روشن شدن چراغ چک (Check Engine Light) یا CEL در خودروی دنا، می‌تواند دغدغه زیادی برای رانندگان به همراه داشته باشد. این چراغ به عنوان هشداردهنده‌ای عمل می‌کند که از وجود ایراد در یکی از بخش‌های حیاتی خودرو خبر می‌دهد. برای رفع چراغ چک دنا بایستی اقدام به عیب‌یابی نمایید و در صورت وجود نقصان در هریک از بخش‌های خودرو، برای سرویس و رفع مشکل به تعمیرگاه‌های معتبر مراجعه کنید. همانطور که می‌دانید، کامپیوتر داخلی خودرو (ECU) به شبکه‌ای از سنسورها در سراسر سیستم موتور و دیگر بخش‌های مرتبط متصل است. وظیفه این سنسورها، رصد عملکرد و ارسال اطلاعات به ECU است. در صورت تشخیص هرگونه مشکل یا عدم تطابق با پارامترهای استاندارد، ECU با روشن کردن چراغ چک، راننده را از وجود ایراد آگاه می‌کند. در صفحه آمپر خودرو، مجموعه‌ای از چراغ‌های نئونی در رنگ‌های زرد، کهربایی و قرمز تعبیه شده‌اند که هرکدام نشانگر بروز خطا در ارتباط با یکی از بخش‌های اتومبیل هستند. در این گزارش به رایج‌ترین علت های روشن شدن چراغ چک دنا خواهیم پرداخت و راه‌حل‌های رفع چراغ چک را بررسی خواهیم کرد. روشن شدن چراغ چک دنا، هشداری از سوی ECU خودرو در راستای رعایت استانداردهای آلایندگی خودرو، استفاده از سیستم ECU در اتومبیل‌های ساخت داخل از اوایل دهه ۹۰ اجباری اعلام شد.

پیرو این قانون، در خودروی دنا پلاس EF۷ از ایسیوهای ECU BOSCH ME۱۷ و کروز زیمنس استفاده می‌شود.   واحد کنترل الکترونیکی (ECU) یا به اصطلاح عامیانه کامپیوتر خودرو، نقشی اساسی در عملکرد و بهینه‌سازی اتومبیل‌های امروزی ایفا می‌کند. این واحد هوشمند، متشکل از ریزپردازنده‌هایی است که با یکدیگر هماهنگ شده و وظایف مختلفی را به انجام می‌رسانند. ECU از طریق سیستم کنترل حلقه بسته عمل می‌کند. در این سیستم، یک طرح کنترلی هوشمندانه، خروجی‌های سیستم را به طور مداوم رصد کرده و برای تنظیم و کنترل ورودی‌ها به منظور دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده، دستورات لازم را صادر می‌کند. این فرآیند نقش مهمی در کنترل مصرف سوخت، آلایندگی پیشرانه و بسیاری از فاکتورهای حیاتی دیگر در عملکرد خودرو دارد. این واحد، اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق شبکه‌ی گسترده‌ای از سنسورها که در نقاط مختلف خودرو تعبیه شده‌اند، جمع‌آوری می‌کند. سنسورها طیف وسیعی از پارامترها از جمله دمای آب رادیاتور، میزان اکسیژن موجود در سیستم اگزوز، فشار هوا و دور موتور را اندازه‌گیری کرده و به ECU ارسال می‌کنند. وجود اشکال و خطا در هریک از این بخش‌ها، موجب روشن شدن انواع چراغ چک در دنا می‌گردد. انواع چراغ چک در دنا برای رفع چراغ چک دنا، در وهله اول بایستی از معنای چراغی که در صفحه آنالوگ نمایش داده شده آگاه باشید. در بسیاری از اوقات، امکان دارد خطایی لحظه‌ای موجب روشن شدن چراغ چک دنا شود و تا آپدیت شدن ایسیو، چراغ روشن بماند

