رامتین موثق

یکی از به اصطلاح دستاوردها و میراث دولت سیزدهم بالاخره به کار خود پایان داد و با عرضه جدید خودرو از طریق سایت فروش اینترنتی خودروسازان، سامانه فروش یکپارچه خودرو رسما پایان یافت.

دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا پس از دو دوره عرضه در سامانه فروش یکپارچه که از سال ۱۴۰۱ آغاز شد، از اواخر هفته گذشته فروش اینترنتی خود را آغاز کردند. سیاستگذار وقت خودرو در سال ۱۴۰۱ به دنبال آن بود که روند عرضه خودرو را شفاف کند. بدین جهت عرضه تمام خودرو‌ها تنها از طریق سامانه فروش یکپارچه خودرو انجام شد تا به نوعی هیچ خودروساز و مونتاژکاری نتواند بازار خودرو را که برای برخی‌ها محل سود‌های میلیاردی شده بود به هم بریزد.

حال که سامانه حذف شده، بر آن شدیم تا ضمن گفت‌وگو با تحلیلگر صنعت خودرو،  عملکرد این سامانه و تاثیر حذف آن بر بازار را بررسی کنیم و به این موضوع بپردازیم که دولت جدید صنعت و بازار خودرو را در چه شرایطی تحویل می‌گیرد.

    کارشناس صنعت خودرو: دولت چهاردهم در بازار خودرو آچمز است زیرا اگر بخواهد واردات، و به خصوص واردات خودروهای دست دوم، را ادامه دهد باعث افزایش تقاضای ارز و افزایش قیمت دلار و خودرو می‌شود و اگر واردات را متوقف کند، مردم شاهد افزایش قیمت خودروهای داخلی خواهند بود. دقیقا برعکس اینکه ادعا می‌شود یک اسب زین شده تحویل پزشکیان می‌دهند؛ یک اسب در حال موت را تحویل داده‌اند

حذف سامانه فروش

تا پایان سال بی‌تاثیر است

یک کارشناس صنعت خودرو در گفت‌‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره حذف سامانه یکپارچه اظهار کرد که در این مقطع، هیچکس حق قانونی حذف سامانه یکپارچه را ندارد و شاید مانند اعلام لیست قیمت‌ها توسط ایران‌خودرو و سایپا، تکذیب شود.

امیرحسن کاکایی با عنوان اینکه این خبر آرزوی خوبی است که خودروسازان ما دارند که فروش را در دست خود نگه دارند اما این فقط یک آرزو است و هنوز زود است که قضاوت شود، افزود: تاثیرگذاری حذف سامانه یکپارچه وابسته به چند مسئله دیگر است؛ آیا با حذف سامانه یکپارچه شرایط قرعه‌کشی و قیمت‌گذاری دستوری هم توامان حذف می‌شوند یا خیر؟

او تصریح کرد که حذف سامانه فعلا نمی‌تواند تاثیرگذار باشد زیرا ایران‌خودرو و سایپا تقریبا اکثر خودروهای خود را تا آخر سال پیش‌فروش کرده‌اند و حذف سامانه شاید برای سال بعد بتواند تاثیرگذار باشد.

این استاد دانشگاه علم و صنعت تاکید کرد: به هرحال حذف سامانه یکپارچه بسیار بهتر از بودنش است زیرا فقط ایران‌خودرو و سایپا که درگیر آن نیستند، با راه‌اندازی سامانه مکانیسم‌های حداقلی رقابت که بین خودروسازان مونتاژکار وجود داشت را از بین بردیم. حذف سامانه حتما اتفاق مثبتی است اما به شرطی که چالش‌های دیگر هم همزمان حذف شوند اما حذف تنهایی سامانه هم باز بهتر از هیچ است زیرا وضعیت آنقدر خراب است که از هر اتفاق کوچکی هم باید خوشحال بود.

