طلای خوش یمن«13 صفر» یا دروغ «13 به در»؟

در روز‌های اخیر انتشار مطالبی در فضای مجازی مبنی بر اینکه خرید طلا در روز ۱۳ صفر به عنوان عملی «شگون» و خوش‌یمن تلقی می‌شود، باعث تغییرات قابل توجهی در بازار طلا شد. نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر کشور محمد کشتی‌آرای از وقوع یک بحران جدید در بازار طلا خبر داد.

بازار طلای ایران در روز سیزدهم صفر با اقبال عجیب خریداران مواجه بود. خریداران می‌گفتند بنا بر روایاتی قدیمی، خرید طلا در سیزدهم صفر خوش‌یمن است و برخی معتقدند کسانی که حاجت و خواسته‎ای دارند می‌توانند با خرید طلا به آن برسند .

مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شد دلالت بر این داشت که در روزگاران قدیم این روایات سبب می‌شد مردمان برای خرید طلا در این روز اقدام کنند. بسیاری از آنها مرجع اطلاع از این سنت را شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند.

سرآغازیک داستان
شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده در ایران اعم از تلگرام و اینستاگرام و توییتر در روزهای گذشته در باب خوش یمنی خرید طلا در سیزدهمین روز از ماه صفر اطلاعاتی منتشر کردند تا از پس مدتهای طولانی رکود در بازار طلا، دیروز مشتریان وضعیت را وارونه کنند .

انگار واقعا موضوع برای بعضی‌ها جدی است. مثلا آنهایی که گفته‌اند پارسال ۱۳صفر یک سکه یک‌گرمی گرفته‌اند و تا آخر سال یازده تا سکه دیگر هم خریده‌اند. بعضی‌ها هم بساط شوخی را پهن کرده‌اند که اگر برای خرید خانه می‌خواهید یک جاکلیدی بخرید، لطفا سر ۲۰هزار تومن انقدر چانه نزنید. چون با این چانه زدن‌ها آخرش به شما یک چادر مسافرتی می‌رسد نه یکی خانه نقلی! بعضی‌ها هم راستش را نوشته‌اند که ۱۳صفر پارسال چیزی خریده‌اند و هیچی به هیچی. یا حتی مجبور شده‌اند به خاطر گرفتاری همان را هم بفروشند.

اما مثل دروغ که می‌گویند کنتور ندارد، آداب من‌درآوردی هم حد و پایانی ندارد. راه جدایی از این نقل قول‌ها پیدا کردن منابع اصیل است. قدم اول، گشتن در «جامع‌الاحادیث» است؛ نرم‌افزاری از مرکز نور که کتاب‌های معتبر و اصیل دینی در آن گنجانده شده است. با هر کلمه‌ای که سرچ می‌کنم، حدیثی روایتی پیدا نمی‌کنم. یا بهتر است بگوییم، حداقل من که چیزی پیدا نکردم.

حتی در سرچ‌های اینترنتی مصاحبه مفصلی هم در این باره نیست. انگار خیلی کسی حوصله یا وقت ندارد که به شکل جداگانه به این موضوع بپردازد و مسائل دیگر اهمیت بیشتری دارند.

البته در این جست و جوها می‌توانی به تبلیغ ویژه چنین خرافه ‌‌‌‌ای توسط برخی از طلافروش‌ها برسی. این خرافه و تبلیغ آن، برای این طایفه خوش یمن بوده است.
از صفحه مجازی تا واقعیت

از اولین لحظات روز دوشنبه حضور مشتریان در بازار غیرعادی و غیر معمول بود به طوری که تصاویر منتشر شده در فضای مجازی حکایت از شکل‌گیری صف‌های طویل مقابل طلافروشی‌ها در بازار و مرکز شهر داشت.

رحمان مهدی زاده، از طلافروش‌‌های باسابقه تهران است که در جواب این سئوال که آیا خودتان پرس و جویی درباره‌ی افزایش تمایل خریداران به خرید طلا داشتید یا خیر؟ گفت: منبع همه همان فضای مجازی بود. من نه به لحاظ سنتی، نه مذهبی، نه عرفی ، نه تاریخی تا کنون چنین چیزی نشنیده بودم و این اصلا سنت نیست. داشتم با خودم فکر می‌کردم که شبکه‎های مجازی چقدر توانایی دارند تا مساله‎ای را جا بیندازند و چقدر خوب می‌شود از این ظرفیت برای کارهای مثبت بهره برد.

یک بازاری دیگر نیز در این خصوص به نگته جالبی اشاره کرده و گفت: اتفاق دیروز نشان داد می‌شود برای شکسته شدن رکود در بازار مانورهایی داشت. ما مدتهای طولانی بود فروش طلا نداشتیم، ان هم در محرم و صفر اما دیروز عده‌ای طلا خریدند . کاش ر.زهایی برای خرید کفش و لباس و کیف و مایحتاج و ... اعلام شود تا بلکه این رکود دست از سر بازار بردارد.

