یاسمین طالقانی : این روزها بارها نام کریدور موسوم به زنگزور شنیده می‌شود که ایران از مخالفان راه اندازی آن است. این کریدور مسیر ظاهراً ارتباطی است که هدف آن اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق ارمنستان است.

ایران ایجاد این کریدور را یک تغییر ژئوپلیتیک منطقه می‌داند و تاکید کرده که هرگز چنین تغییری را برنمی‌تابد. ایجاد کریدور زنگزور می‌تواند به تغییرات استراتژیک در برخی مرزها منجر شود. ایجاد این کریدور، مسیر نفوذ بیشتر آمریکا و ناتو را به منطقه باز می‌کند و سبب مشکلاتی در منطقه خواهد شد. به‌طور کلی، سیاست ایران در برابر کریدور موهوم زنگزور بر حفظ منافع ملی، جلوگیری از تهدیدات امنیتی و افزایش نفوذ منطقه‌ای از طریق ابزارهای دیپلماتیک و اقتصادی متمرکز بوده است. ایران بنا بر اذعان مقامات ارشد ترکیه و غرب و همچنین ارمنستان، مانع اصلی تحمیل این کریدور و تغییر ژئوپلیتیکی منطقه بوده است. ایران تلاش می‌کند تا با ایجاد توازن در روابط خود با همسایگان و قدرت‌های منطقه‌ای، از هرگونه تغییر ژئوپلیتیکی که به ضرر تهران باشد، جلوگیری کند. در ظاهر امر، غربی‌ها می‌گویند که دالان زنگزور می‌تواند به بهبود روابط بین آذربایجان و ارمنستان کمک کند که این خود به افزایش ثبات در منطقه قفقاز جنوبی می‌انجامد.  اما در اصل، این دالان می‌تواند همکاری‌های منطقه‌ای بین کشورهای قفقاز، ترکیه و اتحادیه اروپا را تقویت کند و به عبارتی در راستای تقویت منافع اروپاست. البته همکاری‌های منطقه‌ای منجر به کاهش تنش‌ها و ایجاد بستری مناسب برای دیپلماسی و حل منازعات می‌شود. دالان موسوم به زنگزور می‌تواند به عنوان ابزاری برای کاهش نفوذ روسیه در منطقه قفقاز مورد استفاده قرار گیرد. روسیه به طور سنتی نفوذ بالایی در این منطقه داشته و از نقش خود به عنوان واسطه و میانجی در منازعات منطقه‌ای بهره برده است. با تقویت زیرساخت‌ها و گسترش تعاملات اقتصادی و تجاری در دالان زنگزور، غربی‌ها امیدوارند که وابستگی کشورهای منطقه به روسیه کاهش یابد و از نفوذ آن در سیاست‌های داخلی و خارجی این کشورها کاسته شود.از دیدگاه غربی نه تنها یک پروژه زیرساختی و اقتصادی، بلکه یک ابزار ژئوپلیتیکی مهم برای کاهش نفوذ روسیه و تقویت نفوذ غرب در منطقه قفقاز جنوبی است. غربی‌ها به دنبال استفاده از این دالان برای گسترش تجارت، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، و افزایش امنیت انرژی خود هستند. به همین دلیل، توجه و سرمایه‌گذاری در این پروژه از اولویت‌های غرب به شمار می‌آید. اما این شرایط فاقد دستاوردی برای منطقه است.

*نه ایران به کریدور زنگزور

برخی سیاسیون و مسئولان نسبت به راندازی این کریدور هشدار دادند مانند وزیر امور خارجه کشورمان که در صفحه خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت : « صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای تنها یک اولویت نیست، بلکه یکی از استوانه های امنیت ملی ماست. » سید عباس عراقچی تاکید کرد: هر تهدیدی علیه تمامیت ارضی همسایگان ما، یا ترسیم دوباره مرزها، چه در شمال باشد، چه در جنوب، چه در شرق و چه در غرب، کاملا غیرقابل‌قبول است و برای ایران خط قرمز  به شمار می‌رود  محسن رضایی، دبیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا نیز در این خصوص در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: رفتار دولتمردان‌ روسیه درباره گذرگاه زنگزور و جزایر سه‌گانه ایران‌ به‌ هیچ‌ وجه قابل قبول نیست و با اظهار دوستی آنها و روابط راهبردی با ایران در تناقض آشکار است. این ابهامات را باید برطرف‌ کنند.همچنین علی مطهری نماینده ادوار مجلس که در توییتی نوشت: «دولت چهاردهم باید نسبت به احداث کریدور زنگزور در ارمنستان که اخیراً روسیه هم به آن تمایل نشان داده است حساس باشد. روسیه هیچ گاه به فکر منافع ایران نبوده است خصوصاً امروز که گرفتار موضوع اوکراین است. این کریدور راه ایران به اروپا از طریق ارمنستان را مسدود می‌کند.» همچنین حشمت الله فلاحت‌پیشه، نماینده سابق مجلس هم در واکنش به تلاش روسیه برای ایجاد کریدور زنگزور نوشت: «زنگزور، حمله پیش‌دستانه پوتین برای جلوگیری از احتمال شکل گیری کانال‌های ارتباطی دولت جدید ایران و آمریکا است. کاری که دو دهه پیش با حق ایران در رژیم حقوقی خزر انجام داد. او می‌داند به رغم سیاست شکست خورده نگاه به شرق، پیام اصلی انتخابات تنش زدایی با غرب و پایان وابستگی به شرق بود.»

*موضع روسیه چیست؟

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، 13 شهریورماه در یک نشست توجیهی درخصوص ایجاد کریدور زنگزور، گفت: این مسیر که می‌تواند قلمرو اصلی آذربایجان را از طریق ارمنستان به خود مختاری نخجوان متصل کند، همراه با مسیرهای دیگر در چارچوب یک کارگروه سه جانبه برای رفع انسداد ارتباطات مورد بحث قرار گرفته است. او با اشاره به نگرانی ایران در مورد «کریدور زنگزور» و لزوم تماس با تهران برای شفاف‌‌سازی، تاکید کرد که موضع مسکو در این مورد کاملاً شناخته شده است: ما بر این مبنا پیش می‌‌رویم که راه حل باید برای ارمنستان، آذربایجان و همسایگان منطقه قابل قبول باشد. این موضع‌گیرى مسکو در حالى مطرح مى‌شود که بحث کریدور زنگزور و قطع نشدن مرز بین ایران و ارمنستان در استان سیونیک در زمره خطوط قرمز کشور است.

منبع : آرمان ملی