. اگر متوجه چشمک زن بودن چراغ شدید، امکان دارد مشکلی جدی در خودرو به وجود آمده باشد و باید سریع نسبت به رفع مشکل اقدام کنید. رایج‌ترین چراغ‌های چک دنا، شامل موارد زیر می‌شوند. ۱. چراغ چک باتری: روشن شدن این چراغ نشان‌دهنده وجود مشکلی در سیستم برق‌رسانی، سیم‌کشی یا دینام خودرو است. در صورت مشاهده این چراغ روی صفحه آنالوگ خودرو، اولین قدم بررسی سیستم برق‌رسانی خودرو است تا مشکل را شناسایی و رفع کنید. ۲. چراغ کنترل پایداری: در خودروهای مجهز به سیستم کنترل پایداری (ESC)، روشن شدن این چراغ به دلیل اختلال در عملکرد سنسورها است. اگر در شرایط جوی نامساعد رانندگی می‌کنید، این چراغ به‌منظور جلوگیری از لغزش و خروج خودرو از مسیر روشن می‌شود. اما روشن شدن آن در جاده‌های خشک و صاف نشان‌دهنده ایراد در سنسورهای سیستم ESC است. ۳. چراغ چک ترمز: یکی از مهم‌ترین چراغ‌های هشداردهنده، چراغ چک ترمز است که در صورت تشخیص هرگونه نقص در سیستم ترمز خودرو روشن می‌شود. به محض مشاهده این چراغ، به خاموش کردن آن اکتفا نکنید و سریعاً خودرو را به تعمیرگاه‌های معتبر ببرید. ۴. چراغ هشدار گرمای بالای دیزل: این چراغ نشان‌دهنده افزایش دمای موتور دیزل به بیش از حد مجاز است و نیاز به بررسی فوری دارد تا از آسیب‌های جدی به موتور جلوگیری شود. ۵. چراغ چک موتور: روشن شدن این چراغ نشان‌دهنده وجود مشکل در یکی از سیستم‌های موتور است و نیاز به بررسی دقیق توسط مکانیک دارد. ممکن است عواملی مانند گرفتگی مسیرهای هوا، تولید بیش از حد آلاینده، خامسوزی یا احتراق ناقص باعث روشن شدن این چراغ شوند. ۶. فشار پدال ترمز: این چراغ کاهش فشار در سیستم ترمز را نشان می‌دهد و ممکن است به معنای نقص در سیستم ترمز باشد که نیاز به توجه فوری دارد. ۷. چراغ چک بنزین: روشن شدن این چراغ نشان‌دهنده نزدیک شدن به پایان سوخت در باک خودرو است و باید در اولین فرصت ممکن سوخت‌گیری انجام شود. معمولاً هنگام نمایش این چراغ، حدود ۱۵ درصد سوخت در باک باقی مانده است. ۸. چراغ ایربگ: روشن شدن این چراغ نشان‌دهنده وجود مشکل در سیستم ایربگ است و ممکن است ایربگ‌ها در صورت تصادف به درستی عمل نکنند. نیاز به بررسی فوری دارد. ۹. چراغ فشار روغن موتور: این چراغ هشدار می‌دهد که فشار روغن موتور پایین‌تر از حد مجاز است و باید به سرعت بررسی و مشکل رفع شود تا از آسیب به موتور جلوگیری شود. ۱۰. چراغ ترمز اختصاصی ABS: روشن شدن این چراغ نشان‌دهنده مشکل در سیستم ترمز ضد قفل (ABS) است که ممکن است عملکرد صحیح ترمزها را تحت تأثیر قرار دهد. ۱۱. چراغ چک دما: این چراغ نشان می‌دهد که دمای مایع خنک‌کننده موتور بیش از حد معمول است و ممکن است نیاز به افزودن مایع خنک‌کننده یا بررسی سیستم خنک‌کننده باشد. نمایش چراغ چک دما داخل یک علامت دنده به معنای افزایش بیش از حد دما در داخل گیربکس است. ۱۲. چراغ چک باد تایرها: این چراغ نشان‌دهنده کاهش فشار باد در یکی از تایرها است و نیاز به تنظیم فشار باد تایرها دارد تا از آسیب و خطرات احتمالی جلوگیری شود. ۱۳. چراغ آچار: این چراغ که به چراغ سرویس نیز معروف است، به منظور یادآوری سرویس‌های دوره‌ای خودرو روشن می‌شود. دلایل روشن شدن چراغ آچار شامل پارامترهای مختلفی است که برای هر خودرو در سطح مشخصی تعریف شده‌اند. مثلاً در دنا و دنا پلاس، اگر مسافت ۵۰ هزار کیلومتر طی شده یا عمر روغن موتور به ۱۵ درصد رسیده باشد، این چراغ روشن خواهد شد.

