تعریف گرمازدگی

زمانی که درجه حرارت بدن بالای ۴۰ درجه باشد فرد دچار گرمازدگی شده است که با عوارض مربوط به سیستم عصبی مرکزی پس از قرار گرفتن در معرض دماهای بالا همراه است.

گرمازدگی در اثر نرسیدن آب کافی به بدن در گرمای بالا، منجر به نقص در سیستم کنترل درجه حرارت بدن می شود. علائم شایع گرمازدگی شامل حالت تهوع، تشنج، گیجی، گمراهی و گاهی اوقات از دست دادن هوشیاری یا کما است.گرمازدگی جدی ترین شکل آسیب گرمایی است و با اینکه در اکثر موارد، عارضه ی خفیفی به شمار می رود اما عدم رسیدگی به آن می تواند حتی موجب مرگ شود. گرمازدگی شدید می تواند باعث آسیب جدی به مغز و سایر اندام های داخلی شود. این مسئله عمدتا افراد بالای ۵۰ سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

علائم گرمازدگی

علامت بارز گرمازدگی، درجه حرارت بالاتر از ۴۰ درجه بدن است. اما غش کردن می تواند اولین نشانه مهم در هنگام رخداد گرمازدگی باشد. علائم دیگر شامل موارد زیر باشد:

سردرد تپنده

سرگیجه و سبکی سر

عدم تعریق علی رغم گرما

پوست قرمز، گرم و خشک

ضعف یا گرفتگی عضلات

تهوع و استفراغ

ضربان قلب سریع که ممکن است قوی یا ضعیف باشد

تنفس سریع و کم عمق

تغییرات رفتاری مانند گیجی

تشنج

بیهوشی و عدم هوشیاری

کمک های اولیه در گرمازدگی

اگر مشکوک هستید که شخصی دچار گرمازدگی شده حتما با اورژانس تماس بگیرید و یا فرد را به بیمارستان منتقل کنید. هرگونه تاخیر در رسیدن کمک پزشکی می تواند کشنده باشد.

در حالی که منتظر رسیدن امدادگران هستید، کمک های اولیه را شروع کنید. فرد را به یک محیط با تهویه مطبوع  یا حداقل یک منطقه خنک و سایه دار منتقل کنید و هرگونه لباس غیرضروری را از تن وی دربیاورید.

در صورت امکان، درجه حرارت بدن فرد را گرفته و کمک های اولیه را برای خنک کردن بدن تا رسیدن به دمای ۳۷تا۳۸ آغاز کنید. اگر هم دماسنج در دسترس نیست، اصلا در شروع کمک های اولیه تاخیر نیندازید.

این راهکارهای خنک‌کننده را امتحان کنید:

در حالی که پوست فرد آسیب‌دیده را با آب اسفنج یا شلنگ باغ خیس می‌‎کنید، با پارچه هوای اطراف او را بچرخانید تا تهویه ایجاد شود.

بسته‌های یخ را به زیر بغل، کشاله ران، گردن و کمر بیمار بمالید. از آنجا که این مناطق غنی از رگ های خونی نزدیک به پوست است، خنک کردن آنها باعث کاهش دمای بدن می شود.

بیمار را در زیر دوش قرار دهید و یا در وان آب خنک غوطه ور کنید.

برای بیماران مسن، کودکان خردسال، بیماران مبتلا به بیماری مزمن یا کسی که گرمازدگی بدون ورزش شدید برای او اتفاق افتاده است از یخ استفاده نکنید. انجام این کار می تواند خطرناک باشد. سعی کنید بدن فرد را با آب و تهویه هوا خنک کنید.

عوامل خطر برای گرمازدگی

گرمازدگی به احتمال زیاد و در بیشتر مواقع در افراد مسن که در آپارتمان یا خانه هایی زندگی می کنند که تهویه هوای خوبی ندارد، رخ می دهد. سایر گروه های پرخطر شامل افراد در هر سنی هستند که به اندازه کافی آب نمی نوشند، بیماری های مزمن دارند یا مقدار زیادی الکل می نوشند.

گرمازدگی به شدت با دمای هوا مرتبط است. میزان گرمایی را که شما احساس می کنید اگر بالا باشد، ابتدای هشدار گرمازدگی است. رطوبت نسبی ۶۰٪ یا بیشتر باعث تبخیر عرق می شود  که مانع توانایی بدن در خنک کردن خودش می شود.

