آرزو بخشنده: وفاق در حلقه تندروهای سیاسی دوام می‌آورد؟ آیا هسته قدرت در ایران پای پزشکیان و وعده‌هایش می‌ماند؟ اینها پرسش‌هایی است که بعد از رای موافق مجلس به کابینه سینه به سینه می‌چرخد. برخی با امیدواری مفرط خوش‌بینی خود را به جامعه تزریق می‌کنند، برخی هم با افراط به مقابله با وفاقی برخاسته‌اند که باچاشنی دفاعیه روز آخر پزشکیان در صحن علنی مجلس گره خورده. این بازی میانه ندارد، چرا که اغلب کسانی که در این وادی وارد شده‌اند، در پوسته سیاسی کشور، یا هوادار پر و پا قرص پزشکیان هستند یا در آن سوی میدان مترصد تضعیف کابینه‌ای که بعد از دولت رئیسی فضا را باید تغییر دهد. دیروز “علم‌الهدی” در نماز جمعه مشهد تلویحا تغییر را زیر سوال برد و گفت: «یکی از آثار فراز و نشیب‌های اجتماعی و سیاسی تحولات افراد با توجه به این تغییرات و تحولات است. اگر انسان در مسیر شغلی و فعالیت خود اخلاص برای خدا داشته باشد تفاوتی در خدمت و تفکر او با تغییر شرایط پیش نخواهد آمد، امکان دارد جایگاه شغلی و حرفه‌ای او تغییر کند اما شخصیت و منش او تغییر نمی‌کند.»

مقاومت در قبال تغییر

نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی گفته است: «ببینید عزیزان این نکته که افراد دانش سیاسی داشته باشند بسیار شایسته و معقول است، اما اینکه افراد بخواهند متناسب با شرایط روز و وضعیت سیاسی جامعه رفتار خود را  تنظیم کنند، مصداق شرک به خداوند است، زیرا آنچه برای این افراد در آینده مطرح است مقام و جایگاهی که به دست می‌آورند، می‌باشد.» این گفته‌‌های علم‌الهدی در کنار نقدهای بیرونی دیگر به دولت، زمانی معنا می‌یابد که بدانیم پاسخ هسته قدرت به روند تغییرات در آینده چه خواهد بود، اما فعلا به دلیل نامعلوم بودن مولفه‌های کلیدی تغییر و شیوه عملکرد دولت و حاکمیت در زمینه بهبود روابط با مردم نمی‌توان به قطعیت رسید که این مسیر در آینده چه فراز و نشیب‌هایی خواهد داشت. اما آنچه که پیداست جدال بر سر تعبیر و تفسیر اینکه محدوده اختیارات رئیس‌جمهور در دایره عملکرد وزرا و کابینه دولت چهاردهم به چه میزان است و در آینده عملکرد کابینه چیده شده به چه میزان در تعریف دفاعیه پزشکیان می‌گنجد، ادامه خواهد داشت.

 روزنامه کیهان در اولین واکنش خود به اظهارات پزشکیان در روز دفاع از کابینه با این مضمون وارد عمل شد که نباید عملکرد کابینه پای رهبری نوشته شود و از پزشکیان برادرانه خواست که حرف‌های خود را پس بگیرد. پزشکیان در روز دفاع نهایی با نام بردن برخی وزرا و اعلام اینکه برخی از آنها را با بالا هماهنگ کرده موجب شد تندروها برآشفته شوند. “حمیدرسایی” اولین نفری بود که به این موضوع واکنش نشان داد و نوشت: «بعداز هزینه بی‌سابقه‌ای که آقای پزشکیان از رهبر انقلاب درتأیید کابینه خودش کرد، همه کابینه معرفی شده ایشان از مجلس رأی گرفت. وزرا مطابق سخنان آقای پزشکیان باید درچارچوب قوانین بالادستی مثل قانون برنامه هفتم و سیاست‌های کلی نظام و رهبری عمل کنند. برای همه آنها آرزوی موفقیت می‌کنیم.» پیش از آن نیز، مالک شریعتی، نماینده تهران نیز با انتشار توییتی به این موضوع اشاره کرده بود و نوشته بود: «هزینه کردن رئیس جمهور محترم از رهبرانقلاب برای رأی گرفتن از مجلس، خطای بزرگی بود. چون اگر رای نیاورند مجلس را مقابل گزینه رهبری قرار می‌دهد. اگر رأی بیاورند هم مسئول عملکردشان در آینده نخواهند بود.»

