«کابینه وفاق» کلیدواژه چرخش در سیاست؟

 او این بار کمی تندتر و صریح‌تر به نقد درونی پرداخت و تلویحا سويه رسانه‌ای اصلاح‌طلبان در روزهای گذشته را برآورد و گفت: «انتخاب مسئولین برای من معضل شده است، به هر کس می گویم آدم معرفی کنید، همه افراد خودشان را معرفی می‌کنند؛ قدم اول انتخاب کابینه “وفاق‌ملی” است و آن شعاری است که سر می‌دادیم که مملکت با یک دسته و جناح اداره نمی‌شود، خودمان هم باید به آن پایبند باشیم. در نتیجه باید کابینه‌ای را شکل دهیم تا افراد صادق، با تجربه و با دانش انتخاب شوند و به سمت سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری حرکت کنیم.»این گفته‌های مسعود پزشکیان احتمالا در درون حلقه تصمیم او آنقدر داغ شده که به تریبون و اظهارنظر رسیده است. آنها که در هفته‌های گذشته از کاسبان تحریم و یا سهم‌خواهی تندروها می‌گفتند، حالا به نقد درونی روی آورده‌اند و این نقدها چنان بالا گرفته که در کلام مسعود پزشکیان نیز جاری شده است. گرچه مسعود پزشکیان از کلیدواژه مجاهدان شنبه و پیرمردهای سهم‌خواه استفاده نکرد، اما به نظر می‌رسد بعد چند بار تکرار اینکه «کار بسیار سخت است» این موضوع با مردم هم در میان گذاشته شد. او در این دیدار عریان‌تر سخن گفت و مشکلات را طرح کرد. آیا مسعود پزشکیان ناچار به عقب‌نشینی شده است؟
گلایه‌های زودهنگام در برابر نقدهای زودرس
همانگونه که نقدهای رقبای سیاسی خیلی زود مطرح شد، او هم زودتر از انتظار لب به گلایه و سختی‌های پیش‌روی خود گشود. رئیس جمهوری منتخب اظهار داشت: «وقتی شور و شوق شما را می‌بینم، بار سنگینی روی دوش های خودم احساس می‌کنم که تحمل آن سخت است. یکی از مشکلات من این است که همه می‌خواهند با من ملاقات کنند، من چگونه باید پاسخ همه را بدهم.»پزشکیان که سعی دارد مولفه مردمی بودن خود را همچنان حفظ کند و مانیفست عدالتش را پیوست همه سخنانش برای حاضران مطرح کند، اینگونه اظهار کرد که « من همان آدم قبل هستم. اینطور نیست که رئیس جمهور شده‌ام، عوض شده باشم؛ خیلی‌ها گله می‌کنند که خودت را گم کرده‌ای. به خدا شب و روز ندارم.»
سنگینی کفه‌های ترازوی سیاست
اما سوال این است که چه موضوعاتی دکتر پزشکیان را وادار به شکوه و گلایه قبل از تحلیف کرده است؟ آیا او زیر فشارهای مستمر از دو سو می‌تواند کابینه “وحدت‌ملی” معرفی کند یا ناگزیر است یک سوی ترازو را سنگین‌تر بگذارد؟ بعد از حمله‌های بی‌امان تندروها به ظریف و سیاست‌خارجی دولت آینده به عنوان نقطه کانونی نقدها، به نظر می‌رسد پزشکیان و اطرافیانش سعی دارند آتش التهاب را کم کنند. این موضوع گاهی با اصرار بر “وفاق‌ملی” و هم‌گرایی طرح می‌شود، گاهی هم با نقد از درون سهم‌خواهی را نشانه می‌رود. این دو سویه احتمالا در انتخاب کابینه محدودیت‌هایی را به رخ می‌کشد که باید مورد توجه قرار گیرد، همان نکته‌ای که روزهای نخست انتخاب پزشکیان به عنوان “تغییر آرام” مورد توجه برخی سیاسیون قرار گرفت. واژه “تغییر آرام” که محدودیت‌های کابینه را مورد نظر قرار می‌داد ناظر بر مشکلاتی بود که دولت جدید در آرایش کابینه و خاستگاه مردمی اشاره داشت. به نظر می‌رسد دولت جدید برای تغییر نیاز به زمان دارد، زمانی که ممکن است او را در معرض نقد و سرخوردگی هوادارانش، همچنین تندروها قرار دهد.
