انتخابات ریاست‌جمهوری هشتم تیر در حالی برگزار شد که برخی کارشناسان، آمار 40 درصدی رای‌دهندگان را نوعی زنگ خطر می‌دانند. این گزارش نگاهی دارد به شرایط اقتصادی در پنج استانی که کمترین مشارکت انتخاباتی را داشتند.

به گزارش تجارت‌نیوز، روز جمعه هشتم تیر انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری در سراسر کشور برگزار شد اما هیچ‌یک از چهار نامزد باقی‌مانده در این رقابت به دلیل مشارکت انتخاباتی پایین و نزدیکی آرا دو نفر اول، نتوانستند شرایط لازم را برای کسب عنوان چهاردهمین رئیس‌جمهوری ایران به دست آورند. بر اساس اعلام وزارت کشور، رای‌دهندگان باید روز جمعه پانزدهم تیر، از میان مسعود پزشکیان و سعید جلیلی یک نفر را برای این سمت برگزینند.

در این میان، برخی کارشناسان مشارکت 40 درصدی در این انتخابات و عدم حضور 60 درصد از واجدان شرایط در پای صندوق‌های رای را هشداری می‌دانند که باید به آن توجه کرد. 

اما شرایط اقتصادی در ۵ استانی که کمترین مشارکت انتخاباتی را داشتند، چگونه است؟

اگر فهرست مشارکت انتخاباتی در استان‌ها را از کمترین به سمت بیشترین تنظیم کنیم، پنج استان در صدر قرار می‌گیرند که به ترتیب عبارتند از: کردستان، خوزستان، گیلان، تهران و لرستان.

اما چه عواملی بر کاهش مشارکت انتخاباتی در این استان‌ها موثر بوده است؟
1. استان کردستان/ 23 درصد (غیررسمی)

با گذشت حدود سه روز از برگزاری انتخابات 1403، هنوز آمار رسمی در مورد میزان مشارکت و ترکیب آرا در استان کردستان اعلام نشده است. با وجود این، بر اساس اخبار غیررسمی که از سوی برخی رسانه‌ها از جمله خبرگزاری مهر منتشر شده‌اند، درصد مشارکت انتخاباتی این استان 23 درصد بوده است. در صورت صحت این عدد، کردستان در صدر فهرست برعکس مشارکت انتخاباتی قرار می‌‌گیرد.  

این استان، شرایط اقتصادی خوبی ندارد و با وجود ظرفیت‌های بسیار و موقعیت استراتژیک، اسیر فقر و محرومیت است. کردستان در سه شاخص اقتصادی تورم، بیکاری و فلاکت، وضعیتی بدتر از میانگین کشوری دارد. 
نرخ تورم

تورم سالانه استان در خرداد سال جاری 40 درصد بوده است (مرکز آمار نرخ کل کشور را ۳۶.۱ درصد می‌داند.)

نرخ تورم نقطه به نقطه نیز در این استان ۳۲.۳ درصد و بیشتر از عدد کل (۳۱.۹ درصد) ثبت شده. همچنین مرکز آمار، تورم ماهانه کردستان را 3 درصد اعلام کرده که بیشتر از نرخ ۲.۸ درصدی کل کشور است.
نرخ بیکاری

علاوه بر تورم، نرخ بیکاری نیز در کردستان بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد.

مرکز آمار در جدیدترین گزارش خود در این مورد، نرخ بیکاری را برای کل کشور ۸.۱ درصد می‌داند اما این شاخص برای کردستان ۱۰.۷ درصد ثبت شده است.
شاخص فلاکت

استان کردستان در مورد شاخص فلاکت (تجمیع تورم و بیکاری) نیز وضعیتی بدتر از میانگین کشوری دارد. 

مرکز آمار این شاخص را برای کل کشور در سال گذشته، ۴۸.۸ درصد و برای کردستان 52 درصد اعلام کرده. به عبارت دیگر، کردستان سال گذشته، سومین استان کشور با بالاترین عدد شاخص فلاکت بوده‌ است. در زمستان سال 1402 نیز کردستان با عدد ۶۰.۸ درصد، دومین استان از این نظر محسوب می‌شد.
وضعیت فقر

کردستان از نظر نرخ فقر نیز شرایط مناسبی ندارد. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، عدد این شاخص را در سال 1400، برای کل کشور حدود 30 درصد و برای این استان ۴۱.۷ اعلام اعلام کرد. به گونه‌ای که کردستان، چهارمین استان از نظر نرخ محرومیت محسوب می‌شد. 

 به طور کلی استان‌های کردنشین با چالش‌های مختلفی درگیر هستند؛ از جمله: سهم اندک در تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه، کولبری، ضعف زیرساخت‌های بهداشتی و حمل و نقل، مشکلات مرزی، پروژه‌های نیمه‌تمام و کمبود سرمایه‌گذاری، مسائل محیط‌زیستی و آتش‌سوزی جنگل‌ها، کشاورزی و دامپروری سنتی و خروج سرمایه‌های مالی و اجتماعی. ‌ 
2.استان خوزستان/ ۲۹.۶ درصد

دومین نام در فهرست مشارکت انتخاباتی استان ها که از کمتر به بیشتر چیده شده باشد، «خوزستان» است. بر اساس آمارهای رسمی، 29.6 درصد از واجدان شرایط این استان در انتخابات شرکت کرده‌اند. در این میان، اکثریت آنها که شامل ۵۲۴ هزار و ۸۴ نفر می‌شود به «سعید جلیلی» رای داده‌اند.

