همدلی| آرزو بخشنده: اگر سال 1400 آغاز فعالیت دولت سیزدهم و شعارهای آرمانی بود و سال 1401 سال تثبیت دولت مردمی، اما سال گذشته برآیند آنچه که از خود نشان داد چیزی جز آشفتگی و بی‌برنامگی را به نمایش نگذاشت. تلاش‌های از هم گسیخته و بدون فرایند دولت که در اقتصاد، دستور را جای کنترل مبنایی تورم و گرانی کرده بود و تمرکز افراطیون بر مسائل فرهنگی که شائبه انحراف از خواسته‌های اصلی شهروندان را تداعی می‌کرد، در سال 1403 به پایان خط نزدیک می‌شود؛ جایی که دولت ناگزیر است به تمام وعده‌هایی که داده عمل کند یا حداقل بخشی از آنها را در گردونه عمل به ظهور برساند.

اقتصاد؛ گره‌گاه اصلی

به رغم آمار و اعدادی که دولتی‌ها از رشد اقتصادی و بهبود مسائل اجتماعی و فرهنگی ارائه می‌دهند، نقدهای جدی به دولت وجود دارد که بخش بزرگی از آن به سیاست‌های اقتصادی دولت بازمی‌گردد، سیاست‌هایی که گاهی از سوی مراجع تقلید و مقام‌های عالیرتبه نظام نیز مورد نقد قرار گرفته است. سخنان نوروزی رهبرانقلاب و آخرین سخنرانی ایشان در جمع مسئولان و کارگزاران نظام نشان داد که دغدغه مشکلات اقتصادی و سیاست‌های دولت در این زمینه به مردم و تحلیلگران خلاصه نشده است. ایشان در آخرین دیدار خود با مسئولان نظام به صراحت به موضوعی اشاره کردند که در دو سال گذشته از طرف مردم و کارشناسان به کرات تکرار شده بود و البته در برخی موارد نیز خود رئیسی به آن اذعان داشته. اینکه آمارها و باغ سبزی که دولت در گزارش‌های مراکز آماری به مردم نشان داده است تا چه حد روی سفره‌های مردم نشسته است؟
بعد از سخنان رهبری نقدهای زیادی به دولت و کارکردهای اقتصادی آن وارد شد که بخشی از آن به رخ کشیدن انتقادهایی بود که آنها در گذشته نسبت به رفتار سیاسی دولت در زمینه اقتصادی داشته‌اند. بازپخش حرف‌های رئیسی درباره قیمت دلار در مبارزات انتخاباتی که با مضمون انتقاد از تغییرات ناگهانی قیمت دلار و آسیب به مردم و اقتصاد کشور منتشر شده، این روزها مصادف است با افزایش بی رویه قیمت دلار و طلا در کشور. در حالی که چند صباحی از پروپاگاندای سخنگوی دولت «می‌گفتند دلار به 70 هزار تومان می‌رسد اما دیدید که نشد! » نمی‌گذرد، فضای مجازی پر است از واکنش‌ها و به رخ کشیدن‌هایی که در سال پایانی دولت سیزدهم شکننده‌تر از همیشه سیاست‌ها در سال‌های گذشته را در ترازوی افکار عمومی می‌سنجد.

واقعیت‌های موجود و تبلیغات دولت

آخرین قیمت‌های غیررسمی اعلام شده در فضای مجازی نشان می‌دهد، دلار به بالای 63 هزار تومان و سکه در محدوده قیمتی 45 میلیون تومان قرار گرفته است. برخی از تحلیلگران بر این عقیده‌اند که دولت در دور اول حکمرانی خود رکورد تازه‌ای در میان دولت‌ها به جا گذاشته است و با افزایش 2.5 برابری نرخ ارز در صدر قرار گرفته است.

«رحمت‎الله بیگدلی» فعال سیاسی اصلاح طلب با یادآوری سخنان رائفی‌پور در زمان روحانی، نوشت: «در دولتی که با دخیل بستن به تتلو بر سر کار آوردید؛ دلار شد ۶۴ هزار تومان!» «علی‌اکبر رائفی‌پور» در زمان روحانی گفته بود: «آی مردم، حواستان را پرت نکنند، اگر آمدند گفتند اصلا خدا نداریم یا شش تا خدا داریم، توجه نکنید، بگید دلار چند؟». «محمد مهاجری» فعال سیاسی اصولگرا نیز در واکنش به دیدار رمضانی مسئولان و کارگزاران نظام با رهبر انقلاب در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:«روش همیشگی رهبر انقلاب تقدیر از تلاش همه دولت‌هاست و اصل سخن را که مطالبه اصلی است در آخر می‌گویند. در این دیدار هم اصل مطلب آن بود که نتیجه کار‌های دولت باید برای مردم محسوس باشد. مدیران دولت سیزدهم و شخص آقای رئیسی این جمله را فهمیدند؟ اگر از فردا آمارهای واقعی دادند یعنی فهمیدند.»

