طرح‌های پوپولیستی در برابر منابع محدود

 حمید سلیمانی: هفته گذشته سه دور از مجموع پنج دور مناظرات کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری، برگزار شد که دو نشست نخست، به بررسی برنامه‌های این عده درباره مسائل اقتصادی اختصاص داشت. با این حال، پرسش‌های طرح شده توسط صدا و سیما و پاسخ‌های کاندیداهای انتخاباتی، نظر کمتر کارشناسی را به خود جلب کرد.به گزارش همدلی، در چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری که جمعه این هفته برگزار می‌شود، شش کاندیدا به رقابت می‌پردازند. با نگاهی به سخنان و اظهارات این عده در میزگردهای برگزار شده و نیز مناظرات اقتصادی، می‌توان دو دیدگاه عمده در بین این شش نفر را مشاهده کرد که در یک تقسیم‌بندی کلی، به «طرفداران مشی و شیوه اداره کشور به سبک دولت شهید رئیسی» و «حامیان گفتمان لزوم تغییر» تعبیر می‌شود که زاکانی، جلیلی، قاضی‌زاده هاشمی و قالیباف در دسته نخست و پورمحمدی و پزشکیان در گروه دوم جای می‌گیرند.با این حال، عدم اشاره مستقیم به مشکلات اصلی اقتصاد ایران همچون تدوین برنامه بلندپروازانه و غیرکارشناسی برنامه هفتم توسعه، تحریم، ناترازی‌های گسترده، فیلترینگ شبکه‌های مجازی به عنوان ممر درآمد صداها هزار فعال اقتصادی، مالیات‌ستانی به شیوه دولت سیزدهم، نابرابری‌های گسترده و... از سوی کاندیداها که باعث شده راهکار مشخصی برای حل آنها نیز عنوان نشود، سبب شده تا بسیاری از کارشناسان، برنامه‌های اقتصادی کاندیداهای ریاست جمهوری را با تعابیر مایوس‌کننده و ناامیدکننده ارزیابی کنند.

اعتماد مردم به دولت از بین رفته است

در همین زمینه، رئیس اتاق بازرگانی ایران به از دست رفتن اعتماد مردم به سیاست‌های دولت به عنوان سرمایه‌ای ارزشمند اشاره می‌کند.
«صمد حسن‌زاده» با اشاره به مطالبات بخش خصوصی می‌گوید: کلیه کارشناسان اقتصادی، موضوع تحریم و تاثیر آن بر اقتصاد را بسیار حیاتی می‌دانند بوده و معتقدند با وجود ظرفیت‌های کشور در صنایع گوناگون، این شرایط سبب شده که زندگی مردم امروز در وضعیت مناسبی نباشد.

وی خاطرنشان می‌کند: اعتماد مردم به سیاست‌های دولت که سرمایه بزرگی است از بین رفته و زیرساخت‌های اقتصادی کشور مناسب سرمایه‌گذاری نیست و اکنون با ناترازی انرژی و موارد دیگر روبه‌رو هستیم که باید برای آنها چاره‌اندیشی و برنامه داشته باشیم.

مردم را در تصمیم‌گیری‌ها، بازی نمی‌دهند
«احمد حسینی» رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان قطعات یدکی خودرو نیز با بیان اینکه بزرگترین چالش ما، نادیده گرفتن بخش خصوصی از طرف دولتمردان است، گفت: دولتمردان در شعار، صحبت از مشارکت مردم و استفاده از ظرفیت‌های فعالان بخش خصوصی می‌کنند اما در عمل هیچ اتفاقی نمی‌افتد.

