چرا ناخواسته وزن اضافه می‌کنیم؟/ ۸ دلیل افزایش وزن غیرارادی

افزایش وزن ناخواسته ممکن است ناشی از برخی تغییرات سبک زندگی مانند: اختلال در روند خواب شبانه، ترک سیگار و ... باشد. در برخی موارد نیز می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری کلیوی، بی‌خوابی و اختلالات تیروئیدی باشد.

الهه جعفرزاده: افزایش وزن معمولاً موضوعی نیست که خوشایند افراد باشد و ممکن است برای برخی بسیار آزاردهنده باشد، به خصوص زمانی که نمی‌دانید علت آن چیست. در حالی که رژیم غذایی معمولاً بیشترین نقش را در افزایش وزن دارد، عوامل دیگری مانند استرس و کمبود خواب نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشند.

در ادامه به برخی علل احتمالی افزایش وزن غیرارادی اشاره می‌شود:

۱. مصرف دارو

در موارد متعدد، مصرف انواع خاصی از داروها ممکن است باعث افزایش وزن ناخواسته در افراد شود. داروهای ضد روان پریشی، ضد افسردگی، کورتیکواستروئیدها، داروهای کنترل دیابت و فشار خون این قابلیت را دارند.

۲. بی‌خوابی

بی‌خوابی طولانی‌مدت ممکن است منجر به افزایش وزن در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان شود. کمبود خواب می‌تواند بر ریتم شبانه‌روزی بدن تأثیر بگذارد و با مختل کردن عملکردهای داخلی، از جمله ایجاد نوسان در هورمون‌های گرسنگی و تحریک به پرخوری، سبب افزایش وزن شود.

بررسی‌ها در سال ۲۰۱۵ روی ۵۶ هزار کودک نشان داد کسانی که کمتر از ۱۰ ساعت در سبانه‌روز می‌خوابند، ۷۶ درصد بیشتر در معرض اضافه وزن یا چاقی هستند، در حالی که خواب کافی این احتمال را تا ۲۱ درصد کاهش می‌دهد.

۳. ترک سیگار

برخی از افراد ممکن است در ابتدای مسیرِ ترک سیگار، وزن اضافه کنند. نیکوتین، که در سیگار و سایر محصولات تنباکو یافت می‌شود، ممکن است متابولیسم فرد را افزایش داده و اشتهای او را کاهش دهد. وقتی فردی سیگار را ترک می‌کند، ممکن است بیشتر احساس گرسنگی کند، بیشتر غذا بخورد و افزایش وزن پیدا کند.

۴. سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال سیستم غدد درون‌ریز است و زنان در سنین باروری ممکن است به آن مبتلا شوند. این عارضه با چندین ناهنجاری هورمونی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به PCOS معمولاً دارای مقاومت به انسولین هستند و در پی آن ممکن است دچار افزایش وزن شوند. هم‌چنین افراد مبتلا به این بیماری در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و سطح کلسترول بالا هستند.

هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد؛ اما تغییر سبک زندگی، داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، ممکن است به کاهش وزن و بهبود مقاومت به انسولین کمک کند.

۵. نارسایی قلبی

افزایش سریع وزن یا تورم در نواحی خاصی از بدن ممکن است به دلیل احتباس مایعات باشد. به گفته انجمن قلب آمریکا، افزایش وزن بیش از ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم در طی ۲۴ ساعت یا ۳ کیلوگرم در هفته ممکن است نشانه‌ای از نارسایی قلبی باشد. اگر خون به آرامی به سمت قلب و از قلب به سمت اعضای بدن جریان یابد، بر عملکرد سایر اندام‌های اصلی بدن تأثیر می‌گذارد. در نتیجه، مایعاتی در بافت‌ها تجمع می‌یابد که ممکن است باعث افزایش وزن و تورم در نواحی معده، ساق و مچ پا شود. گفتنی است که وزن ما در طول روز معمولاً چند گرم در نوسان است. اگر وزن به حالت نرمال برگردد و علائم اضافی نداشته باشد، ممکن است صرفاً ناشی از نفخ و احتباس مایعات باشد.

سایر علائم و نشانه‌های نارسایی قلبی عبارتند از: تجمع مایعات در داخل ریه‌ها (اِدِم ریوی)، سرفه‌های مکرر، احساس گیجی و تنگی نفس هنگام استراحت، سرگیجه، از دست دادن اشتها، مشکل در خوابیدن یا صاف دراز کشیدن.

اگر هر یک از این علائم را در کنار افزایش وزن ناخواسته تجربه کردید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

۶. مشکلات کلیوی

افزایش ناگهانی وزن یا تورم در پاها و یا مچ پا ممکن است نشانه بیماری کلیوی مانند نارسایی کلیه یا سندرم نفروتیک باشد. کلیه‌ها مسئول تصفیه مواد زائد و مایعات از بدن هستند. اگر آسیب ببینند، ممکن است به درستی مواد زائد را دفع نکنند و سبب احتباس مایعات در بدن و در نتیجه افزایش وزن شود.

علائم دیگری که ممکن است نشان‌دهنده مشکل کلیوی باشد عبارتند از: خستگی، مشکلات خواب، خشکی و خارش پوست، وجود خون در ادرار، تکرر ادرار، پف مداوم چشم‌ها، بی‌اشتهایی، گرفتگی عضلات.

۷. اختلال تیروئید

کم‌کاری تیروئید وضعیتی است که طی آن، غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند. این شرایط ممکن است بر بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله سرعت متابولیسم، تأثیر منفی بگذارد و به مرور زمان سبب چاقی ناخواسته شود. علائم کم‌کاری تیروئید عبارتند از: افزایش وزن، خستگی مداوم، احساس افسردگی، احساس سرما، خشکی پوست و مو، سفت شدن مفاصل و درد عضلانی، یبوست و ... .

۸ . سرطان تخمدان

سرطان تخمدان به هر سرطانی اطلاق می‌شود که از تخمدان‌ها شروع شود. برخی از افراد ممکن است علائم را در مراحل اولیه احساس نکنند. با این حال، با پیشرفت بیماری، افراد مبتلا به سرطان تخمدان ممکن است افزایش وزن و علائم دیگری مانند: درد در شکم یا لگن، مشکل در خوابیدن، تکرر ادرار، از دست دادن اشتها یا احساس سیری سریع، چرخه قاعدگی غیر معمول، سوء‌هاضمه و ... را تجربه کنند.