با بالا رفتن شاخص گرما، خطر بیماری مربوط به گرما به طرز چشمگیری افزایش می یابد. بنابراین توجه به شاخص گرمای گزارش شده مخصوصا در موج های گرما و همچنین به خاطر سپردن اینکه در معرض آفتاب کامل بودن می تواند شاخص گرمای گزارش شده را ۱۵ درجه افزایش دهد، مهم است.

اگر در یک منطقه شهری زندگی می کنید، به خصوص اگر شرایط جوی راکد و کیفیت هوای نامناسبی داشته باشید، ممکن است مستعد ابتلا به گرمازدگی در طول یک موج گرمای طولانی مدت باشید. در آنچه تحت عنوان «اثر جزیره گرمایی» شناخته می شود، آسفالت و بتن گرما را در روز ذخیره می کند و فقط به تدریج آن را در شب آزاد می کند و در نتیجه درجه حرارت شب بالاتر می رود.

سایر عوامل خطرناک مرتبط با بیماری های مربوط به گرما عبارتند از:

سن

نوزادان و کودکان تا ۴ سال و بزرگسالان بالای ۶۵ سال آسیب پذیرتر هستند زیرا نسبت به افراد دیگر با سرعت کمتری دمایشان تنظیم می شود.

شرایط سلامتی

این موارد شامل بیماری های قلبی، ریوی یا کلیوی، چاقی یا کمبود وزن، فشار خون بالا، دیابت، بیماری روانی، الکلیسم ، آفتاب سوختگی و هر بیماری که باعث تب می شود.

داروها

شامل داروهای آنتی هیستامین، قرص های رژیمی، آرام بخش، محرک ها، داروهای تشنج (ضد تشنج)، داروهای فشار خون و قلب مانند بتا بلاکرها و تنگ کننده های عروق و داروهای بیماری های روانی مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی است. داروهای غیر قانونی مانند کوکائین و متآمفتامین نیز با افزایش خطر گرمازدگی همراهند.

بر اساس مطالعه اخیر ارائه شده در نشست سالانه انجمن غدد درون ریز، افراد مبتلا به دیابت  که در معرض خطر مراجعه به اورژانس، بستری شدن در بیمارستان و مرگ ناشی از بیماری های مرتبط با گرما هستند، ممکن است خطر ابتلا به گرمازدگی را در هنگام امواج گرما دست کم بگیرند.

حتما با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا شرایط سلامتی و داروها احتمالاً بر توانایی شما در کنار آمدن با گرما و رطوبت شدید تأثیر می گذارد یا خیر.

راهکارهای جلوگیری از گرمازدگی

در طول  انجام فعالیت‌های شدید در خارج از منزل بویژه در روزهای گرم مقادیر زیادی مایعات بنوشید. آب و نوشیدنی‌های ورزشی بهترین انتخاب هستند.

از نوشیدن چای، قهوه، سودا و الکل خودداری کنید چرا که این مایعات می‌توانند به از دست رفتن آب بدن کمک کنند.

لباس‌های سبک با بافت ریز و رنگ روشن بپوشید.

انجام فعالیت‌های شدید و ورزشی را به ساعت‌های خنک‌تر در طول روز موکول کنید.

از بدن خود با استفاده از کلاه و عینک آفتابی و نیز یک چتر آفتابی، در برابر نور خورشید حفاظت کنید.

در صورتی که می‌خواهید در محیط بیرون باشید، ساعات بیرون ماندن را به تدریج اضافه کنید تا بدنتان به هوای بیرون عادت کند.

مکرر مایعات بنوشید و از بالا رفتن حرارت بدن با استفاده از اسپری مرطوب کننده جلوگیری کنید.

سعی کنید تا جایی که امکان دارد در روزهای بسیار داغ و مرطوب بیشتر ساعات روز را در فضای بسته باشید.

اگر در آب و هوای گرم زندگی می‌کنید و یا مبتلا به هر یک بیماری‌های مزمن هستید، در مورد مسائل ایمنی دیگری که می‌تواند از شما در برابر گرمازدگی حفاظت کند، با پزشک مشورت کنید.