خوزستان نیز از جمله استان‌هایی است که با چالش‌ها و محرومیت‌های فراوانی مواجه هستند. این استان از نظر برخی شاخص‌های اقتصادی وضعیتی بهتر از میانگین کشوری دارد و در برخی دیگر از وضعیت خوبی برخوردار نیست. 
نرخ تورم

مرکز آمار نرخ تورم سالانه، نقطه به نقطه و ماهانه این استان را به ترتیب، ۳۳.۸ درصد، ۳۰.۹ درصد و ۲.۲ درصد اعلام کرده که هر سه کمتر از نرخ کشوری (۳۶.۱ درصد، ۳۱.۹ درصد و ۲.۸ درصد) هستند. 

اما خوزستان از نظر نرخ بیکاری شرایط خوبی ندارد. میانگین کشوری این شاخص ۸.۱ و نرخ بیکاری در خوزستان ۱۱ درصد است. 
شاخص فلاکت

این استان از نظر نرخ فلاکت با عدد ۴۸.۸ هم سطح میانگین کشوری است.
وضعیت فقر

روز گذشته روزنامه فرهیختگان در گزارشی در مورد ارتباط میان شرایط اقتصادی و میزان مشارکت انتخاباتی استان‌ها نوشت: «در سیستان‌و‌بلوچستان، گلستان، کردستان، آذربایجان غربی، لرستان، همدان، کرمانشاه و خوزستان نرخ بالای جمعیت زیرخط فقر (آمار سال 1400) رابطه معناداری با نرخ پایین مشارکت در انتخابات این استان‌ها دارد.»

در کل، خوزستان با در اختیار داشتن منابع عظیم نفت و گاز و سهم ۱۴.۸ درصدی از کل تولید ناخالص داخلی کشور، با چالش‌های جدی در سطح کلان و زیرساختی مواجه است؛ از جمله: بیکاری، بحران شدید آبی، کمبود امکانات بهداشتی و درمانی و کمبود بودجه برای اجرای طرح‌های مهم استانی.
3. استان گیلان/  ۳۲.۶ درصد

اهالی گیلان نیز با حضور ۳۲.۶ درصدی در پای صندوق‌های رای، نام استان خود را در فهرست برعکس مشارکت انتخاباتی استان ها قرار دادند. در این میان، اکثریت آنها (۳۱۷ هزار و ۲۴۸ نفر) رای خود را به نام «مسعود پزشکیان» ثبت کردند. 
نرخ تورم

تورم سالانه و نقطه به نقطه در استان گیلان، بالاتر و تورم ماهانه پایین‌تر از میانگین کشوری (۳۶.۱ درصد، ۳۱.۹ درصد و ۲.۸ درصد) ایستاده؛ مرکز آمار این سه شاخص را برای گیلان به ترتیب، ۳۸.۲ درصد، ۳۳.۶ درصد و ۲.۱ درصد اعلام کرده است. 
نرخ بیکاری

مرکز آمار نرخ بیکاری را در این استان شمالی ۶.۹ و در نتیجه پایین‌تر از نرخ کشوری (۸.۱ درصد) می‌داند.
شاخص فلاکت

اما گیلان در شاخص فلاکت، در مقایسه با میانگین کشوری (۴۸.۸ درصد)، شرایط بدتری دارد.

مرکز آمار، شاخص فلاکت این استان را ۴۹.۳ درصد اعلام کرده است.
وضعیت فقر

در گزارش وزارت کار در مورد پایش فقر در سال 1399، استان گیلان بالاتر از میانگین کشوری قرار داشت. به گونه‌ای که خبرگزاری مهر در این مورد نوشت: «نرخ فقر استان گیلان ۳۶ درصد تعیین شده و این در حالی است که میانگین نرخ فقر برای کل کشور ۳۱ درصد اعلام شده است.»

در گزارش 1400 نیز نام گیلان در میان استان‌هایی دیده می‌شد که در زمینه «مسکن مقرون‌به‌صرفه» با چالش مواجه بودند. به این معنا که سهم مسکن از هزینه خانوار بیشتر از 30 درصد بود. این عدد برای گیلان، ۳۷.۲ درصد و بالاتر از میانگین کشوری آن سال (حدود 36 درصد) اعلام شد.  

همچنین چندی پیش، رسانه استانی «گیل خبر» از «افزایش چشمگیر جمعیت مردان و زنان کارتن‌خواب و زباله‌گرد» در گیلان خبر داد. 

