مناظره دوم‌؛ موج ساز یا موج شکن؟

با ورود قطار انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران به ایستگاه تبلیغات، روز دوشنبه ۲۸ خرداد ماه، نخستین مناظره تلویزیونی، توجهات را به خود جلب کرد، و به مدت چهار ساعت میلیون ها ایرانی، ۶ کاندیدهای چهاردهمین دوره انتخابات را زیر ذره بین قرار دادند تا با ارزیابی آنان، نامزد شایسته را برای پوشیدن ردای ریاست جمهوری اسلامی ایران شناسایی کنند. امروز دومین مناظره تلویزیونی نامزدها، بار دیگر ایرانیان را مجذوب تلویزیون خواهد کرد تا پرده دوم این رویداد را به تماشا بنشیند.

مناظره اول، ضعف ها و قوت ها
مناظره اول، گرچه در کل توانست برخی از دیدگاه ها و مواضع نامزدها را بروز دهد و در ارتقای شناخت بینندگان و مردم موثر باشد، نقاط ضعف زیادی هم داشت؛ تأخیر در برگزاری، تشریفات غیر ضروری، فرصت کم پاسخگویی به نامزدها، طرح انبوه سئوالات، اجرای سرد، ساختار بدون جاذبه و…، براین اساس انتظار آن است که با انجام اصلاحات لازم، فضای جذابی شکل گیرد تا موج ساز باشد و نقش بایسته ای را در گرم شدن تنور انتخابات بازی کند، وگرنه با وجود این ایرادات در کنار ضعف بازیگری نامزدها در پاسخگویی و تمرکز بر طرح کلیات ایده آل های خود، می تواند به موج شکنی و حتی سرد شدن فضای انتخابات نیز منتهی شود.

در ادامه این گزارش، برخی نقطه نظرات مطروحه در این باره را مرور می کنیم.
حمد خوش‌چهره در تحلیل خود از اولین مناظره اقتصادی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، گفت که نمره خوبی به مناظره اول نمی‌دهم.
این استاد اقتصاد دانشگاه اظهار کرد: در مجموع پرسش‌ها در سطح توانمندی فردی که می‌خواهد رئیس جمهور شود، نبود و نوع اجرای مناظره هم به گونه‌ای نبود که مردم به جمع بندی برسند که آیا به سوالات پاسخ‌ داده شد یا نه. برای مخاطب عام، این مناظره پیام لازم را نداشت و بیشتر بیانیه‌خوانی و اظهارنظر کلی بود؛ در حقیقت نامزدها فقط دغدغه‌ها و تمایلات خود را مطرح کردند.

نتخاباتی متأثر از «شوک‌های انتخاباتی» و «هیجانات سیاسی»
مصطفی شکری دکتری اقتصاد و استاد دانشگاه لرستان در این رابطه در گفت‌وگویی با اشاره به برگزاری مناظره اقتصادی کاندیداهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، اظهار داشت: متأسفانه در ایران و انتخابات ریاست‌جمهوری، مردم در مدت‌زمان کوتاهی فرصت دارند که انتخاب کنند و رأی خود را به صندوق بی اندازند.
انتخابات ریاست‌جمهوری ما قبل از اینکه متأثر از برنامه، کاردانی و چارچوب داشتن قواعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی باشد، متأسفانه متأثر از «شوک‌های انتخاباتی» است وی با بیان اینکه در این مدت‌زمان کوتاه، فرصت بررسی منطقی، اصولی، چارچوب دار و بررسی برنامه‌ها به‌صورت متقن وجود ندارد گفت: این امر هم به این دلیل بوده که فضای هیجانی و احساسی ایجاد می‌شود، در این راستا انتخابات ریاست‌جمهوری ما قبل از اینکه متأثر از برنامه، کاردانی و چارچوب داشتن قواعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی باشد، متأسفانه متأثر از «شوک‌های انتخاباتی» است که به آن «هیجانات سیاسی» می‌گویند. این دکتری اقتصاد در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه در فضای سیاسی و هیجانی آرای یک فرد بالا می‌آید و رئیس‌جمهور می‌شود، افزود: این متأثر از فضای سیاسی و هیجانی است، نه لزوماً برنامه.

جواد نیک‌بین، نماینده کاشمر در مجلس نیز با انتقاد از نخستین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: اگر مناظرات چالشی‌تر، کاربردی‌تر و مصداقی‌تر باشد به حضور و مشارکت بیشتر مردم کمک می‌کند. بهتر است که مناظرات به صورت دوبه‌دو برگزار شود نه به شکل کنونی و با حضور ۶ کاندیدا.

حمید قزوینی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: من فکر می‌کنم صداوسیما برای اینکه مخاطب بتواند به خوبی با نامزدها آشنا شود؛ نه برنامه‌ریزی دارد و نه برایش کوشش می‌کند. این مناظره‌ها بیشتر کار مناسکی و روتین به شمار می‌رود. صداوسیما قصدی ندارد شوقی در مخاطب برانگیزد. در مناظره اول از ساعت ۸ و ۳۵ دقیقه، ما شاهد تشریفات غیرضروری بودیم که به نظرم مخاطب را به‌شدت اذیت می‌کرد. به نظرم این ذهن مخاطب را درگیر نمی‌کند.

در زمان‌های ۴ دقیقه‌ای که واقعا حرفی نمی‌تواند شکل بگیرد چه کسی می‌تواند چندین سوال را در کمترین زمان پاسخ دهد؟ این غیرحرفه‌ای‌ترین روش برگزاری مناظره است. نکته‌ای که وجود دارد، هر ۶ نامزد روی چارچوبی که از قبل داشتند حرکت کردند و حرف‌های تکراری زدند، اما کسی مانند پزشکان می‌خواهد با مخاطب بیشتری ارتباط برقرار کنند.

ناصر ایمانی، فعال سیاسی اصولگرا اظهار کرد: به نظر من مناظره‌ها با توجه به وقت و فرمی که اجرا شد نمی‌تواند، برای مردم راهگشا باشد برای اینکه دیدگاه‌های اقتصادی نامزدها به درستی تبیین نمی‌شود و همین تصمیم‌گیری را با اختلال روبه‌رو می‌کند. ۴ دقیقه زمان محدودی برای تبیین مسائل است به ویژه مسائل اقتصادی. سوالات هم به نظر من، باید جزئی‌تر پرسیده شود. نامزدها باید از کلی‌گویی پرهیز کنند.

از سوی دیگر مجری خارج از موضوع تذکر می‌دهد و به نظر می‌رسد هنوز در برگزاری مناظره‌ها ضعف داریم. همچنین برخی از مطالبی که از سوی نامزدها مطرح می‌شود، اصلا اختیاراتش در دست قوه مجریه نیست. باید طرح مسائل به گونه‌ای باشد که فرد وقتی رئیس‌جمهور شد، قطعا این کاری که می‌گوید را بتواند اجرایی کند.