فضای باز بعد از انسداد
منطقی است که بعد از یک دوره طولانی یکدست‌سازی و خالص‌سازی بی‌حاصل در کشور و انباشت مطالبات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بدون سایه روشن زدن بر صحنه اجرا ممکن است به یک تلاقی پر برخورد در صحنه سیاست تبدیل شود.  از این روست که مسعود پزشکیان در روزهای گذشته سعی دارد با برون‌افکنی مشکلات در راه انتخاب کابینه بخصوص در سمت خودی‌ها فضا را برای چینش نزدیک به خواسته‌های دو طرف آماده کند. این رویه شاید منطقی سیاست باشد، اما بازدم‌های اجتماعی زیادی برای او خواهد داشت. به هر‌حال پزشکیان به گفتمان جدیدتری رسیده است. چنانچه دیروز در جمع فعالان ستادش گفته: «انتخاب مسئولین برای من معضل شده است، به هر کس می‌گویم آدم معرفی کنید، همه افراد خودشان را معرفی می‌کنند؛ قدم اول انتخاب کابینه وفاق ملی است و آن شعاری است که سر می‌دادیم که مملکت با یک دسته و جناح اداره نمی‌شود، خودمان هم باید به آن پایبند باشیم. در نتیجه باید کابینه‌ای را شکل دهیم تا افراد صادق، باتجربه و با دانش انتخاب شوند و به سمت سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری حرکت کنیم.»
مهم رضایت مردم است
البته او در استدلال برای این گردش به سمت تعادل بیشتر در کابینه اینگونه عنوان کرده است: «هر اتفاقی بیافتد و هر کسی که بخواهد سمتی داشته باشد، یک اصل را با همه توافق خواهیم کرد و اگر خلاف این باشد مورد قبول نیست و آن رضایت مشتری و مردم است. در هر بخشی اگر کسی می‌خواهد خدمتی ارائه دهد باید مراجعه کننده را راضی کند و با رضایت از اداره بیرون برود، لذا رضایت مردم شاخص مدیریت ماست. دلیل اینکه ما خوب خواهیم بود یا بد این است که بندگان خدا پشت سر ما چه خواهند گفت. باید کاری کنیم که مردم از گفتار و رفتار و کردار ما احساس رضایت کنند نه احساس نارضایتی.»
این گفته‌ها نشان می‌دهد که مسعود پزشکیان زیر فشار خودی‌های سهم‌خواه می‌خواهد این پیام را صادر کند که شخص مهم نیست و گرایش سیاسی در اولویت اصلی انتخاب نیست، بلکه رضایت مردم از عملکرد است که معیار نهایی خواهد بود. وی در بخشی از سخنانش تریبون را به شیوه معمول خود هدایت کرد وگفت: «حق چیست؟ خدا پیامبران را فرستاده تا بر اساس حق حکم کنند؛ ما اگر تابع هوای نفس شویم، اگر منیت و غرور ما را بگیرد، اگر جناحی و حزبی عمل کنیم، به ضلالت می‌افتیم، در نماز هم هر روز از خدا می‌خواهیم که از ضالین (گمراهان) نباشیم. ضالین یعنی اینکه تابع هوای نفسم، منیت و غروم و دسته و گروهم شوم نه اینکه تابع حق باشم.»
