سهم خواهی از دولت پزشکیان؛ فرصت یا تهدید؟

پس پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ۱۴۰۳، بسیاری از کارشناسان درباره سهم خواهی برخی از افراد چه نزدیک پزشکیان و چه خارج از دایره ارتباطی او، هشدار دادند.

بسیاری از دولت‌ها، پس از روی کار آمدنشان توسط قدرت طلبی برخی از افرادی که در پیروزی آن دولت نقش داشتند، محاصره می‌شوند؛ این موضوع باعث نرسیدن صدای افراد شایسته‌تر به گوش سیاستمداران می‌شود.

پس از اینکه مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور منتخب انتخاب شد، او زمینه را طوری رقم زد که همه افراد با هر حزبی بتواند شخص مورد نظر خود را برای پست‌ها و وزارتخانه‌ها معرفی کند اما این موضوع وقتی به سهم خواهی بدل شود، اتفاق مثبتی را رقم نمی‌زند.

مسعود پزشکیان در سخنان آخر خود نیز به فشاری که برخی از افراد برای سهم خواهی به او می‌آورند اشاره کرد، موضوعی که اگر کنترل و مدیریت نشود نگران کننده است.
این موضوع را می‌توان از چند جهت بررسی کرد؛ جامعه‌ای که با بحران عدالت سیاسی روبرو است، همواره افراد قصد دارند تا شخص مورد نظر خود را به صندلی ریاست جایی برسانند و وقتی که شرایط را طوری می‌بینند که می‌توانند از این موضوع استفاده کنند، به سهم خواهی روی می‌آورند. پس اگر در کشوری شرایط سیاسی به نحوی همراه باشد که هرکسی در جای مناسب خود به اداره امور بپردازد، با پدیده سهم خواهی به صورت گسترده روبرو نخواهیم شد و اینجاست که اهمیت عدالت سیاسی را متوجه می‌شویم.
در نگاه دیگر، ظرف سیاسی و شایسته سالاری نیز مطرح می‌شود؛ سهم خواهی نابجا موجب این می‌شود افراد شایسته‌تر به منسب درست خود نرسند و در ادامه شایسته سالاری را در کشور با چالش‌هایی روبرو کنند.

محمد رضا عارف، سیاستمدار گفت: خود رئیس‌جمهور منتخب هم ، گرچه صریحاً از کلیدواژه «سهم‌خواهی» استفاده نکرد، اما با اشاره تلویحی به آن، اذعان کرد که انتخاب مسئولان تبدیل به معضل شده است. مسعود پزشکیان که در دیدار با اعضای ستاد‌های مردمی خود سخن می‌گفت، گفت که «این انتخاب مسئولان برای ما معضل شده است.
وی ادامه داد: چون ما شعار دادیم انتخاب برتر خواهیم داشت و حالا به همه می‌گوییم کمک کنید؛ همه آدم‌های خودشان را معرفی می‌کنند، به نوعی نمی‌دانیم باید چه کار کنیم…. باید کاری کنیم که آن وفاقی که از آن دم می‌زدیم و شعاری که می‌دادیم و می‌گفتیم مملکت با یک گروه، دسته و جناح اداره نمی‌شود، خودمان به آن پایبند باشیم که نکند همگی از یک گروه و جناح باشد.

بهزاد نبوی، فعال سیاسی اطلاح طلب گفت: از همه اعضای کمیته‌ها عاجزانه استدعا دارم، به خاطر ایران و به خاطر دکتر پزشکیان ، دست از سهم‌خواهی بردارند. پیشنهاد می‌کنم رئیس و همه اعضای کمیته‌ها، از داشتن پست و مقام منع شوند، تا بتوانند کمی هم به فکر ایران و آینده آن باشند.

در خصوص بررسی پدیده سهم خواهی در عرصه سیاست، به سراغ محمد رضا مرادی طادی، پژوهشگر سیاسی رفتیم و از او خواستیم این پدیده را به صورت دقیقی و علمی بررسی کند.

او به روزنامه «آرمان امروز» گفت: وقتی که ساختار قدرت مبتنی بر یک نظام حزبی نباشد سهم خواهی معنای منفی می‌گیرد اما وقتی مبتنی بر یک ساختار حزبی باشد و سازوکارهای انتقال قدرت در جامعه مشخص و معین باشند معنای مثبت می‌گیرد.

وی ادامه داد: در حالتی که قدرت بر یک نظام حزبی نباشد، تعصب در ایران مشخص نیست و افراد با لابی‌گری بدون تعهد به برنامه ای که حزبشان به آنها داده و عدم پایبندی آنها به پایگاه اجتماعی، سهم خواهی صورت می‌گیرد و پست‌ها و مقام‌ها رو بدست می‌گیرند و بجای اینکه پایبند بودن به برنامه حذب خود از رانت‌های خود استفاده می‌کند.
این پژوهشگر سیاسی عنوان کرد: اما اگر قدرت برپایه یک نظام حزبی باشد، وقتی که فرد به قدرت رسید احزاب باید سهم‌‌خواهی داشته باشند که سهم‌خواهی در اینجا وجه منفی نخواهدداشت.

وی افزود: باید بگوییم که از حزبی نبودن، نقطه مثبتی نیست؛ پس سهم خواهی فقط یک کلمه نیست و دو ساختار متفاوت را نشان می‌دهد
مرادی طادی در پاسخ به این سوال که چه کشورهایی در آن‌ها سهم خواهی دیده می‌شود، اظهار کرد: در کشورهایی مثل ایتالیا و فرانسه سهم‌خواهی بیشتر دیده می‌شود.