در پی صحبت‌های معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر واگذاری مدیریت شمال پارک ملی دنا به استان اصفهان، تجمع اعتراضی به مصوبه جدایی دنای شمالی از کهگیلویه و بویراحمد مقابل استانداری برگزار شد و جمع زیادی از مردم استان خواهان ابطال این مصوبه از مسئولان بودند. اگرچه به گفته معاون محیط زیست مصوبه شورایعالی محیط زیست وجود دارد اما هنوز به استان‌ها ابلاغ نشده و باید از نظر فنی موضوع بررسی شود. اما نمایندگان استان کهگیلویه و بویراحمد در واکنش به اتفاقات روزهای اخیر اعلام کردند اجرای این مصوبه متوقف شده و مراحل قانونی جلوگیری از این مصوبه در حال طی شدن است.

در خصوص واگذاری مدیریت شمال پارک ملی دنا به استان اصفهان که حواشی زیادی را این روزها در پی داشته است با محمد الموتی گفت‌وگو کردیم. 

دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور، در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»تصریح کرد: این استدلال که مدیریت هر منطقه‌ای که در مرزهای سیاسی تقسیمات کشوری است، باید با همان استان باشد، ساده‌ترین بیان برای اتخاذ چنین تصمیماتی است که در واقع، همیشه  از گذشته وجود داشته و فقط هم به مسأله مناطق حفاظت‌شده، محدود نمی‌شود.

دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: واگذاری دنای شمالی به اصفهان و اعتراضاتی که درپی داشته، یکی از پرتکرارترین و عمده‌ترین چالش‌های مدیریت غیرمشارکتی است که چنین گره‌هایی را ایجاد می‌کند. در مدیریت منابع آب، در مدیریت جامع حوضه آبخیز و در سایر نمونه‌های مشابه که مدیریت جامع، با مرزهای استانی، همپوشان می‌شود، شاهد تعارضات و جدال‌هایی از این دست هستیم

وی ادامه داد: این یکی از پرتکرارترین و عمده‌ترین چالش‌های مدیریت غیرمشارکتی است که چنین گره‌هایی را ایجاد می‌کند. در مدیریت منابع آب، در مدیریت جامع حوضه آبخیز و در سایر نمونه‌های مشابه که مدیریت جامع، با مرزهای استانی، همپوشان می‌شود، شاهد تعارضات و جدال‌هایی از این دست هستیم.

در واگذاری مناطق حفاظت شده

 با حساسیت‌های زیادی مواجه هستیم

دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور تصریح کرد: اما در موضوع خاص مدیریت مناطق حفاظت‌شده، با پیچیدگی‌هایی مواجهیم که حساسیت بیشتری تولید می‌کند. حساسیت‌هایی که هم به خود مدیریت مناطق ارتباط دارند، هم مرتبط با مدیریت سایر حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هستند و هم پیوست‌های فنی و کارشناسی آن، کاملا بین‌بخشی و میان‌رشته‌ای محسوب می‌شوند و طبیعتا جنبه‌های اجتماعی غیرقابل‌کتمانی دارند. بنابراین اتخاذ تصمیم در مورد مدیریت این مناطق، در فقدان شاخص‌های مدیریت مشارکتی، خطایی اساسی است.

محمد الموتی:‌ درخصوص مصوبات شورای عالی محیط زیست روند مورد انتظار این است که نظرات گوناگون از کارشناسان مختلف اخذ شود، اما موضوع جدا شدن بخشی از منطقه دنا، از سوی استان کهگیلویه و بویراحمد مسیر قابل انتظار کارشناسی را طی نکرده و به همین دلیل رئیس سازمان محیط زیست موضوع را پذیرفت و دستور داد تا انجام مراحل کارشناسی قضیه فعلا متوقف شود

الموتی ادامه داد: در این مورد خاص، تنها موضوعی که به صورت واضح اعلام شده این است که تقاضای استان اصفهان درباره مدیریت این منطقه از گذشته‌ها مطرح بوده اما مورد توجه قرار نگرفته و دنبال نشده است اما اخیرا این موضوع جدی شده و در نهایت این تصمیم‌گیری انجام شده است و فقط اشکال این تصمیم‌گیری این است که در فرآیند این تصمیم‌گیری استان کهگیلویه‌ و بویراحمد اطلاعی از موضوع نداشته است تا در صورت نیاز دفاع خود را برای مدیریت منطقه انجام دهد. 

شورای عالی محیط زیست 

فرآیند کارشناسی را طی نکرده است

وی خاطرنشان کرد: به عبارتی تصمیم شورای عالی محیط زیست و مصوبه آن‌ها فرآیند کارشناسی را به طور کامل طی نکرده است چراکه قاعدتا باید نظرات مخالف و موافق دریافت و مطالعه کامل در این زمینه صورت می‌گرفته است اما یک سری از این موضوعات در فرآیند تصمیم‌گیری وجود ندارد و این هم باعث شده است که با اعلام این خبر این حواشی ایجاد شود. این در حالی است که در سال‌های دورتر، استان فارس هم برای پیاده‌سازی طرح‌های مدیریت منابع آب، اقداماتی ابتدایی در فاز مطالعه به انجام رسانده بود که با مخالفت‌های صورت‌گرفته، آن اقدامات هیچگاه به مرحله اجرا نرسید.

دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست تصریح کرد: درخصوص مصوبات شورای عالی محیط زیست روند مورد انتظار این است که نظرات گوناگون از کارشناسان مختلف اخذ شود، اما بعد از مطرح شدن موضوع جدا شدن بخشی از منطقه دنا، از سوی استان کهگیلویه و بویراحمد اعلام شد که در این زمینه در مدت اخیر، اطلاعی از موضوع نداشته و یا اینکه در گذشته هم به این موضوع پاسخ منفی داده که این اخبار نشان دهنده این است که مصوبه اخیر، مسیر قابل انتظار کارشناسی را طی نکرده و این یکی از نواقص این موضوع بوده و به همین دلیل، وقتی چنین استدلالی مطرح شد سازمان محیط زیست موضوع را پذیرفت و رئیس سازمان محیط زیست دستور داد تا انجام مراحل کارشناسی قضیه فعلا متوقف شود.

مدیریت یکپارچه برای مناطق 

حفاظت شده موثر است

الموتی تاکید کرد: بنابراین ما انتظار داریم با حضور همه یعنی هم کارشناسان موافق و هم کارشناسان مخالف موضوع بررسی شود. هرچند بخش قابل توجهی از کارشناسان معتقدند که مدیریت یکپارچه بهتر می‌تواند برای مناطق حفاظت شده موثر باشد. البته مخالفان هم نظرات دیگری در این زمینه مطرح می‌کنند به عنوان مثال برخی معتقدند برای پیگیری برخی از جرایمی که اتفاق می‌افتد اگر مدیریت استانی نباشد قطعا با مشکل مواجه می‌شوند و متخلفان می‌توانند از این قضیه سوءاستفاده کنند.

وی ادامه داد: طبیعی است که شورای عالی محیط زیست باید تمام این نظرات مخالف و موافق را شنیده و مد نظر قرار دهد و در نهایت به یک تصمیم مشخص برسد. اتفاقا توجه به مسائلی اساسی از این دست، باید در محور مذاکرات و بررسی‌های کارشناسی باشد و تجربیات داخلی و بین‌المللی مدیریت مناطق تحت‌حفاظت یا پارک‌های ملی، مدنظر قرار گیرد.

در موارد مشابه واگذاری دنای شمالی به اصفهان ما هم نظیر اکثر کشورهای دنیا بهتر است به جای اینکه اکوسیستم‌ها را براساس مرزهای تقسیمات کشوری مدیریت و تقسیم کنیم مدیریت یکپارچه داشته باشیم مانند اغلب پارک‌های ملی

دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که آیا این واگذاری برای احداث سد یا منابع آبی در منطقه بوده است، گفت: اینکه این واگذاری درخصوص مسائل آب یا سد سازی یا احداث راه است یا مسائل کلان دیگری مانند پروژه‌های حوزه گردشگری است و استان اصفهان برای انجام این پروژه‌ها نیازمند این مدیریت بوده است، مواردی است که به صورتی کاملا طبیعی، پیامد و یا حتی در حاشیه این موضوعات به وجود می‌آیند، به‌ویژه آنکه همانطور که عرض شد، مثلا استان فارس برای انتقال آب، اقداماتی را انجام داده بود و این در خاطره جامعه می‌ماند.

الموتی تصریح کرد: اما در هر حال، به طور رسمی در هیچ جایی و سندی این موضوع ذکر نشده که تفکیک مدیریت منطقه دنا، با این هدف بوده و یا حداقل، بنده چنین سندی را ندیده‌ام. به عبارتی می‌توانیم بگوییم که این موضوعات گمانه‌زنی‌هایی است که در حاشیه این بحث‌ها وجود داشته و الان درباره این واگذاری مطرح شده است.

وی ادامه داد: اگرچه منطقا هم، چون هیچ استدلال دیگری که بتواند توجیه‌کننده لزوم این جدایی باشد، ذکر نشده، طبیعی است که مواردی همچون سدسازی یا انتقال آب یا به طور کلی، طرح‌هایی که ملازمه با تخریب این زیست‌بوم منحصربفرد دارند، مطرح شوند. چرا که در غیر این صورت، واقعا دلیل محکمی برای این جدایی وجود ندارد.

اعتراضات، نشان از حساسیت مردم

 به مسائل محیط زیست است

دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست تصریح کرد: سال‌هاست که صحبت‌های مختلفی درخصوص این نوع پروژه‌ها وجود دارد اما به طور رسمی در اسناد ذکر نشده است و از همین‌رو نمی‌توان در این خصوص نظر قطعی دارد و آن را تایید یا تکذیب کرد. البته ما هم مانند اکثر کشورهای دنیا بهتر است به جای اینکه اکوسیستم‌ها را براساس مرزهای تقسیمات کشوری مدیریت و تقسیم کنیم ، مدیریت یکپارچه داشته باشیم مانند اغلب پارک‌های ملی.

الموتی درباره اعتراضات در چند روز اخیر گفت: اخباری گاه منتشر می‌شود که جداسازی این مدیریت یکپارچه به مدیریت منطقه مربوط نبوده و موضوعاتی مانند مدیریت آب مطرح بوده است به دنبال آن اعتراضاتی شکل گرفته است که در واقع این اعتراضات، واکنش جامعه به اخباری است که در مورد انتقال آب یا سایر موارد مانند اجرای پروژه سدسازی مطرح شده است و میزان حساسیت مردم و فعالان محیط زیست را به چنین طرح‌هایی بازتاب می‌دهد. اینها اتفاقا نشانه‌های خوبی از بسط آگاهی‌های محیط زیستی و این نکته است که تصمیمات ما باید در کنار مسائل فنی، از پیوست اجتماعی برخوردار باشند.