تعریف سرطان کولون و سرطان کولورکتال

سرطانی که از روده بزرگ شروع می‌شود، سرطان کولون نامیده می‌شود، در حالی‌که سرطان در رکتوم به عنوان سرطان رکتوم (Rectal cancer)شناخته می‌شود. سرطان‌هایی که هر یک از این اندام‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند، ممکن است سرطان کولورکتال (Colorectal cancer) نامیده شوند. اگرچه در همه موارد درست نیست، اکثر سرطان‌های کولورکتال به طور کلی در طول زمان از پولیپ‌های پیش‌ سرطانی(Adenomatosis) ایجاد می‌شوند. پولیپ‌ها می‌‌توانند پس از ایجاد یک سری جهش (ناهنجاری) در DNA سلولی آن‌ها تغییر کنند. برخی از عوامل خطر سرطان روده بزرگ شامل سابقه خانوادگی سرطان کولون یا رکتوم، رژیم غذایی، مصرف الکل، سیگار کشیدن و بیماری التهابی روده است.

پولیپ‌ها اندازه کوچکی داشته و در صورت ایجاد علائم، تنها علائم خفیفی را ظاهر می‌کنند. به همین جهت پزشکان متخصص گوارش جهت پیشگیری از سرطان کولون، توصیه می‌کنند به صورت منظم آزمایشات غربالی انجام شود تا قبل از سرطانی شدن پولیپ‌ها، جهت شناسایی و برداشتن آن‌ها اقدام شود. برای درمان سرطان کولون، روش‌های درمانی متنوعی نظیر؛ جراحی، پرتودرمانی و نیز درمان‌های دارویی مانند: شیمی‌درمانی (Chemotherapy)، درمان هدفمند (Targeted treatment) و ایمونوتراپی وجود دارد.

مراحل پیشرفت سرطان کولورکتال

پزشک متخصص گوارش شما ممکن است از سطح‌بندی سرطان به عنوان راهنمایی جهت تشخیص میزان پیشرفت سرطان استفاده کند. دانستن مرحله سرطان به پزشک کمک می‌کند تا بهترین درمان ممکن را اتخاذ کرده و چشم انداز طولانی مدت بیماری شما تخمین بزند.در ابتدا سرطان روده بزرگ تنها در داخلی‌ترین پوشش روده بزرگ به نام مخاط یافت می‌شود.

مرحله اول

سرطان کولون به این معنی است که تومور فراتر از پوشش داخلی گسترش یافته است، اما در داخل روده بزرگ باقی می‌ماند و به غدد لنفاوی گسترش یافته است. غدد لنفاوی اندام‌های کوچکی هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و مانند فیلتر عمل می‌کنند. هم‌چنین سرطان به آستر یا مخاط کولون یا رکتوم نفوذ کرده است؛ اما هنوز وارد دیواره های ارگان نشده است.

مرحله دوم

سرطان روده بزرگ از طریق لایه عضلانی خارجی ضخیم روده بزرگ به دیواره‌های کولون یا رکتوم نفوذ پیدا کرده است؛ اما هنوز گره‌های لنفاوی یا بافت‌های اطراف درگیر نشده‌اند.

مرحله سوم

سرطان روده بزرگ به خارج از روده بزرگ در این مرحله معمولاً یک تا سه گره لنفاوی درگیر شده است. بدین ترتیب سرطان به گره‌های لنفاوی گسترش یافته است؛ اما هنوز در دیگر قسمت‌های بدن پخش نشده است.

مرحله چهارم

سرطان روده بزرگ به سرطان به دیگر بخش های دور بدن مانند کبد یا ریه ها منتقل شده است. ممکن است در غدد لنفاوی باشد.

انواع سرطان کولون

با وجودی که سرطان کولورکتال کاملاً مشخص به نظر می‌رسد، اما در حقیقت بیش از یک نوع سرطان کولورکتال وجود دارد. چنین تفاوت‌هایی به نوع سلول‌هایی که سرطانی شده و نیز به موقعیت این سلول‌ها بستگی دارند.

شایع‌ترین نوع سرطان کولون، آدنوکارسینوم‌ها (Adenocarcinoma) هستند. به گفته انجمن سرطان آمریکا، 96 درصد کیس‌های مبتلا به سرطان کولون را آدنوکارسینوم‌ها تشکیل می‌دهند. مگر در مواردی که پزشک معالج، نوع دیگری از سرطان کولون را تشخیص دهد، احتمالاً سرطان کولون شما از نوع آدنوکارسینوم است. آدنوکارسینوم در سلول‌های مخاطی کولون یا رکتوم شکل می گیرد. سرطان های کولورکتال به ندرت ممکن است در اثر دیگر انواع تومور مانند موارد زیر به وجود بیایند:

لنفوم، که در ابتدا ممکن است در گره‌های لنفاوی یا در کولون تشکیل شود.

کارسینوئیدها (Carcinoids)، که در سلول‌های رودة تولیدکننده هورمون شروع می‌شوند.

سارکوم‌ها (Sarcomas) که در بافت‌های نرم مانند عضلات کولون ایجاد می‌شوند.