حسینی ادامه داد: مناظرات نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در مورد اقتصاد برگزار شد اما یک نماینده از بزرگترین جامعه مدنی کشور که اصناف هستند هم به عنوان طراح سوال حضور نداشت و حتی کارشناسان طراحی سوالات هم از بخش دولتی بودند.وی تاکید کرد: چگونه انتظار حل مشکلات اقتصادی مملکت را در راستای جهش تولید و تحقق شعار سال بدون حضور کارشناسان صنفی داشته باشیم؟ اینها نشان‌دهنده صحبت بدون علم و آگاهی از شرایط موجود است.رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان قطعات یدکی گفت: یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های امروز ما مهاجرت سرمایه‌ها و نخبگان است و امیدواریم حرف ما که استفاده از تخصص، تجربه، دانش و علم متخصصین است به گوش مسئولین برسد.حسینی همچنین درباره مشکلات اصلی اقتصادی کشور مثل تحریم‌ها، بوروکراسی بزرگ و ناکارآمد و نرخ ارز گفت: باور داریم که ارز باید تک‌نرخی شود. تا زمانی‌که که ارز دونرخی و چندنرخی باشد یعنی ایجاد رانت. نکته دوم اینکه سازوکار تخصیص ارز به فعالان بخش خصوصی هم شفاف نیست. برای مثال از دو هفته پیش بدون بررسی‌های کارشناسی، تخصیص ارز به فعالان بازرگانی قطع شده اما به کالاهایی نظیر دستکش ورزشی، چوب هاکی و سنجاق قفلی ارز تخصیص داده شده است. این موارد باید در این نشست‌ها مطرح می‌شد.وی ادامه داد: تورم لجام‌گسیخته، اقشار مختلف جامعه را دچار چالش کرده و اگر این روند کنترل و مهار نشود، قطعا در آینده نه چندان دور در بسیاری از حوزه‌ها دچار بحران خواهیم شد.رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان قطعات یدکی در پایان ضمن توصیه‌ای به کاندیداهای انتخاباتی مبنی بر اینکه دولت باید از حوزه تصدی‌گری دست بردارد و به حوزه نظارتی خود بازگردد، گفت: این دست از مسئولیت‌ها را باید به بخش خصوصی سپرد و از آنها پاسخ خواست چون باعث شفافیت در بازار و افزایش کیفیت کالاها و کنترل قیمت‌ها می‌شود.

برنامه‌ای برای چالش‌های اصلی کشور، ندیدیم

«امین شاکری» نایب رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران هم در ارزیابی از مناظرات اقتصادی کاندیداها اظهار کرد: آن چیزی که باید در برنامه‌ها و گفتارهای نامزدها به طور ویژه به آن پرداخته شود، برنامه مشخص و راهکار عملی پیشنهادی برای موضوعات مهم و چالش‌های اقتصادی فعلی است.به گفته وی، یکی از مهم‌ترین این موضوعات برنامه بهبود معیشت و افزایش قدرت خرید خانوار و کاهش ضریب جینی و محرومیت است که باید به تفصیل به آن پرداخته شود.شاکری با بیان اینکه نامزدها باید برنامه عملی برای افزایش نرخ اشتغال به خصوص برای جوانان فارغ‌التحصیل دانشگاهی داشته باشند، تصریح کرد: رفع و کاهش ناترازی بانک‌ها، صندوق‌های بازنشستگی و حامل‌های انرژی هم موضوعاتی است که نامزدها باید راهکارهای عملیاتی برای پاسخ به آنها ارائه کنند.وی ارائه راهکار افزایش نرخ مشارکت اجتماعی در عرصه اقتصادی را یکی از دیگر موضوعات مهم مقطع فعلی در کشور دانست و گفت: مولدسازی اقتصادی و مبارزه با انحصار، رانت و توزیع ناعادلانه ثروت نیز ازجمله دیگر چالش‌های پیش روست که لازم است نامزدها در رابطه با آنها صحبت کنند.

رفع تحریم‌ها برنامه عملی می‌خواهد نه شعار

همچنین رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران با اشاره به سخنان کاندیداهای ریاست جمهوری، گفت: با وجود اینکه اصلی‌ترین معضل و چالش امروز کشور، تحریم‌هاست اما فقط دو نفر از این کاندیداها به موضوع تحریم‌ها و ضرورت رفع تحریم‌ها پرداختند.«حسین سلاح‌ورزی» معتقد است که با توجه به اهمیت موضوع تحریم‌ها و برنامه برای رفع آن، حال که در ایام تبلیغات انتخاباتی قرار داریم، این موضوع باید از سمت مردم و رأی‌دهندگان به یک مطالبه تبدیل شود تا مشخص شود کسانی که داعیه رئیس جمهور شدن دارند، چه برنامه عملی و غیرشعاری برای رفع تحریم‌ها در دست دارند.

پولی برای پوپولیست‌ها باقی نمانده است
یک صاحب‌نظر اقتصادی نیز با ارزیابی سخنان کاندیداهای ریاست جمهوری می‌گوید: رئیس دولت چهاردهم نمی‌تواند با وعده‌های پوپولیستی عنصر همراهی مردم را داشته باشد.«حسین عبده تبریزی» با تاکید بر اینکه اصلاحات اقتصادی، لازمه تغییر وضعیت کنونی معیشت مردم است، می‌گوید: این اصلاحات اقتصادی برای آنکه آثار حداقلی بر معیشت مردم داشته باشد باید تدریجی و با عنصر همراهی و حمایت مردم اجرایی شود.او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا دولت آینده برای اجرای این اصلاحات ممکن است به سمت سیاست‌های پوپولیستی برود یا نه؟ توضیح می‌دهد: برای چنین سیاستی، دولت نیازمند منابع است که به نظر نمی‌رسد چنین منابعی را در دسترس داشته باشد.