سهیل ثابت: شامگاه دوشنبه نخستین مناظره انتخاباتی با موضوع «مهار تورم و رشد تولید» برگزار شد و پس از طرح سوالات کارشناسان نامزدهای مختلف به پاسخ‌دهی پرداختند و در بخش‌هایی از مراحل چهارگانه مناظره نیز به نقد اظهارنظرات یکدیگر پرداختند. اما آنچه مناظره نخست می‌توان برداشت کرد نوع برخوردهایی بود که کاندیداها در مواجهه با سوالات و یکدیگر داشتند.

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی که نفر نخست پاسخ به سوالات بود در ابتدای مناظره خیلی اتو کشیده و منظم به بیان برنامه‌ها و راهکارهای دولت خود پیرامون مهار تورم و رشد تولید پرداخت، اما روند بعضا چالشی مناظره تاثیر خود را بر روی او گذاشت و در اواخر مناظره حالت تهاجمی  به خود گرفت گویی دولت مدنظر خود را به فراموشی سپرد و تمام قد از دولت رئیسی حمایت کرد و به دولت روحانی تاخت. محمدباقر قالیباف، اما تلاش کرد در مناظره از چالش‌ها و بگومگوها فاصله بگیرد و صرفا با طرح برنامه‌های اقتصادی در حوزه‌های مورد بحث مردم را به رای به خود ترغیب کند. هر چند که در مناظره نخست قالیباف بیش از اینکه مواضع نامزدهای همگرای خود را تقویت کند به تقویت موضع مسعود پزشکیان پرداخت و یک حرکت پینگ–‌پنگی با پزشکیان ایجاد کرد. مسعود پزشکیان نیز گرچه می‌دانست که کاندیداهای پوششی برای تخریب وی به مناظره خواهند آمد؛ اما با تکیه بر برنامه‌های خود در حوزه اقتصادی و عدم ورود به چالش‌های درون مناظره تلاش کرد تا جامعه را با نقطه نظرات خود آشنا کند. هر چند که در بخش‌هایی از مناظره نیز نوعی پاسکاری و همراهی بین او و قالیباف نیز به‌وجود آمد. جلیلی همان نگاه مناظرات 1400 را در مناظرات 1403 مطرح کرد و در مقاطعی نیز در مقام حمایت از دولت رئیسی و مذمت دولت روحانی صحبت کرد. زاکانی نیز از ابتدا با پیش فرض تخریب رقبا به میدان آمده بود و با اطلاعاتی بعضا مخدوش که برخی پس از مناظره تکذیب شد سعی داشت صحبت‌های کارشناسی در حوزه اقتصادی ارائه کند؛ اما حملات گاه و بیگاه او به پزشکیان باعث شد تا هدف اصلی او که به‌عنوان کاندیدای پوششی وارد مناظرات شده بود از همان ابتدا آشکار گردد. اما شاید یکی از چهره‌هایی که توانست در نگاه تحلیلگران و مردم بیش از بقیه به چشم بیاید مصطفی پورمحمدی بود. روحانی اصولگرایی که حرف‌هایش از جنس سایر اصولگرایان نبود و مطلوب نظر جامعه سخن می‌گفت تا جایی‌که ترکش‌های زاکانی به وی نیز اصابت کرد. در مجموع مناظره برنده نداشت اما به طور قطع 4 نامزد اصولگرا یعنی قالیباف، جلیلی، زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی بازنده این میدان بودند و آنها که به‌سلامت از مناظره بیرون رفتند و همزمان برنامه محور عمل کردند پزشکیان و پورمحمدی بودند.

*پوششی‌ها و حمله به روحانی

نکته جالبی که در میانه مذاکرات به عینه قابل مشاهده بود اتهاماتی بود که برخی نامزدها به حسن روحانی و دولتش وارد می‌کردند. جایی‌که زاکانی بارها به دولت روحانی حمله کرد یا قاضی‌زاده هاشمی دولت روحانی را در حوزه‌های مختلف مورد تخریب قرار داد و حتی سعید جلیلی نیز از این غافله عقب نماند و در قضیه مساله نوع نگاه سیاست خارجی دولت روحانی را مورد اتهام قرار داد. گویی اینکه اگر دولت روحانی نبود اینها معلوم نبود چه چیزی برای طرح کردن داشتند و در حملات خود به پزشکیان نیز چون از خود او چیزی نداشتند مدام دولت روحانی را به میان می‌آوردند. که اگر خود روحانی بود خیلی بهتر می‌توانست پاسخ آنها را بدهد. از طرف دیگر پرواضح است که در نهایت در میان اصولگرایان 1 نفر باقی خواهند ماند و با مسعود پزشکیان به رقابت خواهد پرداخت. لذا زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی  و حتی به‌نظر می‌رسد جلیلی کاندیداهای پوششی خواهند بود که بعد از مناظرات به نفع قالیباف کنار می‌روند و تمام تلاش‌های آنها برای ارائه آمار و برنامه در مناظرات کاملا ایذایی و در راستای تخریب کاندیدای رقیب است.