دلایل روشن شدن چراغ چک دنا چیست؟ بخش‌های مختلفی از سیستم الکتریکی خودرو می‌توانند موجب روشن شدن چراغ‌های چک شوند. برای رفع چراغ چک دنا، بعد از دیاگ زدن و تشخیص بخش مشکل‌دار بایستی در اسرع وقت به فکر رفع نقص باشید. شایع‌ترین دلایل روشن شدن چراغ چک دنا شامل موارد زیر می‌شوند. ۱. شل بودن درب باک بنزین یکی از علل ساده اما گاه مغفول در روشن شدن چراغ چک دنا، مشکل در درب باک بنزین است. عدم بسته شدن صحیح درب باک، به نشت بخار بنزین یا حتی نشت خود سوخت منجر می‌شود. این اتفاق می‌تواند پیامدهای ناگواری به همراه داشته باشد که از جمله آنها می‌توان به تبخیر بنزین و در نتیجه افزایش مصرف سوخت، ایجاد بوی ناخوشایند داخل کابین خودرو، خطر خوردگی بدنه ماشین و حتی آتش سوزی در موارد حاد اشاره کرد. برای رفع چراغ چک دنا، حتماً وضعیت درپوش باک بنزین را چک کنید. ۲. خرابی سنسور اکسیژن سنسور اکسیژن (O۲) که به چشم موتور هم معروف است، نقشی حیاتی در پایش و تنظیم آلایندگی خروجی از اگزوز ایفا می‌کند. این سنسور با اندازه‌گیری میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی، اطلاعات دقیقی را به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) ارسال می‌کند. ECU با استفاده از این اطلاعات، نسبت مخلوط شدن سوخت و هوا را به طور دقیق تنظیم می‌کند تا احتراق کامل و بهینه‌ی سوخت صورت گیرد.

معیوب بودن سنسور اکسیژن، ممکن است مشکلاتی مانند برهم خوردن تعادل نسبت اختلاط سوخت و هوا را درپی داشته باشد و متعاقباً مصرف سوخت بالا برود. سهل انگاری در رفع چراغ چک دنا، مشکلات ثانویه‌ای مانند آلایندگی بیش از حد استاندارد و حتی آسیب‌های جدی‌تری مانند صدمات فنی به کاتالیزور را درپی خواهد داشت. ۲. خرابی فیلتر و سنسورهای هوا سنسور هوا (MAF) در مجموعه ورودی یا منیفولد هوا (Intake Manifold) دنا قرار گرفته و وظیفه‌ای حیاتی در مدیریت مصرف سوخت و آلایندگی ایفا می‌کند. این سنسور با اندازه‌گیری دقیق حجم و دمای هوای ورودی به موتور، اطلاعات لازم را به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) ارسال می‌کند تا میزان پاشش سوخت توسط انژکتورها، دقیقاً تنظیم شده و مخلوطی ایده‌آل از هوا و سوخت برای احتراق در موتور فراهم شود. آلودگی سنسور و فیلتر هوا به دلیل انباشته شدن دوده، رطوبت، چربی و ذرات معلق، باعث اختلال عملکرد و روشن شدن چراغ چک خواهد شد.  برای رفع چراغ چک دنا و پیشگیری از بروز مشکل در قسمت منیفولد هوا، حتماً سرویس‌های دوره‌ای و تعویض این قطعه را در برنامه قرار بدهید. مختل شدن عملکرد فیلتر هوا می‌تواند مشکلاتی مانند افزایش مصرف سوخت، پایین آمدن شتاب خودرو و تولید بیش از حد آلاینده را به دنبال داشته باشد. ۴. خالی شدن باتری خودرو یک علت روشن شدن چراغ چک دنا، می‌تواند ناشی از خالی شدن باتری ماشین باشد.