وی تاکید کرد: «هر کجا دیدید که ما راه را اشتباه می‌رویم یا بر اساس عدالت عمل نمی‌کنیم حتما گوشزد کنید، با تمام وجود تلاش می‌کنیم وحدت و انسجام ایجاد کنیم و خدمتگزار مردم باشیم.  از همه قومیت‌ها، جنسیت‌ها، جوانان و همه کسانی که به من یا طرف مقابل رای دادند، همه آنها که نیامدند، همه با هم باید برای ایران تلاش کنیم و کشور را با قدرت و عزت پیش ببریم.»
استقبال اصولگرایان از دولت وفاق ملی
در همین حال بازتاب این تغییر سیاسی از سوی مسعود پزشکیان در جناح مقابل نیز مشهود بود. حداقل اصولگرایان سنتی و قدیمی‌ترها به استقبال پزشکیان رفتند و درباره چینش کابینه سخنانی را مطرح کردند که نشان می‌دهد یک لایه از اصولگرایان سعی در همراهی او دارند. دیروز “حداد عادل” با اشاره به اینکه برخی نگرانی‌هایی در طیف‌های انقلابی در خصوص نحوه چینش کابینه دولت چهادرهم وجود دارد گفت: «درحال حاضر ما در حالت انتظار هستیم و نمی‌دانیم چه خواهد شد، اما این مهم است که آقای پزشکیان از جریان اصول‌گرا هم درخواست کرده که برای وزارتخانه‌های مختلف پیشنهاد بدهند که به عنوان نمونه ما هم در دیداری که با او داشتیم و حداقل بعد از رای‌گیری، دو جلسه بنده با آقای پزشکیان دیدار و مذاکره داشتم که یک جلسه خودم تنها بودم و یک جلسه‌ی دیگر که با تعدادی از دوستان بودیم، در هر دو جلسه ما این نگرانی را به ایشان منتقل کردیم که شما چه می‌خواهید بکنید و آیا می‌خواهید که صددرصد این دولت شما به معرفی شورای راهبری و از جریان اصلاحات باشد یا اینکه می‌خواهید این دیوارها را فرو بریزید و آزادانه‌تر تصمیم بگیرید که البته اینطور گفتند که می‌خواهند حتی‌الامکان یک دولت اجماع ملی و وفاق ملی تشکیل بدهند که ما هم استقبال می‌کنیم.»
رئیس شورای ائتلاف نیروهای انقلاب در تشریح این بخش از سخنان خود گفت: « الان دو گزینه پیش روی ما است که یکی فرصت و دیگری تهدید است. یعنی می‌شود یک میدانی برای خدمت فراهم بشود و نیروهای کشور هم‌افزایی کنند و به جنگ مشکلات برویم و ان‌شالله خدا هم عنایت می‌کند و بر مشکلات فایق بیاییم که این فرصت است. اما خدای نکرده ممکن است این انتخابات و این تغییر دولت به یک تهدید مبدل بشود و ما باید تلاش کنیم که چنین اتفاقی نیفتد و راه جلوگیری از این اتفاق منفی این است که عقلانیت را حاکم کنیم و بر احساسات خودمان غلبه بکنیم.»
حمایت محسن رضایی از پزشکیان
همچنین “محسن رضایی” با تاکید بر اینکه بدون توقع و منّت به دولت پزشکیان کمک کنیم، گفت: «استفاده از شایستگان همه جناح‌ها، اقوام و نیروهای کارآمد نویدبخش دولتی موفق خواهد بود.»
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با انتشار یادداشتی در شبکه اجتماعی ایکس، نوشت: دکتر پزشکیان رئیس‌جمهور منتخب، به درستی رفع مشکلات کشور،خنثی سازی تحریم‌ها و حق خواهی را در گرو وحدت و اجماع ملی دانستند. استفاده از شایستگان همه جناح ها، اقوام و نیروهای کارآمد نویدبخش دولتی موفق خواهد بود. دعوت مکرر ایشان به همکاری را باید قدر شناخت و بی هیچ توقع و منت کمک کرد.»