* واکنش‌ها به مناظره نخست

پس از مناظره‌ نخست؛ واکنش‌های بسیاری نسبت به چگونگی برگزاری این مناظره، مباحث مطرح شد و چگونگی حضور و عملکرد نامزدهای ریاست جمهوری در مناظره نخست شکل گرفت و چهره‌های سیاسی، اقتصادی و... نگاه و برداشت خود را مطرح کردند. هر چند که بیشتر رویکردها نسبت به اظهارات و گفته‌های برخی کاندیداهای پوششی و نوع مواجهه آنها در مناظره بود. در همین راستا غلامحسین کرباسچی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در مورد مناظره دوشنبه شب نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مناظره دیشب را دیدید؟ طراحی صحنه‌ای بود برای رواج دروغ نامزدهای پوششی و نرسیدن پیام صداقت و شرف پزشکیان به مردم. منتظر مناظره و تبلیغات صدا و سیمای برادر جلیلی نمانید. به توصیه آقای پزشکیان عمل کنیم که گفته بود: «دو هفته وقت داریم و باید با همه مردم صحبت کنیم. برای آینده‌مون، برای بچه‌هامون، برای ایران عزیزمون، باید بجنگیم. نباید خسته بشیم. این شروع یک حرکت سراسریه، برای همه نیروهایی که می‌خوان فردای بهتری رو رقم بزنن.اگر باور دارید به اینکه می‌تونیم، به اینکه اگر مردم بخوان تغییرات بزرگ می‌تونه اتفاق بیفته، یک بسم‌ا... بگید و شروع کنید. تلفن رو بردارید و به هرکس که می‌تونید زنگ بزنید. در خیابون، مترو، محافل و گروه‌ها، در فضای مجازی و فضای واقعی، حرف بزنید. حرف‌زدن معجزه می‌کنه.» در واکنش دیگری  محمدعلی ابطحی، چهره سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به رفتار و اظهارات نامزدها در اولین مناظره تلویزیونی انتخابات ، مصطفی پورمحمدی را پدیده این مناظره خواند و در ایکس نوشت: «پزشکیان خوب بود؛ چارچوب‌هایش را گفت و در اوج خودش را نگه داشت گرچه می‌توانست بهتر باشد. قالیباف شیک  و در قامت ظاهری ‌رئیس‌جمهور بود ولی با سوابقی که داشت چیز جدیدی نگفت. پورمحمدی همچنان که گفته بودم پدیده مناظرات بود. جلیلی را نفهمیدم. حرف‌های چند سال پیش را تکرار کرد. زاکانی برای دعوا آمده بود ولی نشد. قاضی‌زاده هم آدم خوبی بود و از مرحوم شهید رئیسی حرف می‌زد همین. توقع می‌رود در مناظره فرهنگی سیاسی بحث‌های  جذاب‌تری انجام شود.» در همین راستا محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا در توئیتی پس از پایان مناظره اول نوشت: «در مناظره اول آقای قالیباف کاملا در آفساید بود و آقای زاکانی نمی‌دانست کجای زمین است.» مهاجری در ادامه با توصیف سعید جلیلی در مذاکرات به این شکل که منتظر تعویض سرمربی بود نوشت: «آقای قاضی‌زاده هاشمی نقش مدافع ناشی دولت را بازی می‌کرد و آقای پزشکیان با شتابزدگی به نوک حمله نزدیک می‌شد.» مهاجری پورمحمدی را برنده این مناظره نامید که تنها بازیکنی بود که گل زد. محمد فاضلی جامعه‌شناس نیز  در ایکس نوشت: پیشنهاد می‌کنم در مناظره بعدی از حسن روحانی به‌عنوان عضو مهمان دعوت کنند تا به ادعاهای 3 نامزد درباره دولت او پاسخ دهند. این 3 نامزد بیش از آنکه درباره خودشان بگویند در جنگ با حسن روحانی و دولتش بودند. اینها هنوز بعد از 3 سال با حسن روحانی و دولتش خود را تعریف می‌کنند. همچنین محمد عطریانفر تحلیلگر سیاسی، درباره مناظره نخست نامزد‌های ریاست جمهوری اظهار داشت: این مجموعه مناظرات با امکانات اطلاعاتی بیشتری برگزار شد و نشان داد که مشاوران مربوطه با نظم بیشتری، اطلاعات را به نامزد‌ها منتقل کرده‌اند. صدا و سیما و مجری محترم بیشتر مدیریت زمان داشت. هیچ نقشی مبنی بر دخالت در نظم جلسه نداشته و نسبت به خروج افراد از خط سؤالات واکنش نداشتند. در حالیکه باید نسبت به خروج افراد از محتوا سؤالات واکنش نشان می‌دادند.