در حالی که فعالان بازار طلا معتقدند چنین ماجرایی در بازار طلا سابقه نداشته و تنها نوزدهم فروردین با تقاضا برای خرید شرف‌الشمس در هر سال مواجه می‌شوند، خریداران اما معتقد بودند این کار فاقد ضرر است و اگر حتی این روایات درست نباشد، چیزی را از سدت نداده‌اند .

شبکه‌های اجتماعی حالا در غیاب رسانه‌های آزاد و فراگیر به مرجع مهمی برای کسب اطلاعات از سوی مردم عادی و بدنه‌ی جامعه تبدیل شده‌اند. آنچه مهم است اینکه این شبکه‌ها در ایران فیلتر هستند اما با اتفاق رخ داده در روز گذشته روشن شد ضریب نفوذ بالای انها برای جاانداختن مسائلی از این دست را نباید نادیده انگاشت.
بحران یا نعمت؟

با این حال برخی از اعضای صنفی، این پدیده را یک بحران تلقی می‌کنند. نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر کشور محمد کشتی‌آرای یکی از همین افراد است که از وقوع یک بحران جدید در بازار طلا خبر داده و گفت : در پی این باور جدید، روز دوشنبه شاهد صف‌های طولانی و شلوغی غیرمنتظره‌ای در فروشگاه‌های طلا بودیم. این تغییر در رفتار خریداران، به وضوح نشان‌دهنده قدرت و تأثیرگذاری فضای مجازی بر اعتقادات و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی مردم است.

این باور جدید که خرید طلا در روز ۱۳ صفر به عنوان یک عمل «شگون» تلقی می‌شود، نه تنها به شکل‌گیری صف‌های طولانی منجر شد، بلکه تأثیر مستقیمی بر قیمت‌های طلا و سکه نیز داشت. به گفته کشتی‌آرای، قیمت هر گرم طلا و سکه در پی این تقاضای ناگهانی به طور چشمگیری افزایش یافت.

این افزایش قیمت در حالی بود که نرخ ارز و قیمت انس جهانی طلا تغییر نکرده بود. این وضعیت، نشان‌دهنده تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم فضای مجازی بر بازار‌های مالی و اقتصادی است.

این رخداد، به وضوح نشان‌دهنده قدرت فضای مجازی در تغییر رفتار اقتصادی مردم است. با انتشار محتوای خاص و تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی، مردم به سرعت به این باور جدید پاسخ داده و اقدام به خرید طلا کردند.

بررسی این موضوع نشان می‌دهد که چگونه این باور‌ها می‌توانند به سرعت در جامعه منتشر شده و تأثیرات قابل توجهی بر بازار‌ها بگذارند.
رکورد مشهدی‌ها
رکورد شکنی خرید طلا در بازار مشهد همزمان با روز ۱۳ صفر (۲۸ مرداد ۱۴۰۳) نیز همه را شگفت زده کرد کمااینکه به گفته رئیس اتحادیه طلا و جواهر مشهد،هجوم مردم برای خرید طلا در روز گذشته (۲۸ مرداد - ۱۳ صفر) طی سال‌های گذشته بی‌سابقه بود.

یوسف تقی زادگان تصریح کرد: بازار طلای ایران و مشهد روز یکشنبه (۲۸ مردادماه مصادف با سیزدهم ماه صفر)، رونقی بی‌سابقه داشت. مطرح‌شدن این موضوع در شبکه‌‌های اجتماعی و بین مردم که خرید در این روز منجر به افزایش رزق و روزی می‌شود، باعث شد مردم تلاش کنند قطعه‌ طلایی هرچند کوچک هم بخرند تا در امور زندگیشان خوش‌یمنی حاصل شود.

رئیس اتحادیه طلا و جواهر مشهد یادآور شد: هجوم مردم برای خرید طلا در روز گذشته طی این سال‌ها که بازار در رکود به سر می‌برد، چشمگیر بود. البته بیشتر خرید مردم قطعات کوچک طلا و سکه‌های پارسیان بوده است.

خرافات یا سنت
در حالی که فعالان بازار طلا معتقدند چنین ماجرایی در بازار طلا سابقه نداشته و تنها نوزدهم فروردین با تقاضا برای خرید شرف‌الشمس در هر سال مواجه می‌شوند، خریداران اما معتقد بودند این کار فاقد ضرر است و اگر حتی این روایات درست نباشد، چیزی را از دست نداده‌اند.

 شبکه‌های اجتماعی حالا در غیاب رسانه‌های فراگیر به مرجع مهمی برای کسب اطلاعات از سوی مردم عادی و بدنه جامعه تبدیل شده‌اند. آنچه مهم است اینکه این شبکه‌ها در ایران فیلتر هستند اما با اتفاق رخ داده در روز گذشته روشن شد ضریب نفوذ بالای آنها برای جاانداختن مسائلی از این دست را نباید نادیده انگاشت.