تومورهای استرومال (Stromal tumors) دستگاه گوارش، که ممکن است در ابتدا خوش خیم بوده و سپس سرطانی شوند (این تومورها معمولاً در دستگاه گوارش تشکیل می‌شوند، اما به ندرت ممکن است در کولون نیز دیده شوند)

علائم سرطان کولورکتال چیست؟

در ۷۵ درصد موارد ابتلا به سرطان روده یا کولون در افراد بدون سابقه خانوادگی و یا سایر عوامل مولد سرطان رخ می‌دهد و متاسفانه در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است. پس علائم سرطان روده بزرگ نیز در مراحل اولیه مشاهده نمی‌شود. علائم مراحل ابتدایی بیماری در صورت وجود، شامل موارد زیر است:

یبوست

اسهال

تغییر رنگ مدفوع

تغییر شکل مدفوع، مانند: باریک شدن مدفوع

وجود خون در مدفوع

خونریزی روده بزرگ

تولید گاز بیش از حد

گرفتگی شکم

درد شکم

دلیل ایجاد سرطان روده

محققان همچنان در حال مطالعه علت سرطان روده هستند. ریسک فاکتورهای این بیماری به تنهایی یا در تعامل با دیگر ریسک فاکتورها عمل کرده و خطر ابتلا به سرطان کولون را افزایش می‌دهند.

رشدهای پیش سرطانی

سلول‌های غیرطبیعی با تجمع در آستر کولون، باعث تشکیل پولیپ (Polyps) می‌شوند. این پولیپ‌ها، مجموعه‌ای از سلول‌های كوچك و خوش‌خیم هستند. یکی از روش‌های متداول پیشگیری از سرطان کولورکتال، خارج ساختن این پولیپ‌ها از طریق جراحی است. پولیپ‌های درمان نشده ممکن است در ادامه، سرطانی شوند.

جهش ژنوم

در بعضی مواقع، اعضای یک خانواده به سرطان کولورکتال مبتلا می‌شوند. این امر به دلیل وقوع جهش در ژنی است که به واسطه پدر و مادر، به فرزندان منتقل می‌شود. این جهش‌های ژنتیکی به معنای ابتلای حتمی شما به سرطان کولورکتال نیست؛ اما احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد.

روش‌های تشخیص سرطان روده

تشخیص زودهنگام سرطان کولورکتال، شانس بهبودی را افزایش می‌دهد. در ابتدا پزشک گوارش در مورد سابقة دارویی و خانوادگی شما اطلاعاتی کسب کرده و نیز معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. پزشک متخصص گوارش ممکن است جهت تشخیص وجود توده یا پولیپ، شکم شما را فشار داده یا رکتوم شما را معاینه کند.

آزمایشات بالینی

پزشک ممکن است جهت یافتن علت علائم شما، درخواست آزمایش خون بدهد. اگرچه آزمایش خونی جهت بررسی و تشخیص سرطان کولون وجود ندارد، اما آزمایش عملکرد کبد و نیز آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی قادر هستند احتمال وجود سایر بیماری‌ها و اختلالات را رد کنند. هم‌چنین آزمایش مدفوع جهت یافتن خون درون آن انجام می شود.

بیوپسی

نمونه برداری (biopsy) در صورت مشاهده پولیپ یا ضایعه مشکوک

کولونوسکوپی

در کولونوسکوپی (Colonoscopy) پزشک با استفاده از یک لوله دراز که به انتهای آن یک دوربین کوچک متصل است، قادر است فضای درون کولون و رکتوم را مشاهده و آن‌ها را جهت یافتن موارد غیرطبیعی، بررسی کند. در طول کولونوسکوپی متخصص گوارش قادر است بافت نواحی غیرطبیعی را برداشته و نمونه به دست آمده را جهت بررسی، به آزمایشگاه ارسال کند.

تصویربرداری با اشعه ایکس

پزشک شما ممکن است درخواست تصویربرداری با اشعه X (X-ray imaging)، با استفاده از محلول کنتراست رادیواکتیو که حاوی عنصر فلزی باریم است را داشته باشد. پزشک با استفاده از اِنِما، این محلول را به درون روده‌های شما می‌ریزد. به این ترتیب محلول باریم، آستر کولون را پوشانده و کیفیت تصویربرداری را ارتقا می‌دهد.

سی تی اسکن

سی‌تی‌اسکن (CT Scan) تصویر دقیقی از کولون را به پزشک گوارش نشان می دهد. به روند استفاده از سی تی اسکن در تشخیص سرطان کولورکتال، کولونوسکوپی مجازی نیز گفته می‌شود.

راهکار‌های درمان سرطان روده بزرگ

جراحی سرطان روده

شیمی‌درمانی سرطان کولون

پرتودرمانی سرطان کولون

دارو برای درمان سرطان روده

ایمنی‌ درمانی سرطان روده

حرارت درمانی

سرما درمانی

پیوند سلول بنیادی

درمان های هدفمند

آواستین

گلیوک

هرسپتین