گروه شهرنوشت «توسعه ایرانی»: چندی پیش استاندار تهران با اعلام جزئیات تقسیم استان تهران گفت: «مطالعات این طرح مدت زیادی است آغاز شده و باید با شرایط امروز جمعیتی طرح را منطبق کنیم». همچنین وزیر کشور در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا بخش‌هایی از شهرستان ری به استان‌های شرقی و غربی ملحق خواهد شد یا نه؟ گفت: چنین چیزی صحت ندارد.

از آنجا که بحث تقسیم استان تهران بسیار پرحاشیه است و موافقان و مخالفان بسیاری دارد؛ بر آن شدیم در این شماره «توسعه ایرانی»به بررسی آن بپردازیم.

بزرگترین پروژه تقسیمات کشوری بعد از انقلاب در استان خراسان اتفاق افتاد نظر به اینکه در آن زمان «حسن رسولی» نیز در وزارت کشور مسئولیتی را برعهده داشت؛ با توجه به سابقه وی درخصوص تقسیمات کشوری نظر این عضو پیشین شورای اسلامی شهر تهران را درباره تقسیم استان تهران جویا شدیم.

وی در این باره به «توسعه ایرانی» گفت: از منظر کارشناسی، فلسفه تشکیل واحدهای جدید تقسیمات کشوری اعم از بخش، شهر، شهرستان و استان رسیدن به دو مقصود است. هدف اول از هر پروژه تقسیمات کشوری فراهم کردن زمینه بهتر برای ارائه خدمات اداری و دولتی به ساکنان آن واحد تقسیمات کشوری است.

رسولی ادامه داد: به عنوان مثال در استان خراسان قبل از تقسیم و قبل از سال 83 فاصله شهرستان امروز نهبندان با مرکز استان 750 کیلومتربود بنابراین اگر یک شهروند آن شهر نیاز پیدا می‌کرد برای انجام امور اداری به مرکز استان مراجعه کند باید 700 کیلومتر مسافت را طی می‌کرد و با ایجاد استان خراسان جنوبی این دسترسی آسان‌تر شد.

این عضو شورای پنجم شهر تهران تصریح کرد: هدف دیگر اجرای پروژه‌های تقسیمات کشوری از منظر دولت و حاکمیت اداره کارآمدتر سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی واحدهای تقسیمات کشوری است از آنجا که دولت و مشخصا وزارت کشور مسئول اداره امور سیاست داخلی است برای انجام این ماموریت مهم حاکمیتی سطوح تقسیمات کشوری را قانون‌گذار تعیین و در راس هر واحدی از تقسیمات کشوری نماینده‌ای را از دولت به عنوان بخشدار، فرماندار و استاندار منصوب کرده است.

رسولی خاطرنشان کرد: بنابراین در ارزیابی هر برنامه تقسیمات کشوری در هر نقطه از ایران و در هر دولتی باید این دو وجه مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار بگیرد و چنانچه از این دو منظر فوایدی مترتب بر تقسیمات کشوری باشد انجام این پروژه از توجیه فنی و کارشناسی برخوردار است و به هر میزانی که ارتقای سطح تقسیمات کشوری مثلا در محدوده اضافه کردن یک استان فاقد این دستاوردها باشد طبعا منویات دیگری غیر از این دو هدف مدنظر خواهد بود.

به هر میزانی که واحدهای تقسیمات کشوری متعدد و متنوع باشند زمینه بیشتری برای سوءاستفاده زمین‌خواران، سوداگران و مافیای زمین و مسکن فراهم می‌شود. افزون بر این؛ اضافه شدن دو استان دیگر در غرب و شرق استان قطعا مسائل محیط زیستی استان تهران تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت و به ضرر منافع ملی کشور خواهد بود

ایجاد هر نوع واحد تقسیماتی جدید نقض غرض است

وی با اشاره به تقسیم استان تهران خاطرنشان کرد: در مورد استان تهران و شهر تهران به صورت انحصاری نکته سومی هم باید در بحث تقسیمات کشوری مدنظر باشد و آن نکته ناشی است از مهاجرپذیر بودن شهر و استان تهران است به گونه‌ای که همواره سالانه 7 تا 8 درصد به جمعیت برخی از نقاط استان تهران اضافه می‌شود. در اثر این مهاجرت‌های بی‌رویه محیط‌زیست و حفاظت از آب و خاک و اراضی کشاورزی مورد تهدید جدی است. زمین‌خواران، سوداگران و مافیای زمین و مسکن در کلانشهرها و به ویژه در تهران بیش از سایر استان‌ها فعال هستند.

این عضو سابق شورای شهر تهران گفت: به هر میزانی که واحدهای تقسیمات کشوری متعدد و متنوع باشند زمینه بیشتری برای سوءاستفاده این سوداگران فراهم می‌شود به این منظور در دولت اصلاحات شورای عالی شهرسازی و معماری نه تنها با هدف صیانت از سرزمین استان تهران و جلوگیری از ساخت و سازهای بی‌رویه با ایجاد هر نوع استان جدید مخالف بود و استان البرز هم بعد از دولت اصلاحات ایجاد شد بلکه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور که عالی‌ترین مرجع طراحی و تصویب طرح های کالبدی و سرزمینی است و 16 نفر از وزرا عضو آن هستند مجموعه ای را تصویب کردند به نام محدوده تهران بزرگ که از غرب گرمسار شروع می‌شد و به شرق زنجان به لحاظ شرقی غربی و نیز به قم منتهی می‌شد.