اگر هنگام استارت زدن خودرو روشن نمی‌شود و چراغ چک باتری در صفحه آمپر روشن مانده است، احتمال خالی بودن باتری خودرو وجود دارد. با دیاگ زنی و یا تعویض باتری در صورت لزوم می‌توانید چراغ چک دنا را خاموش کنید. ۵. خرابی کوئل‌ها کوئل‌های ماشین وظیفه انتقال قدرت موتور به شمع‌ها و ایجاد احتراق را بر عهده دارند. معیوب بودن کوئل‌ها در دنا، باعث اختلال در استارت زدن خودرو خواهد شد. یکی از شایع‌ترین علائم خرابی کوئل که موجب روشن شدن چراغ چک دنا می‌شود، اصطلاحاً سه کار کردن موتور است. در این حالت به نظر می‌رسد که یکی یا چند سیلندر موتور به درستی کار نمی‌کنند و خودرو لرزش و افت قدرت دارد. این مشکل به دلیل عدم تولید جرقه در یکی از شمع‌ها به دلیل نقص در کوئل مربوطه ایجاد می‌شود. ۶. مشکل شمع و وایرهای خودرو یکی از اقدام‌هایی که برای رفع چراغ چک دنا می‌توان انجام داد، بررسی شمع و وایرهای خودروست. شمع‌های خودرو بعد از کارکرد و اتمام عمر مفید، دچار فرسایش و خوردگی می‌شوند. وجود مشکل در قسمت شمع‎‌ها می‌تواند باعث اختلال در استارت خوردن خودرو، پایین آمدن شتاب، لرزش در دورهای بالا و افزایش مصرف سوخت به دلیل احتراق ناقص شود. ۷. معیوب بودن انژکتور در بین دلایل روشن شدن چراغ چک دنا، به ندرت پیش می‌آید که یک انژکتور معیوب پشت قضیه باشد. اما این امر بدان معنا نیست که عیب در انژکتور را جزو احتمالات درنظر نگیرید. استفاده از سوخت بی‌کیفیت به مدت طولانی، تعویض نشدن فیلتر بنزین و عدم اقدام برای رفع چراغ چک دنا در هنگام وجود مشکلات دیگر می‌تواند در بلندمدت باعث آسیب دیدن انژکتور ماشین شود. راه‌حل‌های رفع چراغ چک دنا بسته به نوع چراغ چک روشن شده و وضعیت آن (چشمک زن بودن یا نبودن)، معنی چراغ چک ماشین دنا می‌تواند به مشکلات مختلفی اشاره داشته باشد.

