ضرورت‌ استراتژیک احداث راه آهن ایران ارمنستان

تاکنون ده‌ها مقاله و یاد داشت در خصوص کریدور شمال جنوب و اهمیت آن نوشته شده و مصاحبه‌های زیادی انجام شد اما عملا اتفاق ملموسی حاصل نگردیده است. انتظار بود تا صد میلیون تن بار بین شرق و غرب و جنوب آسیا با شامل غرب آسیا از طریق این کریدور و از مسیر ایران جابجا شود اما هنوز رشد ملموسی در این خصوص حادث نگردیده است. دلایل اینکه این آرزوی بزرگ در حد سخن و شعار باقی مانده چیست؟
از جمله دلایل اصلی عدم تحقق رویای کریدور شمال جنوب عبارتند از:
1-عدم همکاری ترکیه جهت رفع مشکل خط آهن بین دریاچه وان و غیر اقتصادی شدن حمل بار  ریلی از این مسیر
2-مشکلات کانال ولگا جهت حمل انبوه و سریع کالا
3-عدم اتصال راه اهن ایران به عراق از طریق شلمچه یا خانقین
یکی از راهکارهای اساسی حل این مشکلات اتصال راه آهن ایران به گرجستان از طرق ارمنستان است. بندر پوتی گرجستان یکی از بنادر بزرگ و پیشرفته جهان است. بندر باتومی نیز از ظرفیتهای مناسبی برخوردار است.  خط آهن ایران می بایست بهر طریق ممکن هر چه سریعتر به خط آهن و بنادر  گرجستان متصل شود. از طریق بنادر گرجستان می توان اروپا و شمال آفریقا را تحت پوشش کریدور جنوب شمال قرار داد.
دو مسیر برای تحقق این هدف وجود دارد که عبارتند از:

1-راه اهن رشت آستارا و اتصال به گرجستان از طریق آذربایجان یا اتصال خط اهن جلفا به نخجوان و از انجا به ارمنستان و گرجستان که این مسیر کمترین سرمایه گذاری را می خواهد چرا زیرساختهای ان موجود می باشد.
احتمالا آذربایجان کما فی سابق با ایران همکاری جدی نخواهد نمود اما چنانچه آذربایجان و ترکیه کاملا متوجه شوند که عزم ایران برای احداث خط اهن ارمنستان جدی است همکاری نسبتی بیشتری خواهند نمود. با این حال ایران می بایست پروژه خط اهن ارمنستان را در هر شرایطی پیگیری نماید تا وابسته به دو کشور ذکر شده نباشد. حتی چنانچه کشور آذربایجان همکاری بیشتری داشته باشد باز نیز یک مسیر ریلی برای تحقق کریدور شمال جنوب و جابجایی ده‌ها میلیون تن بار در مسیر این کریدور بین المللی کافی نیست و احداث خط اهن ایران ارمنستان یک ضرورت ملی است.
2-احداث 65 کیلومتر راه اهن از جلفا تا مکان مد نظر در مرز ارمنستان و احداث راه اهن از مرز ایران تا محل اتصال به خط آهن ارمنستان(خط اهن ارمنستان به گرجستان متصل می باشد)
 راهکارهای اجرایی اتصال خط آهن ایران به ارمنستان و گرجستان:

1-انعقاد قرارداد الزام آور و تعهد آور با ارمنستان جهت تامین هزینه احداث خط آهن از مرز ایران تا محل اتصال به خط آهن ارمنستان گرجستان و واگذاری پروژه بصورت BOO یا BOT به سرمایه گذار ایرانی
2-در صورت نیاز، ایجاد کنسرسیومی جهت اجرای پروژه با مشارکت سرمایه گذاران هندی و چینی( احداث این خط اهن منافع بسیار زیادی برای این دو کشور به دنبال دارد)
3-شروع عملیات اجرائی خط اهن جلفا تا مرز ارمنستان پس از انجام بند 1
4-شروع عملیات اجرائی در خاک ارمنستان توسط شرکتهای ایرانی و اعضای کنسرسیوم
 منافع اجرای این طرح برای ایران:
شرکت راه آهن 50درصد درآمد شرکتهای ریلی را بابت حق دسترسی به شبکه برداشت می کند چنانچه کرایه هر تن کیلومتر بار را 800تومان لحاظ نمائیم که 400 تومان آن سهم شرکت راه آهن می شود با ترانزیت ریلی 20 میلیون تن بار سالانه 300 میلیون دلار درامدپایدار صرفا در بخش زیرساختهای ریلی برای کشور ایجاد می شود با استفاده از این درآمد وام‌های دریافتی در مدت کوتاهی پس از بهره برداری طرح بازپرداخت خواهد شد. با توجه به بررسی مسیر و طول مسیر،  هزینه اجرای این پروژه حدود 500میلیون دلار خواهد بود که در مدت کمتر از دو سال پس از بهره برداری بازگشت خواهد شد.

-ترانزیت حدود بیست تن میلیون تن بار از طریق 1500کیلومتر شبکه ریلی ایران و در نتیجه
 ایجاد حدود 300 میلیون دلار درآمد برای شرکت راه آهن، در حوزه خدمات حمل و نقل نیز درامدهای قابل توجهی ایجاد می شود.
-ایجاد بیش از 300 میلیون دلار درآمد برای شرکتهای مالک لکوموتیو و مالک واگن-ارتقاء روابط و تعاملات بین المللی ایران-افزایش سطح امنیت پایدار در کشور -ایجاد هزاران شغل در حین اجرای پروژه
-ایجاد هزاران شغل در خدمات حمل و نقل مرتبط از جمله تولید واگن و لکوموتیو و قطعات و تجهیزات مربوطه و شرکتهای حمل و نقل ریلیپیش نیازهای ایجاد جذابیت برای کریدور ایران ارمنستان گرجستان:
-اجرای هر چه سریعتر خط آهن دو خطه و پر سرعت از ایران تا خط آهن ارمنستان گرجستان
-اتصال چابهار به شبکه ریلی -رساندن میانگین سرعت قطارهای باری به 80 تا 100کیلومتر بر ساعت
-افزایش سرعت تخلیه و بارگیری در بنادر جنوبی-تکمیل مسیرهای اتصال خط اهن بندر ماهشهر به تبریز  
-تصویب قوانین تسهیل کننده ترانزیت و رفع کلیه موانع قانونی و نرم افزاری-ارتقاء سطح دیپلماسی و تعاملات بین المللی