری شود. سرطان در سیستم تنظیم و تعادل رشد سلولی اختلال ایجاد می‌کند و منجر به تکثیر و تقسیم غیرمجاز و بیش از حد سلول‌ها می‌شود که در نهایت توده‌ای به نام تومور ایجاد می‌کند. در سرطان ریه، این الگوی رشد بیش از حد سلولی در ریه‌ها دیده می‌شود.

انواع سرطان ریه

دو نوع اصلی سرطان ریه وجود دارد و متفاوت از هم درمان می شوند.

سرطان ریه سلول بزرگ (NSCLC)

حدود 80 تا 85 درصد سرطان های ریه NSCLC هستند. زیرگروه های اصلی NSCLC، آدنوکارسینوم، کارسینوم سلول سنگفرشی و سرطان سلول بزرگ می باشند. این زیرگروه ها که از انواع مختلف سلول های ریوی شروع می شوند به عنوان NSCLC گروه بندی می شوند زیرا درمان و پیش آگهی (چشم انداز) آنها اغلب مشابه است.

سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)

حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل سرطان های ریه SCLC هستند. این نوع سرطان ریه سریع تر از NSCLC رشد و گسترش می یابد. از آنجا که این سرطان به سرعت رشد می کند، به خوبی به شیمی درمانی و پرتودرمانی پاسخ می دهد. متاسفانه، برای بیشتر افراد، سرطان در برخی از زمان ها دوباره برمی گردد.

سرطان‌هایی که به ریه ها سرایت می‌کنند

سرطان هایی که از اندام های دیگر (مانند پستان ، لوزالمعده ، کلیه یا پوست) شروع می شوند ، گاهی اوقات می توانند به ریه ها منتقل شوند (متاستاز کنند). اما آن ها سرطان ریه نیستند. به عنوان مثال، سرطانی که از پستان شروع می شود و به ریه ها منتقل می شود. هنوز از انواع سرطان پستان است و نه سرطان ریه. درمان سرطان متاستاز در ریه ها براساس محل شروع آن (محل سرطان اولیه) است.

علائم سرطان ریه

طبق تحقیقات انجام‌شده، فرد مبتلا به این سرطان طیف وسیعی از علائم زیر را ممکن است تجربه کند.

۱. علایم عمومی و علائم ظاهری سرطان ریه در مردان و زنان

مهمترین علائم سرطان ریه و علائم غیراختصاصی که در بسیاری از سرطان‌ها، از جمله ریه دیده می‌شود شامل موارد زیر است:

کاهش وزن

از دست دادن اشتها

ضعف

خستگی

علائم روانی مانند افسردگی و تغییرات خلقی نیز شایع است.

۲. علائم اولیه سرطان ریه

در مراحل اولیه معمولا سرطان ریه بدون علامت است. در ۲۵ درصد موارد، طی عکس رادیوگرافی ساده قفسه‌ی سینه یا سی تی اسکن، به طور تصادفی و هنگام بررسی دیگر بیماری‌ها تشخیص داده می‌شود که معمولا در این مرحله، توده سرطانی کوچک و به اندازه‌ی یک سکه است و فرد هیچ علامتی ندارد. رشد و حمله سرطان به بافت‌ ریه و بافت‌های اطراف، در تنفس اختلال ایجاد می‌کند و منجر به علائمی نظیر موارد زیر می‌شود:

سرفه مداوم جدید

تشدید سرفه مزمن قبلی

تنگی نفس

خس خس سینه

درد قفسه‌ سینه

خلط خونی (هموپتزی)

تومورهایی که در قسمت بالایی ریه قرار دارند، می‌توانند بر اعصاب صورت تاثیر گذارند. در این حالت علامت سرطان ریه عبارت‌ است از:

افتادگی یک‌طرفه پلک

کوچک شدن مردمک

عدم تعریق در یک طرف صورت

ممکن است درد شانه‌ای به دست‌ها گسترش یابد

فلج تارهای صوتی منجر به خشونت صدا می‌شود.