تدارک برای دور دوم ریاست جمهوری!

سیاست دولت اما همچنان بر پاشنه وعده و ادعاهای غیر قابل باور می‌گردد. چند وقت پیش از این، حسینی، معاون پارلمانی رئیس جمهور در پاسخ به انتقادها از اینکه چرا شعارتورم تک‌رقمی رئیسی محقق نشده، گفته بود: «برنامه هفتم از سال 1403 تا 1407 ادامه دارد و دولت تا پایان سال 1407 تورم را تک رقمی خواهد کرد.» این اظهارنظر در حالی مطرح شده که برخی پاشنه آشیل دولت را اقتصاد دانسته‌اند و معتقدند بسیاری از حوادث سال‌های گذشته و نارضایتی‌های ایجاد شده در این مدت، از جمله مهاجرت نخبگان، کاهش مشارکت سیاسی مردم از ناحیه مشکلات اقتصادی و انسداد سیاسی ایجاد شده است. این در حالی است که معاون رئیسی حتی محقق نشدن شعارها و وعده‌های مهم دولت از جمله تورم تک رقمی، ساخت مسکن و بهبود شرایط معیشتی مردم را دستمایه تمدید دوره این دولت در چهار سال آینده کرده و به ارائه وعده‌ها ادامه می‌دهد.

انتقاد سید حسن‌خمینی

وضعیت فقر و کاهش قدرت خرید مردم به جایی رسیده که بخش‌های مختلف درون نظام را به واکنش واداشته است، از نقدهای برخی از اعضای مجمع تشخیص گرفته تا تریبون‌های مذهبی در کشور. در همین راستا پنج‌شنبه «سید حسن خمینی» در دیدار مدیران کمیته امداد هم نقدهای به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور داشت. او در این دیدارگفت: «این روزها متأسفانه وضع معیشتی مردم خوب نیست. کسی که پدرانش زندگی خوبی داشته‌اند و امروز خودش آن وضعیت را ندارد، ظرفیت بالایی برای خروش دارد؛ چرا که به هر فرد دارا به چشم دشمن نگاه می‌کند و به خصوص نظام را عامل فقر خودش می‌داند. ولی کسی که پدرانش ثروت نداشته‌اند و او هم ندارد، کسی را مقصر فقر خودش نمی‌داند.»

وی با اشاره به اینکه گروه‌هایی در گذشته جزو طبقه متوسط بوده‌اند و حالا به سمت فقر می‌روند، پایین آمدن مشارکت انتخابات را به دلیل وجود مشکلات اقتصادی دانست و تأکید کرد: «در دهه‌های 60 و 70 و حتی تا قبل از تحریم‌ها طبقه متوسط بسیار فربهی درست کردیم و تقریبا بالای 50 درصد از جامعه تا قبل از تحریم‌های ترامپ وارد طبقه متوسط شدند و به خاطر همین هم حمایت کلی را از ساختار اداره کشور داشتند.»

همچنان امیدآفرینی در دستور کار است

با این وجود تیم دولت همچنان بر امیدآفرینی با آمارهایی که دولت می‌دهد را در دستور کار دارد و صورت مسئله مشکلات اقتصادی و سیاست‌های آشفته و بداهه در مواجهه با آسیب‌های موجود را نمی‌پذیرد. البته رسانه‌های همراه او نیز منتقدان را به سیاه‌نمایی و یاس‌آفرینی متهم می‌کنند و خواستار فشار بیشتر بر رسانه‌های منتقد از طریق قطع آگهی‌ها و حمایت‌های معمول دولتی هستند. با همه اوصاف رئیسی در آخرین جلسه هیئت دولت تعداد مسافران نوروزی را دستاورد دولت دانسته و گفته است: «آمار ارائه شده از سفرهای نوروزی و حضور گردشگران در اقصی نقاط کشور، امیدبخش و از نشانه‌های نشاط اجتماعی است.» نشانه‌ای که به نظر نمی‌رسد با سختی‌های سال 1402 و مصائبی که در سال جاری وجود داشته است بتواند مردم را از عملکرد نهایی دولت راضی کند. گویا آنچه که رقیب انتخاباتی رئیسی در سال 1400 این روزها در فضای مجازی می‌نویسد مخاطب و پذیرش بیشتری دارد. چنانکه همتی خطاب به رئیسی نوشته است: «احساس مردم از آنچه که بر سر سفره آنها آمده‌ مؤید رها شدگی اقتصاد است. ‌روند قیمت اقلام سفره مردم و دارایی‌ها به رغم تمامی وعده‌ها و بهبود درآمدهای ارزی دولت، مسیر غیر قابل قبولی را طی می‌کند.‌احساس مردم از آنچه که بر سر سفره آنها آمده و درحال وقوع است، مؤید رها شدگی اقتصاد است. کارآمدی و مدیریت دولت حتی نزد طرفدارانش هم دیگر مورد تردید است.»