شوک به تندروها و افراطیون

به نظر می‌رسد عملکرد پزشکیان در مجلس بسیاری را شوکه کرده است. پزشکیان در مواجهه با تندروها روشی را انتخاب کرده که در سیاست مهار نقدها می‌تواند قابل توج باشد. خلع سلاح افراطیون مجلس در گام اول بسیار خوشایند بوده، اما در آینده اینکه این روش پاسخگوی روند تغییرات و یا هزینه‌هایی که وزرا برای دولت جدیدی خواهند ساخت خواهد بود یا نه، پیش‌بینی را سخت می‌کند. سنگین شدن کفه میانه‌روها و چسبندگی اصلاح‌طلبان به دولت بعد از نقدهای اولیه در صورت‌بندی سطحی سیاست، نشاندهنده خیز اولیه حکمرانی برای تغییرات گسترده‌تر است، اما این فضای شکننده، مخالفان قوی و با نفوذی دارد که می‌توانند بازی بزرگتری در زمین دولت ایجاد کنند. دیروز احمد زیدآبادی در یادداشت تلگرامی خود با اشاره به توئیت یکی از تندروها که نوشته بود «بگذار اغتشاشات شروع بشه، ببینم کی میاد کف خیابون برای حفظ نظام؟» اینگونه واکنش نشان داد که: «اینکه من در سال‌های اخیر به تکرار هشدار داده بودم که اولاً هر نوع تحرک خیابانی معطوف به بی‌ثباتی” به نفع این جماعت است و سبب ارتقاء و تقویت آنان می‌شود و ثانیاً این طیف، در صدد به گروگان گرفتن نظام سیاسی است تا آن را به به طور کامل به خدمت خود در آورد و مانع کوچکترین انعطافی از سوی آن برای تطبیق با شرایط دائماً متحول درونی و بیرونی شود، بنا به همین ملاحظات بود.»

او همچنین با طح این سوال که «معنی صریح‌تر این نوع تهدیدها چیست؟ » آورده است: «معنی‌اش این است که نظام برای مقابله با مردم معترض یا عاصی به ما نیاز دارد پس باید دربست تابع علایقِ سیاسی و تأمین‌کننده منافع ما به هر قیمت باشد! این نوع باج‌خواهی‌های زننده، اولاً روشن می‌سازد که کل آن ادعاهای «ولایت‌پذیری» از سر نفاق و ریا و به محض سودجویی و حذف رقبا از صحنه مدیریت و سیاست کشور بوده است. ثانیاً، اعترافی است به این مسئله که این جماعت «بحران‌زی» و یا به بیان دیگر «اغتشاش‌زی» است و موقعیت و کارکردش وابسته به بی‌ثبات کردن کشور است.»

ماه عسل وفاق و مصائب آینده

بنابراین مسعود پزشکیان در ماه عسل وفاق باید به دنبال روزنه‌های مطمئن‌تری در قبال تندروی‌ها باشد. اینکه دفاع حاکمیت برای بهبود شرایط اقتصادی و سیاسی کشور پشت سر کابینه هست، شرط لازمی است که مسعود پزشکیان خودخواسته یا نسخه شده در بیان و اجرای آن کوشیده است، اما شرط کافی برای رسیدن به یک ایده‌آل در این زمینه نیاز به تحقق مطالباتی دارد که مردم را با دولت جدید و حاکمیت به معنای عام آن آشتی دهد، همان نکته‌ای که در گفتمان اصلاح‌طلبان نیز شنیده می‌شود و آنها بر این عقیده‌اند که این وفاق در حوزه سیاسی باید به آشتی ملی در حوزه اجتماعی ختم شود. البته این گفته آسان است، اما رسیدن به آنها بسیار سخت. پیچ تاریخی که دولت چهاردهم در آن قرار گرفته مصائب روزافزونی دارد که هریک می‌تواند به عنوان ابزاری برای ایجاد بحران از سوی تندروها قرار گیرد. وفاق از سمت دولت در میان اصولگرایان تندرو هم اتحاد و انسجام ایجاد کرده و آنها این روزها دست به بیانیه و اطلاعیه هم برده‌اند. دیروز بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در پیامی اعلام کرد: «جناب آقای دکتر پزشکیان! اکنون که مقام معظم رهبری را سپر کابینه خود قرار داده‌اید، بدانید وظایف رهبری طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی محدود به اصول مشخص‌شده است و مجری قانون اساسی «شخص رئیس‌جمهور» میباشد که هرگونه تبعات اقدامات و تصمیمات دولت چهاردهم بر عهده جناب‌عالی و کابینه شماست.» در آینده نزدیک مشخص خواهد شد که حاکمیت تا چه اندازه امکان حمایت از دولت چهاردهم را دارد و دولت جدید تا چه میزان خواهد توانست آرای خاموش و هوادارانش را در مقابل تندروهای مسلح به قدرت و نفوذ بسیج کند.