اگر سرطان ریه، مری را درگیر کند باعث اختلال در بلع (دیسفاژی) می‌شود. در صورت ایجاد انسداد وسیع در راه‌های هوایی، بخشی از ریه روی هم می‌خوابد و باعث ایجاد عفونت‌های مکرر تنفسی مانند آبسه، نومونیا و برونشیت مزمن، در ناحیه‌ی مسدود شده می‌شود. تومورها می‌توانند بر رگ‌های بزرگی که خون را بین سر، بازو و قلب منتقل می‌کنند، فشار وارد کنند که باعث تورم صورت، گردن، قفسه‌ی سینه، شانه‌ها و بازوها می‌شود.

۳. علائم سرطان پیشرفته ریه

علائم سرطان ریه بدخیم در زمان پخش شدن سرطان در بدن شدیدتر می‌شود. اگر این سرطان به استخوان گسترش یابد باعث دردهای شدید در استخوان به خصوص در پشت، دنده‌ها یا لگن می‌شود. متاستاز این سرطان به مغز یا ستون فقرات، باعث بروز علائم عصبی شامل موارد زیر می‌شود:

تاری دید

سردرد

سرگیجه

تشنج

علائم سکته مغزی؛ مانند ضعف یا از دست دادن حس در قسمت‌هایی از بدن

متاستاز سرطان ریه به غدد لنفاوی باعث ایجاد توده، به خصوص در گردن و ترقوه می‌شود. گسترش سرطان ریه به کبد منجر به زرد شدن پوست و چشم (زردی) می‌شود.

نشانه های سرطان ریه بدخیم

سرفه‌ای که از بین نمی‌رود

از دست رفتن چشمگیر وزن

تنگی نفس شدید

سرفه‌ خونی

بلع سخت

سلول‌های سرطانی بدخیم ریه به سرعت رشد می‌کنند و در بخش‌های مختلف بدن منتشر می‌شوند. تومورهای بدخیم سرطانی هستند و باید جلوی رشد آنها را گرفت، زیرا می‌توانند در بخش‌های دیگر بدن هم ایجاد سرطان کنند. این سلول‌ها بد شکل رشد می‌کنند و نمی‌توان آنها را در محل خود مهار کرد. مانند تومورهای خوش‌خیم سرعت رشد کمی ندارند و حاشیه منظم هم ندارند. خود را به لنف می‌رسانند و به بخش‌های دور بدن می‌روند و ایجاد سرطان می‌کنند.

درمان سرطان متاستاز ریه

در مواردی که سرطان ریه متاستاز می‌دهد معمولا نمی‌توان آن را درمان کرد و طول عمر در متاستاز ریه تا ۵ سال به ۳ تا ۵ درصد کاهش پیدا می‌کند. در مواردی که سرطان متاستاز پیدا می‌کند، درمان باید سیستمیک باشد؛ یعنی کل بدن را درگیر کند و در چنین مواردی معمولا از شیمی درمانی و رادیوتراپی استفاده می‌شود. این روش‌ها تهاجمی هستند اما برای کنترل متاستاز و توقف رشد سلول‌های سرطانی ضروری هستند.

۴. علائم پارانئوپلاستیک سرطان ریه

شامل علائم ناشی از تولید مواد شبه هورمون توسط سلول‌های توموری که اغلب همراه با سرطان ریه دیده می‌شود. سندرم پارانئوپلاستیک اغلب با SCLC مرتبط است اما ممکن است با هر نوع تومور دیگری نیز دیده شود. یکی از سندرم‌‌های پارانئوپلاستیک رایج در ارتباط با SCLC، تولید هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) توسط سلول‌های سرطانی است که باعث تولید بیش از حد هورمون کورتیزول توسط غده‌ی فوق کلیه می‌شود (سندرم کوشینگ).

شایع‌ترین سندرم پارانئوپلاستیک مرتبط با NSCLC، تولید ماده‌ای شبیه به هورمون پاراتیروئید است که منجر به افزایش سطح کلسیم در جریان خون می‌شود. علائم کلی سندرم پارانئوپلاستیک شامل ضعف ماهیچه‌ای، حالت تهوع، استفراغ، احتباس مایعات، فشار خون بالا، قند خون بالا، گیجی، تشنج و کما است.

