سایه تحریم های سازمان ملل بر سر ایران

هدف این اقدام، افزایش فشار بر ایران برای حل دیپلماتیک مسئله هسته ای و تلاش برای جلوگیری از بازگشت تحریم های سازمان ملل علیه ایران است.
نامه ارسال شده از سوی بریتانیا، فرانسه و آلمان حاوی تهدید صریح برای «اعمال مجدد» تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نیست اما در متن آن اشاره شده قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که از توافق هسته‌ای برجام محافظت می‌کند و اختیار اعمال مجدد تحریم‌ها را می‌دهد در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می شود.
سه کشور اروپایی عضو برجام هستند. در صورتی که این سه کشور با ارسال نامه “نقض برجام توسط ایران” به شورای امنیت ، درخواست کنند تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران بازگردند این تحریم ها به صورت خودکار و بدون نیاز به تصویب شورای امنیت، دوباره علیه تهران اعمال خواهد شد و روسیه و چین نیز نمی توانند آن را وتو کنند.
در این نامه که سه کشور اروپایی در ۳ ژوئن به دبیرکل و رئیس شورای امنیت نوشته‌اند، ادعا‌های مورد اشاره در گزارش اخیر مدیرکل آژانس تکرار شده و در انتهای آن گفته شده که با توجه به نزدیک شدن تاریخ انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ بسیار نگران‌اند. این کار می‌تواند حاکی از نوعی تدارک و زمینه چینی در ارتباط با مکانیسم ماشه برای بازگرداندن قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران باشد.
البته این اولین اقدام از این نوع نیست. آن‌ها در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۳ نیز نامه مشابهی نوشته و جزئیاتی را در مورد برنامه هسته‌ای ایران به نظر شورای امنیت رسانده و همزمان ادعا‌هایی مبنی بر عمل به تعهدات خودشان ذیل برجام را مطرح کرده بودند. هدف این دو اقدام فعلا چیزی جز اعمال فشار و البته هشداری تلویحی و ضمنی در مورد اقدام بعدی نیست.
این رابطه اشاره سه کشور در نامه راجع به انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ نیز مهم است چرا که در آن تاریخ امکان مکانیسم ماشه هم منقضی می‌شود. اقدامات که سه کشور اروپایی در روز‌های اخیر و پیش از آن انجام داده‌اند، به ویژه قطعنامه‌ای که به تصویب شورای حکام آژانس رسید، می‌تواند با هدف فراهم کردن تدریجی شرایط سیاسی و حقوقی لازم برای فعال کردن مکانیسم ماشه یا اسنپ بک در آینده باشد.
وضعیت عمومی و سیاسی در منطقه طی ۱۷ ماه آینده هم مهم است و البته با توجه به برقراری تماس بین ایران و آمریکا این امکان که در این فاصله راه حلی برای مشکل یافته شود نیز وجود دارد.
با توجه به اینکه آمریکا آشکارا با خروج از برجام در می‌۲۰۱۸ مقصر قطعی وضعیت پیش آمده است، ممکن است غرب طی ۱۷ ماه آینده دست به اقدامات بیشتری از این دست برای توجیه توسل احتمالی به مکانیسم ماشه بزند. در این فاصله، همزمان غرب نگران واکنش ایران خواهد بود که می‌تواند از جمله شامل تشدید بیشتر فعالیت‌های هسته‌ای و احیانا تهدید به تغییر “دکترین هسته‌ای” و خروج از پیمان منع گسترش باشد.
از سوی دیگر؛ متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز پنجشنبه ۱۷ خرداد با اشاره به قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت، ایالات متحده به همکاری با متحدان خود برای دستیابی به راه‌حلی در قبال تهران ادامه ‌می‌دهد.
در همین حال، منابع سیاسی می‌گویند، بریتانیا، فرانسه و آلمان در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل جزییات موارد نقض توافق هسته‌ای موسوم به برجام از سوی جمهوری اسلامی را تشریح کردند.
متیو میلر در پاسخ به پرسشی در خصوص بیانیه روسیه، چین و ایران و درخواست آنها از کشورهای غربی برای احیای برجام گفت: «ما همچنان نسبت به برنامه هسته‌ای ایران نگرانی جدی داریم و این نگرانی را در رای به قطعنامه روز گذشته شورای حکام آژانس بین‌المللی هسته‌ای اعلام کردیم.»
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تصریح کرد: «شاهدیم که ایران همچنان به افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده با غلظت بالا ادامه می‌دهد – که هیچ هدف غیرنظامی معتبری برای آن وجود ندارد.»
متیو میلر گفت: «ما مشتاقانه منتظر همکاری با متحدان و شرکای خود برای تدوین یک استراتژی جامع با هدف دستیابی به راه‌حلی که شامل همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی هسته‌ای باشد٬ هستیم.»
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه در قطعنامه‌ای از جمهوری اسلامی ایران خواست «بی‌درنگ» به پرسش‌های بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره منشاء ذرات اورانیوم کشف‌شده در سایت‌های اعلام‌نشده خود پاسخ دهد.
قطعنامه مصوب شورای حکام حضور بازرسان مجرب آژانس بین‌المللی در بازرسی‌ها از فعالیت‌ هسته‌ای ایران را «حیاتی» و از ایران خواسته است که ممنوعیت حضور این بازرسان را لغو کند.
امری که اگر اتفاق نیفتد، احتمال بازگشتن تحریم های سازمان ملل علیه ایران را افزایش می دهد.