اديب حافظي، كارشناس سايبري: گاهي افراد به خاطر يك ميليون تومان، حساب بانكي خود را اجاره مي‌دهند

كلاهبرداري‌هاي اينترنتي هر روز نوع و روش جديدي پيدا مي‌كند. يكي از روش‌هاي مجرمان سايبري اين است كه سايت‌هاي مختلف را هك مي‌كنند و اطلاعات، مشخصات و هر چيزي كه به دست‌شان مي‌رسد، سرقت مي‌كنند. گاهي ممكن است كلاهبرداران يك اپليكيشن موبايل بسازند كه به همه بخش‌هاي تلفن همراه شما دسترسي دارد. بعد از اين‌ هم به روشي شما را ترغيب به نصب برنامه كرده اطلاعاتي مثل رمز حساب‌ها، رمز اكانت‌ها، تصاوير، شماره كارت‌تان را بدزدند. گاهي كلاهبرداران از طريق فروش غيرقانوني محصولات ديگران اقدام به كلاهبرداري مي‌كنند و بسياري روش‌هاي ديگر كه كلاهبرداران از آن براي كلاهبرداري استفاده مي‌كنند، اما يكي از رايج‌ترين روش‌هاي كلاهبرداري اين است كه كلاهبردار سعي مي‌كند از هر تكنيك و خلاقيتي براي اينكه افراد را وادار به واريز پول به حسابش كند، كمك بگيرد. حالا «اعتماد» در همين راستا با يك كارشناس سايبري گفت‌وگو كرده است.

عامل اصلي افزايش كلاهبرداري‌هاي اينترنتي اجاره حساب‌هاي بانكي است

«اديب حافظي»، كارشناس سايبري در مورد انواع كلاهبرداري‌هاي اينترنتي به «اعتماد» مي‌گويد: «مساله مهم در بحث كلاهبرداري‌هاي اينترنتي اين است كه افراد حساب‌هاي‌شان را اجاره مي‌دهند تا كسي حساب خود را اجاره ندهد كلاهبرداري صورت نمي‌گيرد. در حال حاضر چند مدل كلاهبرداري وجود دارد؛ يكي اينكه افراد كم سن و سال يكسري بدافزار درست مي‌كنند كه براي يكسري افراد و ديتاها ارسال مي‌كنند و نوجوانان دبيرستاني اشتياق پيدا مي‌كنند كه عكس‌هاي برهنه (nude) از خودشان براي كلاهبرداران بفرستند بدون اينكه بدانند عكس‌هاي‌شان را دارند براي چه افرادي ارسال مي‌كنند. كلاهبرداران اينترنتي از طريق همين لينك‌ها به مخاطبان گوشي فرد مورد نظر دسترسي پيدا مي‌كنند. كلاهبرداران وقتي به شماره تماس‌هاي مخاطبان گوشي هك شده دسترسي پيدا كردند يكسري اس‌ام‌اس براي آنها ارسال مي‌كنند. محتواي اس‌ام‌اس‌ها لينك بسته‌هاي معيشتي و... است. گاهي هم كلاهبرداران با ارسال اس‌ام‌اس از مخاطبان گوشي هك شده تقاضاي مقداري پول مي‌كنند و چون مخاطبان گوشي با فردي كه هك شده آشنا هستند پول را براي آنها واريز مي‌كنند. مثلا هكر به ليست شماره تماس‌هاي مخاطبان گوشي هك شده اس‌ام‌اس ارسال مي‌كند كه گرفتار است و احتياج به فلان مبلغ دارد. مخاطب گوشي هك شده هم چون شماره تماس را مي‌شناسد مبلغ پول را واريز مي‌كند. حالا افرادي كه مبلغ درخواستي را براي آن كلاهبردار واريز مي‌كنند به كدام حساب واريز مي‌كنند؟ به حساب‌هاي بانكي اجاره‌اي. حساب‌هاي بانكي اجاره‌اي اين‌گونه است كه برخي افراد حساب‌هاي خود را به اين كلاهبرداران اجاره دادند. البته خودشان هم نمي‌دانند كه حساب‌شان را به يك كلاهبردار اجاره مي‌دهند. كلاهبرداران، حساب‌هاي اجاره‌اي را از كارتن‌خواب‌ها، افرادي در روستاها يا اقشار نيازمند اجاره مي‌كنند و با حساب اين افراد مشغول كلاهبرداري مي‌شوند. اين كلاهبرداران گاهي برخي افراد داخل روستاها را به صرف ناهار يا شام دعوت مي‌كنند و حساب‌هاي آنان را اجاره مي‌كنند يا مثلا با دادن يك ميليون يا دو ميليون تومان به افراد نيازمند حساب‌هاي آنها را اجاره مي‌كنند. افرادي كه داخل روستاها زندگي مي‌كنند يا كارتن‌خواب هستند تا روند شكايت را طي كنند، زمان مي‌برد. اكثر افرادي كه مورد كلاهبرداري يا هك قرار مي‌گيرند، سواد ديجيتال ندارند و از محتواي اس‌ام‌اس يا لينكي كه براي‌شان ارسال مي‌شود، آگاه نيستند و داخل لينك مي‌شوند يا خيلي سريع به چنين اس‌ام‌اس‌هايي واكنش نشان مي‌دهند.»