۵. علائم سرطان ریه در زنان

شایع‌ترین علائم اولیه سرطان ریه در زنان یا علائم سرطان در زنان اغلب مبهم است و به تدریج شروع می‌شود. از آنجایی که آدنوکارسینوم‌های ریه تمایل دارند در حاشیه ریه‌ها رشد کنند، می‌توانند قبل از تشخیص بسیار بزرگ شوند. به همین دلیل، اثرات سیستمیک (اثراتی که کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد)، مانند خستگی، شایع‌تر است.

در مقابل، سرطان ریه سلول کوچک و کارسینوم سلول سنگفرشی ناشایع هستند. این تومورها تمایل دارند در مجاری هوایی یا نزدیک آن رشد کنند و منجر به انسداد می‌شوند که می تواند باعث سرفه، سرفه خونی، خس خس سینه و دوره‌های مکرر ذات الریه شود.

تقریباً ۵۰ درصد از افرادی که سرطان ریه در آنها تشخیص داده شده است، متاستاز به نواحی دوردست بدن دارند. سرطان ریه متاستاتیک به عنوان سرطان ریه مرحله ۴ نیز شناخته می‌شود. در مرحله ۴ سرطان ریه، اولین علائم ممکن است در واقع مربوط به اثرات گسترش آن به استخوان‌ها، مغز، کبد یا غدد فوق کلیوی باشد. بطور کلی علائم سرطان ریه در زنان عبارت‌اند از:

خستگی

تنگی نفس / عدم تحمل ورزش

درد در کمر یا شانه

درد سینه

عفونت‌های مکرر تنفسی

سرفه مداوم

سرفه خونی (هموپتیزی)

کاهش وزن ناخواسته

از دست دادن اشتها

احساس کلی ناخوشی

۶. علائم سرطان ریه در مردان

سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) تا ۸۵ درصد از سرطان‌های ریه را تشکیل می‌دهد. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از تشخیص‌های سرطان ریه، سرطان‌های سلول کوچک ریه (SCLC) هستند. انواع دیگری از تومورهای نادرتر نیز وجود دارند. NSCLC و SCLC به زیرگروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام علائم خاصی دارند و بدن را به روش‌های مختلفی تحت تاثیر قرار می‌دهند.

آمار کلیدی سرطان ریه

بیشتر آمار سرطان ریه شامل سرطان ریه سلول کوچک (SCLC) و سرطان ریه سلول کوچک (NSCLC) است. به طور کلی، حدود 13 درصد از کل سرطان های ریه SCLC و 84٪ آن NSCLC است.

سرطان ریه چقدر شایع است؟

سرطان ریه (سلول های کوچک و غیر کوچک) دومین سرطان شایع در مردان و زنان است. در مردان، سرطان پروستات شیوع بیشتری دارد در حالی که در زنان سرطان پستان شیوع بیشتری دارد.

شانس ابتلا به سرطان ریه در طول زندگی

به طور کلی، احتمال اینکه یک مرد در طول زندگی خود به سرطان ریه مبتلا شود، حدود ۱ تا ۱۵ است اما برای یک زن، این خطر حدود ۱ تا ۱۷ است. برای افراد سیگاری خطر بسیار بیشتر است، در حالی که برای افراد غیر سیگاری خطر کمتری است. مردان سیاه پوست حدود 15 درصد بیشتر از مردان سفید پوست در معرض سرطان ریه هستند. این میزان در زنان سیاه پوست حدود ۱۴ درصد کمتر از زنان سفیدپوست است. مردان سیاه پوست علی رغم خطر کلی ابتلا به سرطان ریه در مقایسه با مردان سفیدپوست کمتر به SCLC مبتلا می شوند.

آمار مربوط به زنده ماندن در افراد مبتلا به سرطان ریه بسته به مرحله (میزان) سرطان در هنگام تشخیص متفاوت است. با وجود پیش آگهی (چشم انداز) بسیار جدی سرطان ریه، برخی از افراد مبتلا به سرطان در مراحل اولیه بهبود می‌یابند.