دلیل پایین بودن مشارکت در انتخابات چه بود؟
بحث عدم مشارکت 60درصد از واجدین شرایط رای دادن در انتخابات ریاست جمهوری کشور که در اولین مناظره و کاندیدای راه یافته به دور دوم انتخابات جمعه 15 تیرماه، هم مطرح شد، واکنشهای بسیاری را میان سیاستمداران و نیز جامعه شناسان و کارشناسان گوناگون در یافتن ریشههای این عدم مشارکت پیش آورده.
یک جامعه شناس در این زمینه گفته آن موقع که لازم است به جامعهشناس مراجعه شود و جامعهشناس بگوید که مشکل جامعه چیست و به سراغ حل مسئله بروند، نمیآیند و دقیقا وقتی کار گره خورده و دیگر کاری نمیشود کرد از جامعه شناس میخواهند بگوید چطور میتوان تغییر مسیر داد.
به گفته سعید معیدفر، جامعه موضوعی بسیار پیچیده است و به راحتی نمیتوان جامعه را دستکاری کرد آن هم جامعه ایران را. گاهی اوقات با یک جامعهای روبرو هستیم مانند کره شمالی که اغلب جمعیت ژلهای هستند اما در ایران با جامعهای سر و کار داریم که این جامعه تجربه تاریخی دارد جامعهای است که عمق، ریشه، تاریخ و فرهنگ دارد و این جامعه را نمیتوان هر طور که خواستند، بکشانند فرقی هم نمیکند چه حکومت این تصور را داشته باشد و چه سیاستمداران. جامعه ایران جامعه ژلهای نیست و این انتظار که بخواهند هر طور دلشان میخواهد با این مردم رفتار کنند و یا احزاب و گروهها هر وقت دلشان خواست مردم را به صف کنند انتظار غلطی است.
نمیتوان روی جوانان و زنان حساب باز کرد
معیدفر با اشاره به انتخابات پیش رو در روز جمعه گفته است که مهمترین موضوع برای مشارکت بیشتر در روز جمعه این است که راهی برای تحریک قشر ژلهای پیدا شود. بنابراین انتظار اینکه شور انتخابات ایجاد شود، نیست اما این قشر ژلهای و برادهای که در هر شرایطی میآیند باید شناسایی شده و آنها را میدان آورد چراکه نمیتوان روی جوانان و زنان حساب باز کرد اما میتوان روی اقشار میانسال یا سالمند کار کرد یا به حاشیهها توجه کرد و آنها را به پای صندوق آورد و باید تلاش کنیم که اولویتهای این افراد را به سمت خودمان بکشانیم تا آنها به پای صندوق بیایند.
او که با خبرگزاری کار ایران گفتوگو کرده، بر این نکته تاکید داشته که این موضوع مهم است که دو جمعیت ژلهای و جمعیت تاثیرگذار را بشناسیم و در این مدت کوتاه روی جمعیت تاثیرگذار نمیتوانیم کار کنیم اما روی جمعیت ژلهای، کارمند و حاشیه میتوان کار کرد و با توجه به موضوعات آنها، مشارکت را بیشتر کرد. کاری که آقای پزشکیان در دور اول کردند کار خوبی بود یعنی حرفهای معتدل و معمول داشتند و باید با همین روش بروند تا مردم و افرادی که رای میدهند ببینند که ایشان صادقتر از بقیه است و به همین دلیل به این سمت بیایند.
به گفته این جامعه شناس، برای بازسازی اعتماد مردم در شرایط فعلی کار چندانی نمیتوان کرد. حاکمیت هم به نظر من عادت کرده است به این که با همین کف مشارکت زندگی میگذرد حالا اگر شد قشر ژلهای یا برادهای بیایند و انتخابات یک شوری بگیرد هم خوب است و میتوانند با اشاره به کشورهای مختلف استدلالهای زیادی در این زمینه هم بیاورند.
معیدفر، تاکید کرده است که آن موقع که لازم است به جامعهشناس مراجعه شود و جامعهشناس بگوید که مشکل جامعه چیست و به سراغ حل مسئله بروند، نمیآیند و دقیقا وقتی کار گره خورده و دیگر کاری نمیشود کرد از جامعه شناس میخواهند بگوید چطور میتوان تغییر مسیر داد. جامعه موضوعی بسیار پیچیده است و به راحتی نمیتوان جامعه را دستکاری کرد آن هم جامعه ایران را. گاهی اوقات با یک جامعهای روبرو هستیم مانند کره شمالی که اغلب جمعیت ژلهای هستند اما در ایران با جامعهای سر و کار داریم که این جامعه تجربه تاریخی دارد جامعهای است که عمق، ریشه، تاریخ و فرهنگ دارد.
او در پاسخ به این سوال که از نظر شما هیچ مولفهای در شرایط فعلی نمیتواند باعث مشارکت آرای خاموش شود، گفته: برای این فاصله زمانی خیر. یعنی اینکه انتظار داشته باشیم به طور مثال با ایجاد ترس و نگرانی از اینکه وضعیت بدتر میشود مردم را پای صندوق بیاوریم، انتظار اشتباهی است چراکه مردم معتقدند که آب از سرشان گذشته است. یعنی به عبارتی این طور نیست که مردم این شرایط را تجربه نکردهاند چرا تجربه کردهاند و الان هم معتقدند که نمیتوانند تغییری ایجاد کنند. سوالی که در ذهن مردم است این است که از کجا که معلوم آرای من خوانده شود! و اگر رای من هم خوانده شد و کاندیدای من برنده شد آیا اجازه میدهند او کار کند.
این جامعهشناس، تصریح کرده: عملا جمعیت تاثیرگذار و تعیین کننده که میتوانیم مشارکت آنها را انتظار داشته باشیم و منشاء تغییر و تحول باشند امروز با دو مشکل اساسی روبرو هستند اول اینکه وضعیت کشور در بحرانیترین شرایط هم از جهت اقتصادی قرار دارد و دوم اینکه طی سالهای 1396، 1398 و 1401 شرایط سخت و فشارهای وحشتناکی به این جامعه و مردم وارد شده است. بنابراین جامعه احساس میکند که نه در عرصه انتخابات و نه در عرصه میدان هیچ کنشگری و تاثیری ندارد.
به گفته معیدفر: از سال 88 تقریبا جامعه در واقع قشر تاثیرگذار، برای جلوگیری از خطر همان چیزی که امروز هم میگوییم، مجددا مشارکت میکند. وارد انتخابات میشود و به آن حجم که بالاترین میزان مشارکت در کشور است، میرسد اما نتیجه انتخابات برخلاف نظر کسانی است که تغییر را میخواهند با اینکه مشارکت خیلی جدی داشتهاند اما نتیجهای که به دست میآید یک نتیجه کاملا ضد خواستشان است و در نهایت به دنبال آن چندین ماه جامعه دچار التهاب میشود.