 برخی از مسئولان و فعالان اجتماعی استان معتقدند با وجود زیبایی‌های طبیعی گیلان، محرومیت‌های زیادی زیر پوست آن پنهان شده است؛ از کمبود زیرساخت‌های صنعتی، خدماتی، رفاهی و حمل و نقل گرفته تا مشکل تامین آب و گاز. 
4. استان تهران/  33 درصد

از میان افراد واجد شرایط رای‌دهی در استان تهران، 33 درصد آنها در انتخابات شرکت کردند تا نام این استان، در جایگاه چهارم فهرست کمترین مشارکت انتخاباتی استان‌ها قرار بگیرد. 

یک میلیون و ۴۹۲ هزار و ۱۶۴ نفر از رای‌دهندگان تهرانی نیز نام «مسعود پزشکیان» را به صندوق انداختند تا او برگزیده این استان باشد. 

تهران در برخی شاخص‌های اقتصادی، وضعیت بهتری نسبت به میانگین کشوری دارد؛ اما چنین شرایطی به معنای نبود فقر و محرومیت در این استان نیست. 
نرخ تورم

تهران در دو شاخص تورم سالانه و نقطه به نقطه پایین‌تر از نرخ کشوری قرار گرفته. مرکز آمار، در جدیدترین گزارش خود تورم سالانه خرداد را برای این استان ۳۳.۴ و تورم نقطه به نقطه را ۳۱.۱ درصد اعلام کرده است؛ در حالی که این ارقام برای کل کشور ۳۶.۱ درصد و ۳۱.۹ هستند. 

اما تورم ماهانه تهران با کل کشور برابر ثبت شده؛ ۲.۸ درصد. 
نرخ بیکاری

مرکز آمار نرخ بیکاری را نیز برای تهران کمتر از متوسط کشوری (که ۸.۱ درصد است) اعلام کرده؛ به گونه‌ای که این شاخص در استان تهران ۶.۷ درصد ثبت شده است. 
شاخص فلاکت

هماهنگونه که قابل پیش‌بینی بود؛ شاخص فلاکت نیز برای این استان کمتر از میانگین کشوری (۴۸.۸ درصد) ثبت شده است؛ یعنی ۴۳.۲ درصد.
وضعیت فقر

روزنامه فرهیختگان در این مورد نوشته، «در تهران نرخ پایین مشارکت درحالی است که این استان کمترین نرخ جمعیت زیر خط فقر را دارد.» اما با وجود آمار و ارقامی که در مورد این استان ذکر شد، تهران از چالش‌ها و محرومیت‌های اقتصادی مصون نیست؛ از حاشیه‌نشینی گرفته تا معضل تهیه مسکن و رشد بی‌رویه جمعیت.

با وجود این، هر چند عوامل سیاسی و اجتماعی در استان‌های مختلف به صورت نسبی بر کاهش میزان مشارکت اثرگذار بوده‌اند؛ شاید بتوان گفت رد پای آنها در تهران پررنگ‌تر از برخی مناطق دیگر است.   
5. استان لرستان/ 36 درصد

نام لرستان نیز در فهرست برعکس مشارکت انتخاباتی استان‌ها دیده می‌شود. لرستانی‌ها با حضور 36 درصدی، نام استان خود را در جایگاه پنجم این لیست قرار داده‌اند. «مسعود پزشکیان» با 234 هزار و 721 رای در لرستان بیشترین آرا را کسب کرده است. 
نرخ تورم

این استان تورم سالانه و ماهانه‌ای بیشتر از میانگین کشوری دارد؛ «۳۷.۵ و  ۲.۹ درصد» در برابر «۳۶.۱ و ۲.۸» درصد.

اما تورم نقطه به نقطه لرستان (۳۰.۱ درصد) کمتر از میانگین کشوری ( ۳۱.۹ درصد) است. 
نرخ بیکاری

در مورد نرخ بیکاری اما این استان فاصله زیادی با میانگین کشوری دارد؛ «۱۱.۹ در برابر ۸.۱ درصد». به گونه‌ای که لرستان، سومین استان کشور با بیشترین نرخ بیکاری محسوب می‌شود. 
شاخص فلاکت

این استان، در شاخص فلاکت نیز در فاصله زیادی با میانگین کشوری قرار گرفته؛ مرکز آمار، این عدد را در کل کشور ۴۸.۸ و در لرستان ۵۶.۷ درصد اعلام کرده است. 
وضعیت فقر

نام لرستان بر اساس آمار سال 1400، در میان استان‌هایی با «بالاترین نرخ جمعیت زیرخط فقر» دیده می‌شود. 

این استان با چالش‌هایی چون بیکاری، فشار بر منابع طبیعی و تخریب این منابع و بحران‌های اجتماعی مرتبط با فقر همچون خودکشی و خودسوزی مواجه است. 

به نظر می‌رسد، هر چند عوامل مختلف سیاسی و اجتماعی ممکن است بر کاهش مشارکت انتخاباتی در این پنج استان اثر گذاشته باشد، مساله اقتصاد نیز غیر از تهران، در مابقی استان‌ها مهم بوده است.