فرارو: دولت عراق برای ایجاد تعدادی کلان شهر مسکونی جدید در مناطق مختلف در سراسر آن کشور به عنوان بخشی از طرحی برای کاهش بحران حاد مسکن تلاش می‌کند. محله‌ها و شهر‌های پرجمعیت تنها یکی از موارد متعدد از بحران‌های پیچیده‌ای هستند که عراق برای دهه‌های متمادی گرفتار آن بوده است مشکلی که با کمبود شدید مسکن که دولت متوالی ناکام از رسیدگی به آن بوده اند تشدید شده است. علیرغم آن که  "محمد شیعه السودانی" نخست وزیر عراق اعلام کرده که عراق به حدود سه میلیون واحد مسکونی نیاز دارد برنامه‌های فعلی دولت نظارت بر ساخت حدود ۳۰۰ هزار واحد مسکونی را برعهده دارد که در اولین قدم شامل خانه‌هایی برای خانواده‌های کم درآمد و با درآمد متوسط ​​می شود.

به نقل از العربی الجدید، در مورد برنامه‌های فعلی خوش بینی وجود دارد و این امید ایجاد شده که راهبرد دولت با موفقیت از ازدحام بیش از حد شدیدی که بسیاری از مناطق مسکونی در عراق را گرفتار کرده بکاهد.

با این وجود، وعده‌های دولت‌های پیشین عراق برای حل این بحران محقق نشد و اذعان شده که آن بخش سال‌ها گرفتار فساد بوده است.

راهکاری برای حل بحران مسکن

دولت فعلی عراق چند ماه پیش متعهد شد که قصد دارد شهر‌های مسکونی جدیدی در حومه پایتخت بغداد به عنوان راه حلی برای بحران مسکن بسازد. در راستای آن برنامه‌ها پارلمان عراق موافقت کرده که قرارداد‌های ساخت پنج شهر جدید را به شرکت‌های متخصص داخلی و خارجی در آن حوزه واگذار کند. یکی از شهر‌های مسکونی جدید به نام "الجواهری" که در حومه بغداد واقع خواهد شد قرار است ۳۰ هزار واحد مسکونی را در خود جای دهد.

قرارداد‌های ساخت آن واحد‌های مسکونی در اواخر سال ۲۰۲۳ میلادی با شرکت‌های چینی علوم و فناوری مهندسی شرق چین و شرکت ملی مهندسی شیمی چین همراه با شرکت عراقی شمس البناء منعقد شد. "سالار محمد امین" نایب رئیس کمیسیون ملی سرمایه گذاری گفته که هزینه ساخت الجواهری ۲ میلیارد دلار تخمین زده شده که هیچ یک از آن هزینه‌ها توسط دولت عراق تامین نمی‌شود و انتظار می‌رود طی چهار تا پنج سال به پایان برسد.

چهار شهر دیگر که برای اجرای فاز اول آن پروژه بزرگ برنامه ریزی شده اند عبارتند از الغزلانی در نینوا که قرارداد ساخت آن نیز به یک شرکت چینی و شرکای آن واگذار شده است فلوجه جدید در الانبار، الجنین در بابل و دیفاف در کربلا. کار مقدماتی در آن شهر‌ها که قرار است صد‌ها هزار واحد مسکونی را در خود جای دهند آغاز شده است.

دولت عراق برای کار ساخت و ساز در جاده‌ای که به کلان شهر مسکونی جدید "علی الوردی" واقع در ۲۵ کیلومتری جنوب بغداد منتهی می‌شود چراغ سبز نشان داد. آن شهر که به نام "علی الوردی" جامعه شناس و متفکر فقید عراقی نامگذاری شده بزرگترین شهر جدید خواهد بود و مساحت آن ۶۱ میلیون متر مربع است. با برنامه ریزی برای ارائه بیش از ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در انواع مختلف و هم چنین تسهیلات شهری، فضا‌های سبز، و فناوری هوشمند قرارداد ساخت آن شهر جدید در اوایل سال جاری به شرکت ORA Developers مصر اعطا شد.

