گجت نیوز: گاهی یک پدیده یا جانور می‌تواند تمامی باورهای علمی پیشین را زیر سوال ببرد. اخیرا دانشمندان توانسته‌اند یک جانور عجیب را کشف کنند که از اکسیژن بی‌نیاز است

برخی قوانین و حقایق در مورد جهان هستی وجود ندارند که هرگز تغییر نمی‌کنند. به‌عنوان مثال آسمان بالای سر ما قرار دارد و گرانش برای سفرهای فضایی ما را اذیت می‌کند. همچنین هیچ‌چیزی نمی‌تواند از نور سریع‌تر حرکت کند و تمامی جانداران چندسلولی برای ادامه حیات به اکسیژن نیاز دارند. هرچند که ظاهرا باید در مورد جمله آخر تجدیدنظر کنیم. دانشمندان یک جانور عجیب را پیدا کرده‌اند که به اکسیژن نیاز ندارد.

زندگی یک جانور عجیب بدون نیاز به اکسیژن دانشمندان را شگفت‌زده کرده است

چندی پیش دانشمندان یک انگل شبیه به عروس دریایی را کشف کردند که از ژنوم میتوکندری بی‌بهره بود. در واقع این اولین‌بار بود که چنین چیزی در یک جانور چندسلولی دیده نمی‌شد. به‌بیانی دیگر این جاندار نفس نمی‌کشد و می‌تواند زندگی خود را بدون نیاز به اکسیژن به‌راحتی ادامه دهد.

اما چرا زندگی یک جانور بدون نیاز به اکسیژن تا این حد عجیب است؟ حدود ۱.۴۵ میلیارد سال پیش بود که حیات توانایی متابولیسم اکسیژن (یا همان نفس کشیدن) را به‌دست آورد. ماجرا از آنجا شروع شد که یک آرکئون بزرگتر (باکتری باستانی) یک باکتری کوچکتر را در بر گرفت. به‌هر دلیلی شرایط برای هر دو طرف مفید بود؛ بنابراین باکتری کوچکتر درون آرکئون باقی ماند.

این رابطه نمادین باعث شد که دو ارگانیسم در کنار همدیگر تکامل پیدا کنند. در نهایت باکتری‌های داخلی به اندامک‌هایی تبدیل شدند که ما امروزه میتوکندری می‌نامیم. امروزه تمامی سلول‌های موجود در بدن موجودات زنده (به‌جز گلبول‌های قرمز) به میتوکندری مجهز شده است. در واقع وجود میتوکندری برای فرآیند تنفس ضروری محسوب می‌شود. آنها مولکول اکسیژن را می‌شکنند تا مولکولی به‌نام آدنوزین تری‌فسفات تولید شود. مولکولی که انرژی مورد نیاز برای تمامی فعالیت‌های سلولی را تامین می‌کند.

البته تکامل همیشه تغییراتی را در موجودات زنده ایجاد می‌کند. به‌همین‌خاطر برخی از جانوران می‌توانند در محیط‌های با اکسیژن پایین دوام بیاورند. برخی جانداران تک‌سلولی نیز به اندامک‌هایی مشابه میتوکندری برای سوخت‌و‌ساز ناهوازی مجهز شده‌اند. هرچند هیچ‌وقت دانشمندان تصور نمی‌کردند که بتوان یک جانور چندسلولی عجیب را کشف کرد که کاملا بدون نیاز به اکسیژن زنده بماند.

البته در این زمینه تردیدهایی وجود داشت. به‌همین‌خاطر پژوهشگران تصمیم گرفتند به بررسی انگلی به‌نام Henneguya salminicola بپردازند. این انگل در دسته گزنده‌سانان قرار می‌گیرد و تمام عمر خود را در بدن ماهی سالمون می‌گذراند. انگل اشاره‌شده کیست‌هایی را در بدن ماهی ایجاد می‌کند؛ اما به‌طورکلی بی‌آزار است.

برای بررسی بهتر دانشمندان انگل را از بدن میزبان جدا کردند. آنها سپس در کمال تعجب متوجه شدند که این جانور عجیب می‌تواند در محیط‌های بدون اکسیژن نیز به حیات خود ادامه دهد. این مسئله آنقدر بحث‌برانگیز بود که دانشمندان تصمیم گرفتند DNA این جانور را به‌صورت عمیق بررسی کنند. توالی‌یابی میکروسکوپی نشان داد که انگل موردنظر ژنوم میتوکندری را کاملا از دست داده است.

در واقع این جانور دیگر ظرفیت تنفس هوازی را ندارد و دارای هیچکدام از ژن‌های هسته‌ای موثر در ایجاد میتوکندری نیست. البته همانند جانوران تک‌سلولی، به نوعی اندامک مشابه میتوکندری مجهز شده است. هرچند که این جانور در این زمینه نیز عجیب به‌نظر می‌رسد؛ زیرا بافت داخلی این اندامک با نمونه‌های پیشین فرق دارد.

دانشمندان برای اطمینان بیشتر به بررسی DNA یک انگل دیگر نیز پرداختند. این انگل نیز همانند Henneguya salminicola در دسته گزنده‌سانان قرار می‌گیرد و ماهی را به‌عنوان میزبان انتخاب می‌کند. هرچند بررسی‌ها نشان داد که انگل Myxobolus squamalis دارای ژنوم میتوکندری است.

نتایج نشان دادند که دانشمندان بالاخره توانسته‌اند یک جانور چندسلولی را پیدا کنند که به‌شکلی عجیب نیازی به اکسیژن ندارد. انگل H. salminicola هنوز برای دانشمندان همچون یک معما و راز عجیب جلوه می‌کند. هرچند که حذف میتوکندری را می‌توان در راستای روند تکاملی این جانور مشاهده کرد. آنها در طول سال‌های طولانی روندی کاملا معکوس را طی کرده‌ و به‌سمت ساده‌سازی ژنتیک پیش رفته‌اند.

در واقع این انگل زمانی یک جانور مستقل بوده و می‌توانسته جد عروس‌های دریایی کنونی محسوب شود. هرچند که در نهایت به یک انگل ساده تبدیل شده است. آنها اکثر ژنوم‌های مرتبط با عروس دریایی را از دست داده‌اند؛ اما در کمال تعجب یک ساختار پیچیده را حفظ کرده‌اند که به سلول‌های گزنده عروس دریایی شباهت دارد.

البته آنها از این ساختار برای نیش‌ زدن استفاده نمی‌کنند، بلکه آن را برای چسبیدن به بدن میزبان به‌کار می‌گیرند. صحبت از وجود یک جانور عجیب که نیازی به اکسیژن ندارد، می‌تواند درهای زیادی را رو به بشر باز کند. ما تاکنون در اخبار علمی بارها با مواردی مواجه شده‌ایم که دانشمندان را به‌حیرت وا داشته‌اند. تا پیش از بررسی دقیق این انگل نیز هیچکس تصور نمی‌کرد یک جانور چندسلولی بتواند بدون اکسیژن به حیات خود ادامه دهد.

وقتی باورهای بشر هنوز در مورد موجودات کره زمین کامل نیستند، آیا نمی‌توان احتمال دارد که در مورد جهان هستی اینگونه باشد؟ در واقع دید ما از جهان هستی فقط محدود به اشکالی از حیات است که در این کره خاکی دیده‌ایم. بر همین اساس بعید نیست که در سیاره‌های و کهکشان‌های دیگر جانوران عجیبی تکامل یافته باشند که حتی در تصورات ما نگنجند.