رسولی تاکید کرد: در واقع نه تنها با ایجاد استان‌های جدید مخالفت شد بلکه این مجموعه صرف‌نظر از تقسیمات کشوری جاری و ساری براساس این مصوبه باید به صورت یکپارچه تحت عنوان مجموعه تهران بزرگ اداره می‌شد. بنابراین اگر این سه عامل را در نظر بگیریم به لحاظ اداری خیلی این مناطق نسبت به مرکز استان دسترسی دوری ندارند و به لحاظ اعمال حاکمیت خیلی مشکلی وجود ندارد و به لحاظ جلوگیری از مافیای زمین و ساخت و ساز نیز ایجاد هر نوع واحد تقسیماتی جدید نقض غرض است و باعث آلودگی بیشتر محیط زیست و تخریب باغات و اراضی کشاورزی خواهد شد.

وقتی یک روستا به شهر ارتقا پیدا می‌کند، یک بخش شهرستان می‌شود و مجموعه‌ای از شهرستان‌ها استان می‌شوند؛ رضایت‌خاطر کوتاه‌مدتی به لحاظ احساس هویت بهتر به اهالی دست می‌دهد، اما سپس گرانی، تورم و افزایش قیمت‌ها به سرعت شیرینی این احساس را از بین می‌برد

تقسیم استان تهران به ضرر منافع ملی و مسائل محیط زیستی است

وی تاکید کرد: آنچه که ما در شورای پنجم تهران به شدت روی آن حساس بودیم صیانت از باغات بود و با تقسیم شدن استان فعلی تهران آنگونه که مطرح است به دو استان دیگر یعنی اضافه شدن دو استان دیگر در غرب و شرق استان قطعا مسائل محیط زیستی استان تهران تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت و به ضرر منافع ملی کشور خواهد بود. البته ناگفته نماند وقتی یک روستا به شهر ارتقا پیدا می‌کند یک بخش شهرستان می‌شود و مجموعه‌ای از شهرستان‌ها استان می‌شوند یک رضایت خاطر کوتاه مدتی به لحاظ احساس هویت بهتر به اهالی دست می‌دهد، اما پس از این اظهار خوشحالی زودهنگام گرانی، تورم و افزایش قیمت‌ها به سرعت شیرینی این احساس را از بین می‌برد.

این عضو سابق شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: در مجموع فکر می‌کنم دولت و وزارت کشور در شرایط فعلی کمتر می‌توانند استدلال مجاب کننده‌ای را برای ایجاد دو استان تهران در مجموعه باقی مانده استان تهران ارائه کند با توجه به فقدان این استدلال‌های متقاعد کننده به نظر می‌رسد که دولت و مسئولان حوزه سیاست داخلی با توجه به بالابودن حجم نارضایتی در آستانه انتخابات آینده سال 1404 ریاست جمهوری و با توجه به اینکه دولت قول داده بود مشکلات معیشتی و مسئله مسکن و مسئله ارز را حل کند و همه این موارد نتیجه عکس داده است؛ چون عملا دستاورد قابل عرضه‌ای ندارند به دنبال دستاورد‌سازی‌های سیاسی هستند تا اینکه منافع مردم بیشتر مدنظر باشد و به نظر من تقسیم تهران کار عبث و بیهوده‌ای است.

به نظر من تقسیم تهران کار عبث و بیهوده‌ای است و به نظر می‌رسد که دولت و مسئولان با توجه به بالابودن حجم نارضایتی در آستانه انتخابات 1404 ریاست جمهوری و چون عملا دستاورد قابل عرضه‌ای ندارند و وعده‌ها درخصوص حل مشکلات معیشتی و مسکن و مسئله ارز و... نتیجه عکس داده است؛ به دنبال دستاورد‌سازی‌های سیاسی هستند

وی درباره چالش‌هایی که ممکن است این تقسیم‌بندی استان بر روی شهر ری بگذارد، گفت: یکی از معیارهایی که در پیکربندی واحدهای تقسیمات کشوری باید مدنظر باشد سازگاری و انسجام فرهنگی و تاریخی مناطق بهم پیوسته است به این جهت که هم به لحاظ قومی، مذهبی فرهنگی اجتماعی و سیاسی اهالی سازمان داده شده در یک شهر یا در یک استان باید از حداکثر همگونی و سازگاری و مشترک بودن تاریخ و فرهنگ برخودار باشند.

رسولی تاکید کرد: شهر ری قدمت چندین هزار ساله دارد زمانی که تهران فقط چند روستا بیش نبود ری مرکز مدنیت و اسکان و فعالیت فرهنگی بوده است و من فکر می کنم به طور طبیعی فعالان سیاسی و نخبگان شهر ری برخلاف سایر نقاط اقماری به سادگی رضایت نخواهند داد که این سابقه فرهنگی تاریخی و تمدنی دیرینه‌شان در یک واحد تقسیمات کشوری به عنوان استان جدید مضمحل شود. این به ضرر هویت ملی تاریخی و تمدنی ری است به همین دلیل فکر می‌کنم احیانا وزارت کشور و دولت نتوانسته‌اند رضایت مراکز ذینفوذ شهرری را کسب کنند و از گنجاندن شهر ری در یکی از این تقسیمات کشوری صرف‌نظر کرده‌اند.