به خاطر داشته باشید که خاموش کردن چراغ چک دنا، لزوماً به معنای رفع مشکل نیست و بایستی با بررسی ECU خودرو، دقیقاً مشخص شود که خطا در کدام قسمت رخ داده و چه اقدامی باید انجام بگیرد. برای رفع چراغ چک دنا می‌توانید به روش‌های زیر عمل کنید. ۱. نادیده گرفتن چراغ چک اگر به تازگی خودرو را سرویس کرده‌اید یا درحال رانندگی هستید، به محض روشن شدن چراغ چک دنا خودرو را خاموش نکنید و کنار نزنید. برخلاف تصور رایج، مشاهده چراغ چک دلیلی برای توقف فوری خودرو نیست. پیش می‌آید که آپدیت ECU خودرو با اندکی تأخیر مواجه شود و چراغ چک روشن باقی بماند. در اکثر موارد، ادامه رانندگی به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه مشکلی ایجاد نخواهد کرد. این امر به شما فرصتی می‌دهد تا وضعیت را بهتر ارزیابی کنید و در صورت رفع خود به خود مشکل، از اتلاف وقت و هزینه‌های یدکی جلوگیری نمایید.  در حین رانندگی، به دقت به عملکرد و علائم ثانویه خودرو توجه کنید. مواردی مانند افت ناگهانی قدرت، افزایش مصرف سوخت، لرزش غیرطبیعی موتور، روشن شدن چراغ های هشدارگر دیگر و یا تغییرات ناگهانی در عملکرد داشبورد، می توانند نشان دهنده وجود مشکلی جدی تر باشند. با مشاهده هریک از این علائم، باید برای رفع چراغ چک دنا اقدام کنید. ۲. ری‌استارت خودرو اگر چراغ چک بعد از ۲۰ دقیقه رانندگی همچنان روشن بود و مشکل خاصی در قسمت‌های عملکردی خودرو مشاهده نکردید (مانند اختلال در شتاب گیری و استارت)، می‌توانید برای رفع چراغ چک دنا نسبت به ری‌استارت ماشین اقدام کنید. خودرو را خاموش کنید، دو ثانیه زمان بدهید و سپس مجدداً آن را روشن کنید. پس از گذشت یک تا دو ثانیه، دوباره ماشین را خاموش نمایید. در این روش نیازی به استارت زدن نیست. کافی است سوییچ را در حالت خاموش کامل قرار داده و یک دقیقه صبر کنید تا مدارهای برقی خودرو به طور کامل خاموش شوند.

فورس ریست دنا برای خاموش کردن چراغ چک با استفاده از کیلومترشمار، یک روش دیگر برای رفع چراغ چک دنا خواهد بود. دکمه صفر کننده صفحه کیلومتر شمار را گرفته و به مدت ۱۰ ثانیه نگه دارید. سپس سوییچ را در حالت قبل از استارت قرار داده و دکمه صفر کننده را رها کنید. اگر چراغ چک مربوط به وضعیت روغن، فیلتر یا موتور باشد، دکمه سمت راست آمپر را فشار داده و نگه دارید تا به بخش‌های مختلف ECU دسترسی پیدا کنید. با استفاده از دکمه سمت چپ می‌توانید مقادیر ثبت شده برای هر یک از موارد را صفر کنید. اگر خطای گذرایی در سنسورهای ماشین اتفاق افتاده باشد و علت روشن شدن چراغ چک دنا مشکل جدی نباشد، بعد از ری‌استارت خودرو احتمالاً چراغ چک مجدداً روشن نخواهد شد. ولی در صورتی که بعد از فورس ریست و استفاده مجدد از خودرو بازهم شاهد روشن شدن چراغ چک دنا بودید، به فکر عیب یابی و دیاگ زنی باشید. ۳. قطع باتری و ریست ایسیو روشن شدن چراغ چک در دنا می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلی در سیستم‌های مختلف خودرو باشد. خاموش کردن این چراغ بدون عیب‌یابی دقیق، صرفاً یک راه‌حل موقتی است و می‌تواند از تشخیص و رفع مشکل اصلی جلوگیری کند. یکی از روش‌های رایج برای خاموش کردن چراغ چک، جدا کردن باتری خودرو به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.