    امیرحسن کاکایی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: حذف سامانه فروش یکپارچه خودرو فعلا نمی‌تواند تاثیرگذار باشد زیرا ایران‌خودرو و سایپا تقریبا اکثر خودروهای خود را تا آخر سال پیش‌فروش کرده‌اند و شاید برای سال بعد بتواند تأثیر بگذارد. حذف سامانه حتما اتفاق مثبتی است اما به شرطی که چالش‌های دیگر نظیر قیمت‌گذاری دستوری هم همزمان حذف شوند اما حذف تنهایی سامانه هم باز بهتر از هیچ است 

کاکایی با طرح اینکه باید دید آیا این حرکت یک حرکت در راستای اینست که آزادی عمل خودروسازان را به رسمیت بشناسد یا قرار است پشت پرده بازی به شکل دیگری به جلو رود، اضافه کرد: اگر دولت جدید بازار آزاد را بپذیرد و بخواهد یک نظام رقابتی پیاده کند، یعنی قیمت‌ها را واقعی کند، امسال خودروسازان باید برای بازار بجنگند زیرا عرضه ما بیشتر از تقاضای واقعی است.

او با عنوان اینکه سامانه یکپارچه و قیمت‌گذاری دستوری باعث شده که تقاضای ناشی از سفته‌بازان و دلالی در بازار غالب شود، خاطرنشان کرد: اگر سامانه یکپارچه همزمان با قیمت‌گذاری دستوری حذف شود، این یک شرایط آرمانی است زیرا در ۶ ماه دوم که احتمال تشدید رکود است، شاهد یک جنگ شدید بین خودروسازان خواهیم بود که بتوانند خودروی خود را بفروشند.به گفته این تحلیلگر، اگر حذف سامانه یکپارچه بدون حذف قیمت‌گذاری دستوری باشد معلوم نیست چه شرایطی را رقم بزند.

قرعه‌کشی غیرشفاف شد و 

پشت پرده رفت!

کاکایی درباره ارزیابی خود از سامانه یکپارچه، با یادآوری اینکه در دولت دوازدهم قرعه‌کشی برای فروش خودرو راه افتاده بود که دولت سیزدهم وعده داد قرعه‌کشی را حذف و بازار را رقابتی می‌کند، اظهار کرد: به جای اینکه قرعه‌کشی را حذف و بازار را رقابتی کنند دو خطای بزرگ مرتکب شدند.

او ادامه داد: اول اینکه شورای رقابت تصویب کرد که حتی خودروهای وارداتی نیز مشمول قیمت‌گذاری شوند. تا قبل از دولت سیزدهم، تنها محصولات اصلی ایران‌خودرو و سایپا مشمول قیمت‌گذاری بودند اما از وقتی این مصوبه اجرا شد، تمام خودروها مشمول قیمت‌گذاری شدند.

    دولت سیزدهم وعده حذف قرعه‌کشی را داد و سیاست سامانه فروش یکپارچه حذف قرعه‌کشی بود؛ اما تولید به اندازه‌ای رشد نکرد که قرعه‌کشی حذف شود و به مردم یک دروغ بزرگ گفتند؛ افراد زیادی در سامانه ثبت‌نام و نوبت‌ها را با قرعه‌کشی تعیین کردند. در حقیقت قرعه‌کشی که سابقا شفاف بود به پشت پرده رفت. یعنی اتفاقا شفافیت را کاهش و رانت‌خواری و دلالی را افزایش دادند

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در حقیقت به جای رقابتی کردن، بازار در انحصار دولت قرار گرفت و رانتی‌تر شد، تصریح کرد: قرار بود واردات ابزار رقابت در بازار باشد اما آن هم تحت کنترل دولت قرار گرفت. به همین دلیل هم خودروی وارداتی که در سامانه ۲ میلیارد تومان قیمت دارد، در بازار آزاد ۴ میلیارد معامله می‌شود. این رقابتی شدن نیست و تماما رانت است.

کاکایی مجددا به وعده حذف قرعه‌کشی اشاره کرد و گفت: اما در طول دولت سیزدهم تولید بالا نرفت و به آخر سال ۱۴۰۱ که رسیدند متوجه شدند نمی‌توانند قرعه‌کشی را حذف کنند و یک دروغ بزرگ به مردم گفتند. سامانه یکپارچه فروش راه انداختند و ادعا کردند قرعه‌کشی را برداشتیم و هرکس هرچه می‌خواهد در این سامانه ثبت نام کند.

او تاکید کرد: ظاهر این سیاست حذف قرعه‌کشی است، اما خودرو را تا دو سال بعد پیش‌فروش کردند؛ کاری که دولت همیشه جلویش را می‌گرفت زیرا از لحاظ قانونی خودروساز حق نداشت بیشتر از ۲۰ درصد تولید را برای سال بعد بفروشد در حالی که در دولت سیزدهم این قانون برعکس شد. خودروسازان، دولتی و حتی خودروسازان بخش خصوصی را مجبور کردند که محصولات خود را پیش‌فروش کنند.