اقشار نيازمند حساب‌هاي بانكي

خود را اجاره مي‌دهند

اين كارشناس سايبري در ادامه مي‌گويد: «البته بحث اجاره كارت‌ها صرفا به افرادي كه در روستاها زندگي مي‌كنند يا كارتن‌خواب هستند، مربوط نمي‌شود. در دانشگاه‌ها هم برخي دانشجوها بين همكلاسي‌هاي خود رخنه مي‌كنند و حساب‌شان را اجاره يا از آنها كلاهبرداري مي‌كنند. خيلي راحت‌تر بخواهم توضيح دهم تمام اقشار نيازمند حساب‌هاي‌شان را اجاره مي‌دهند. برخي كلاهبرداران براي بقيه دوستان و آشنايان خود طمع ايجاد مي‌كنند. مثلا فرض كنيد دانشجوي ترم اولي كه هيچي نداشته با برخي از اين باندها آشنا شده و چند وقت بعد هم توانسته ماشين براي خودش تهيه و هم بهترين گوشي را خريداري كند. خب دوست يا آشناي اين فرد وضع مالي او را كه ناگهان تغيير كرده مي‌بيند و ناخودآگاه جذب اين باند مي‌شود. اين نوع كلاهبرداري‌ها مانند شركت‌هاي هرمي است و كلاهبرداران مي‌توانند افراد ديگر را جذب كنند. يكي از عواملي كه مي‌توان در اين وضعيت از آن ايراد گرفت، ضعف سيستم بانكي است، چون بانك‌ها فقط فكر سوددهي هستند و هيچ نظارتي به حساب‌هاي بانكي افراد نمي‌كنند. مثلا پيگيري نمي‌كنند فردي كه پول‌هاي كلان در حسابش جابه‌جا مي‌شود شغلش چيست يا از كجا اين پول‌ها را آورده است. متاسفانه باندهايي كه در حال حاضر تشكيل مي‌شود، بسيار ساده شكل مي‌گيرد. گاهي حتي اسم باند هم نمي‌توان روي آنها گذاشت. اين كلاهبرداران افراد را با يكسري ديالوگ‌هاي رفتاري جذب مي‌كنند. در واقع مهندسي ديالوگ دارند. شركت‌هاي هرمي به چه روشي افراد را جذب مي‌كنند؟ اين كلاهبرداران اينترنتي هم همان‌طور افراد را جذب مي‌كنند. گاهي دو نفر با هم فكر مي‌كنند كه چگونه مي‌توانند حساب افراد را خالي كنند، اين خودش تشكيل يك باند است. بنابراين تشكيل باند اصلا مساله مهمي نيست. مساله مهم حساب‌هاي بانكي اجاره‌اي است. در برخي موارد پشت تمام حساب‌هايي كه اجاره مي‌شود يك نفر است و اصلا باندي وجود ندارد. مثلا در بعضي پلتفرم‌هاي آنلاين گزينه‌اي به عنوان كاريابي يا كار در خانه وجود دارد كه اكثرا تمام آگهي‌هاي آن مربوط به يك نفر است. تمام اين موارد به مشكلات اقتصادي و طمع افراد براي پول زيادتر مربوط مي‌شود. به عنوان مثال در برخي پرونده‌ها ديده شده يك كارمند كه در اسنپ هم كار مي‌كرده به خاطر طمع، چند حساب بانكي باز كرده و آنها را به دو، سه طلافروش اجاره داده است. در اصل طلافروشي پشت ماجرا وجود ندارد و شبكه قمار يا افراد كلاهبردار هستند.» اين كارشناس سايبري در پاسخ به اينكه هزينه اجاره هر حساب بانكي تقريبا چقدر است، مي‌گويد: «تا به حال نديديد كسي لنگ يك ميليون يا دو ميليون تومان باشد؟! مواردي بوده كه افراد به خاطر يك ميليون تومان حساب بانكي‌شان را اجاره دادند. نمي‌توان گفت چه اقشاري بيشتر حساب بانكي‌شان را اجاره مي‌دهند. فقط مي‌توان گفت افرادي كه از لحاظ مالي در تنگنا هستند و به پول نياز دارند، مجبورند حساب‌هاي بانكي خود را اجاره دهند. يك سوال دارم كسي كه كليه‌اش را مي‌فروشد چرا اين كار مي‌كند؟ براي رفع نياز مالي است كه كليه‌اش را مي‌فروشد. در نتيجه كسي كه حسابش را اجاره مي‌دهد نيز در تنگناي مالي قرار گرفته است. بروز و ظهور اين مسائل در جامعه به معناي هشدار به برخي مسوولان است. آمار حساب‌هاي بانكي اجاره‌اي رو به افزايش است. همين الان اگر فردي براي خريد سكه به بازار برود پولي كه در ازاي خريد سكه به حساب طلافروش واريز مي‌كند به نام يك خانم است. اين هم يك نوع از حساب بانكي اجاره‌اي است. طلافروش براي اينكه ماليات ندهد حساب فرد يا افرادي را اجاره كرده است. هر فرد براي منفعت خودش با روش خاص خودش حساب بانكي برخي افراد را اجاره مي‌كند. در نتيجه روش‌هاي كلاهبرداري بسيار زياد است و افراد بايد مراقب كلاهبرداران اينترنتي و هكران باشند.»