 این کار باعث می‌شود حافظه ECU پاک شده و در هنگام اتصال مجدد باتری، ECU ریست شود. برای این کار، ماشین را خاموش کنید و اجازه دهید خنک شود. سپس چند ثانیه دست خود را روی بوق خودرو نگه دارید تا بار الکتریکی سیستم تخلیه شود. کاپوت را باز کنید، قطب منفی باتری را جدا نمایید و ۱۰ دقیقه زمان بدهید. بعد از اتصال مجدد و روشن کردن خودرو، چراغ چک باید خاموش شده باشد. روشن ماندن چراغ چک دنا بعد از طی این مراحل، نشان دهنده وجود یک مشکل در سیستم خودروست. ۴. دیاگ زنی برای تشخیص مشکل دیاگ زنی خودرو، تمامی خطاهای ثبت شده در ایسیو را نمایش می‌دهد و به این ترتیب مشخص می‌شود که اختلال در کدام قسمت از ماشین رخ داده است. اگر دستگاه دیاگ ندارید، برای رفع علت روشن شدن چراغ چک دنا به تعمیرگاه‌های معتبر مراجعه نمایید. برای دیاگ زدن دنا برای چراغ چک در خانه می‌توانید به ترتیب زیر عمل کنید. ۱. اتصال دستگاه دیاگ به خودرو اولین مرحله در دیاگ زنی، اتصال دستگاه دیاگ به خودرو است. این دستگاه معمولاً از طریق پورت OBD-II (On-Board Diagnostics) که در نزدیکی داشبورد یا زیر فرمان قرار دارد، به سیستم الکترونیکی خودرو متصل می‌شود. پورت OBD-II یک استاندارد جهانی است که امکان ارتباط بین دستگاه دیاگ و ECU (واحد کنترل الکترونیکی) خودرو را فراهم می‌کند. ۲. خواندن کدهای خطا پس از اتصال دستگاه دیاگ به خودرو، دستگاه شروع به خواندن کدهای خطای ذخیره شده در ECU می‌کند. این کدهای خطا شامل اطلاعاتی درباره مشکلات مختلف ماشین است که باعث روشن شدن چراغ چک دنا شده‌اند.

هر کد خطا به یک مشکل خاص اشاره دارد و معمولاً با یک ترکیب از حروف و اعداد نمایش داده می‌شود (مثلاً P۰۳۰۱ که به اختلال در احتراق سیلندر اول اشاره دارد). ۳. تفسیر کدهای خطا مرحله بعد از خواندن کدهای خطا، تفسیر این کدهاست. خطاهایی که در دستگاه نمایش داده می‌شوند را یادداشت کنید تا با ارائه آنها به یک مکانیک یا تکنسین خودرو، کدهای خطا تفسیر شده و علت اصلی مشکل شناسایی شود. ۴. بررسی دقیق قطعات و سیستم‌ها تکنسین با توجه به کدهای خطا و تفسیر آنها، شروع به بررسی دقیق قطعات و سیستم‌های مربوطه می‌کند. بعد از عیب یابی و شناسایی قطعات مشکل‌دار، نسبت به تعویض یا تعمیر قطعات اقدام خواهد شد. پس از انجام اقدام‌های لازم برای رفع اشکال، کدهای خطا را از حافظه ECU پاک کنید. این کار با استفاده از دکمه Erase در دستگاه دیاگ انجام می‌شود. در نهایت باید خودرو را مجدداً استارت بزنید تا اطمینان حاصل شود که مشکل به طور کامل رفع شده و چراغ چک دوباره روشن نمی‌شود. با تست رانندگی و بررسی مجدد عملکرد سیستم‌های مختلف خودرو، از سلامت عملکرد خودرو مطمئن خواهید شد.

جمع بندی روشن شدن چراغ چک دنا به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد، از مشکلات سیستم سوخت‌رسانی و جرقه‌زنی گرفته تا مسائل مربوط به سیستم‌های الکترونیکی و سنسورها. همانطور که اشاره کردیم، رفع چراغ چک دنا لزوماً به معنای حل کامل مشکل نیست و نباید بررسی جهت حصول اطمینان از سلامت فنی سیستم را نادیده بگیرید. در صورت چشمک زن بودن چراغ چک یا روشن شدن مجدد آن پس از انجام اقدام‌های لازم، سرویس کامل در نمایندگی‌های ایران خودرو را در اولویت قرار بدهید. این اقدام نه تنها از آسیب‌های جدی‌تر به خودرو جلوگیری می‌کند، بلکه به بهبود عملکرد و افزایش عمر مفید خودرو نیز کمک خواهد کرد. در نهایت، همواره به یاد داشته باشید که نگهداری و سرویس منظم خودرو، کلید حفظ سلامت و کارایی آن است. با رعایت نکات فنی و انجام به موقع سرویس‌ها، می‌توانید از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرده و از رانندگی ایمن و بدون دغدغه لذت ببرید.