این کارشناس بازار خودرو خاطرنشان کرد: از طرفی دولت به خودروسازان ارز تحویل نداد و در نتیجه مردم و خودروسازان را به جان هم انداخت، وقتی افراد زیادی در سامانه ثبت‌نام می‌کنند چطور باید به آنها نوبت داد؟ این نوبت‌ها را با قرعه‌کشی تعیین کردند. 

کاکایی تصریح کرد که در حقیقت قرعه‌کشی که سابقا شفاف بود به پشت پرده رفت. یعنی اتفاقا شفافیت را کاهش و رانت خواری و دلالی را افزایش دادند.

دولت چهاردهم 

در صنعت خودرو آچمز است

او درباره وضعیت فعلی بازار خودرو بیان کرد: بازار در ادامه رکود پارسال است و حتی پیش‌بینی می‌شود که رکود بیشتر هم شود زیرا وعده‌های توخالی مانند واردات خودروی دست دوم داده شده که مردم برای خرید صبر می‌کنند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه دوباره مثل همیشه هرچند وقت یکبار شایعاتی پخش می‌شود که قیمت‌ها پایین بیاید و دلال‌ها در این حین کالاها را به مقدار زیاد جمع می‌کنند و دوباره که قیمت‌ها بالا رفت آن را می‌فروشند و جیب مردم را خالی می‌کنند، تصریح کرد: صنعت خودرویی که پزشکیان تحویل می‌گیرد یک خرابه است و باید با دلارهای نفتی آن را فعلا سرپا نگه دارد‌ زیرا ساختارها و منابع انسانی نابود شده است و اکنون صنعت یک زمین سوخته است.  کاکایی با عنوان اینکه اکنون در صنعت نیروی انسانی ماهر موجود نیست، تجهیزات مستهلک شده و بدهی‌ها و زیان‌ها و مشکلات بین‌المللی بسیار زیاد است و به این راحتی حل نمی‌شود، تاکید کرد: اگر آقای پزشکیان برای صنعت خودرو یک فکر اساسی نکند اوضاع بدتر می‌شود اما اگر او و تیمش بتوانند سیاست‌های اقتصاد کلان را مدیریت کنند، قیمت دلار را به صورت منطقی کنترل کنند و به ثبات برسانند، وضعیت صنعت خودرو می‌تواند بهتر شود.

او ادامه داد: اما احتمال روند منفی بسیار بیشتر است زیرا با این حرکت اخیری که دولت برای اعلام واردات دست دوم انجام داد، یک پوست خربزه بسیار لیز زیر پای تیم جدید انداختند زیرا اگر بخواهد واردات خودرو آزاد شود، تقاضای ارز بالا می‌رود و با این افزایش تقاضا، قیمت ارز هم افزایش می‌یابد و مانند همیشه قیمت‌ها بالا می‌رود. اگر برعکس بتوانند قیمت ارز را کنترل کنند و جلو واردات خودرو را بگیرند، مردم دوباره در خودروهای موجود شاهد افزایش قیمت‌ها می‌شوند.

این تحلیلگر صنعت خودرو با تاکید بر اینکه این یک وضعیت آچمز است که دولت نه راه پس دارد و نه راه پیش؛ ابراز امیدواری کرد که دولت چهاردهم با تدبیر و همدلی و همیاری مردم این مشکلات را حل کند زیرا مشکل اصلی این است که مردم خسته‌اند و صنعت خودرو به منفور مردم تبدیل شده است.

کاکایی با اشاره به اینکه برای هرکاری که پزشکیان بخواهد انجام دهد، مهم این است که مردم را قانع کند و از آنها فرصت بخرد، اظهار کرد:اکنون اکثر قیمت‌های ایران‌خودرو بر مبنای قیمت‌های شهریور ۱۴۰۱ است اما اکنون تابستان ۱۴۰۳ است، طبیعی است که قیمت‌ها به روز شوند و بالا رود.  او در نهایت خاطرنشان کرد: وضعیت بسیار بدی برای پزشکیان است و برعکس اینکه ادعا می‌شود اسب زین شده تحویل می‌دهند؛ اتفاقا یک اسب در حال موت را تحویل داده‌اند.