استاندارد‌های پیشرفته در پایداری و حفاظت از محیط زیست برنامه ریزی شده در آن پروژه لحاظ خواهند شد. پروژه ساخت و ساز کلان شهر‌های جدید در حال اجرا بزرگترین پروژه در تاریخ عراق است و عمدتا با سرمایه گذاری خارجی تامین می‌شود و دولت عراق بخش مسکن کشور را به عنوان یکی از فرصت‌های سرمایه گذاری پرسود کشور برای توسعه دهندگان خارجی معرفی کرده است.

ازدحام بیش از حد در عراق

مهندس "حیدر الخفاجی" که برای اداره اجرای شهر‌های جدید در وزارت مسکن و شهرداری‌های دولتی عراق کار می‌کند می‌گوید که پروژه‌های شهر‌های مسکونی تا حد زیادی به بحران مسکن به ویژه در بغداد پایتخت عراق پایان خواهند داد.

او به "العربی الجدید" می‌گوید: "مطالعات و آمار نشان می‌دهند که ازدحام بیش از حد جمعیت در بغداد به ۱۱ میلیون نفر خواهد رسید، عدد خطرناکی که دولت را وادار کرده اقدامات لازم را برای پیشگیری از پیامد‌های ناشی از آن انجام دهد".

آمار رسمی دولت عراق تایید می‌کند که ۹ درصد از جمعیت در محله‌های فقیرنشین که به طور غیررسمی و مطابق با مقررات ساختمانی در زمین‌های دولتی ساخته شده اند زندگی می‌کنند، زیرا ساکنان آن مناطق قادر به تهیه مسکن مناسب نبوده اند. با وجود آن که دولت پیشین عراق پروژه‌ای تحت عنوان "خانه من" را برای اعطای زمین‌های بلااستفاده و حمایت از ساخت خانه راه اندازی کرد آن پروژه علیرغم مراجعه هزاران عراقی به ادارات دولتی مربوطه و مشورت کردن آنان برای دسترسی به نقشه زمین هرگز عملی نشد.

آغاز اجرای پروژه تازه

سودانی نخست وزیر عراق در ماه ژوئن ساخت و ساز جاده به علی الوردی را آغاز کرد. براساس بیانیه مطبوعاتی منتشر شده از سوی دفتر نخست وزیری کار آن جاده از حومه بغداد تا شهر جدید در منطقه نهروان در جنوب شرقی بغداد امتداد خواهد داشت. این کار شامل ساخت جاده‌ای به شهر جدید خواهد بود که بهترین الزامات طراحی را برآورده می‌کند و با اتصال آن به جاده‌های اصلی و کمربندی جریان روان ترافیک را به شهر جدید تضمین می‌کند.

در آن بیانیه اشاره شده که شهر‌های مسکونی جدید مبنای راه حلی را تشکیل می‌دهند که دولت برای مبارزه با افزایش جمعیت و کاهش فشار بر خدمات و برق در بغداد و به عنوان بخشی از بهبود حرکت، حمل و نقل و توسعه در پایتخت اتخاذ کرده است.

"اکثم سیف الدین" روزنامه نگار عراقی در سال ۲۰۱۷ میلادی درباره فسادی که ساخت و ساز مسکن و پروژه‌های عمرانی در عراق را درگیر کرد مقاله‌ای را نوشته بود. در بخش از آن مقاله آمده است: "افزایش جمعیت عراق، فقدان اراده در دولت‌های متوالی، افزایش شدید قیمت مصالح ساختمانی، برنامه ریزی ضعیف و مسائل عمیق مرتبط با فساد همگی در بحران شدید مسکن عراق نقش داشته اند".

"احمد الکنانی" اقتصاددان می‌گوید پنج دولت عراق که از زمان حمله امریکا علیه آن کشور در سال ۲۰۰۳ میلادی به این سو زمام امور را در دست داشته اند همگی مسئول بحران و فساد موجود در بخش مسکن بوده اند. او می‌گوید در زمان زمامداری دولت "نوری مالکی" کم‌تر از ۹ میلیارد دلار به حوزه مسکن اختصاص داده شد، اما عراقی‌ها در آن زمان اجرای هیچ پروژه مسکنی را ندیدند.

سودانی که در آن زمان نماینده پارلمان بود بر موضوع فساد در پروژه‌های توسعه مسکن تاکید کرد و اظهار داشت که پارلمان عراق نقش نظارتی را برعهده دارد و دارای این صلاحیت است که از مقام‌های دولتی در مورد پرونده‌های فساد بازخواست کند.