در سال 1388 جلسات متعددي براي بررسي جرم كلاهبرداري اينترنتي برگزار شد. بعد از تغييرات و اصلاحاتي كه اعمال شد ماده ۱۳ قانون جرايم رايانه‌اي به تصويب رسيد. در ماده ۱۳ قانون جرايم رايانه‌اي ذكر شده كه چنانچه فردي به صورت غيرمجاز از سامانه‌هاي رايانه‌اي يا مخابراتي براي وارد كردن، تغيير، محو، ايجاد يا متوقف كردن پيام‌ها يا مختل كردن سامانه، وجه، مال، منفعت، خدمات يا امتيازات مالي براي خود يا ديگري استفاده كند، علاوه بر برگرداندن مال به صاحب آن به حبس از ۱ تا ۵ سال يا جزاي نقدي از بيست ميليون ريال تا يكصد ميليون ريال يا هر دو مجازات محكوم خواهد شد. در ماده 67 قانون تجارت الكترونيكي در واقع بر اساس اين ماده قانون اگر فرد در زمان انجام مبادلات الكترونيكي با سوءاستفاده يا استفاده غيرمجاز از پيام‌ها، برنامه‌ها، سيستم‌هاي رايانه‌اي در دسترس و وسايل ارتباط از راه دور ديگران را گمراه كند يا اينكه با ورود، پاك كردن، توقف پيام، مداخله در عملكرد برنامه يا سيستم رايانه‌اي در كار سيستم‌هاي پردازش خودكار و نظاير آن اختلال ايجاد كند، به كلاهبرداري اينترنتي پرداخته است. پس از آن، براي خود يا ديگري وجوه اموال يا امتيازات مالي به دست آورد و اموال ديگران را تصاحب كند، مجرم محسوب مي‌شود. مجازات براي كلاهبرداري اينترنتي به اين شكل است كه علاوه بر برگرداندن مال به صاحبان اموال، به حبس از ۱ تا ۳ سال و پرداخت جزاي نقدي مشخصي محكوم خواهد شد.