بیم و امیدهای کارشناسان اقتصادی در باره سال 1403
سیگنال دلار 100 هزارتومانی بازار را آشفته کرد
روزنو :سمیعی گفت: یادآوری می‌کنم اگر به هر بهانه‌ای مقادیری از ارز کشور به قیمت‌های دستوری و مصنوعی و ارزان‌تر از قیمت واقعی به هر مصرف‌کننده‌ای، مسافر باشد یا واردکننده یا غیره داده شود، بارش بر دوش قیمت در بازار آزاد قرار می‌گیرد و تاثیر مخرب خود را بر کلیت نظام اقتصادی نشان خواهد داد.
چند روز پیش خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) در گزارشی اعلام کرد که نتایج اقدامات اقتصادی دولت سیزدهم باعث شده تا نرخ رشد قیمت ارز در کشور کاهش یابد به گونه‌ای که بعید است قیمت دلار تا پایان امسال به 100هزار تومان برسد. همین موضوع باعث شد تا بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی، این تحلیل را به مثابه سیگنالی از جانب دولت برای افزایش قیمت ارز در سال جاری بدانند.
در این گزارش آمده بود: متوسط رشد ماهانه قیمت دلار در دولت دوازدهم ۴درصد بود و بازار ارز با بیشترین افزایش تاریخی به دولت سیزدهم تحویل داده شد. در صورت تداوم روند رشد ۴درصدی ماهانه نرخ ارز در دولت دوازدهم طی ۲ سال و نیم اخیر، قیمت دلار در پایان سال ۱۴۰۲ به ۸۰هزار تومان می‌رسید در حالی‌که در دولت سیزدهم کمتر از ۶۰هزار تومان ثبت شد.
در ادامه آمده است: همچنین در صورت تداوم روند رشد ۴درصدی ماهانه نرخ ارز در دولت دوازدهم، قیمت دلار در اواسط سال ۱۴۰۳ از ۱۰۰هزار تومان عبور می‌کرد و در پایان سال ۱۴۰۳ به ۱۳۰هزار تومان و در پایان سال ۱۴۰۴ به ۲۰۰هزار تومان می‌رسید. در حالی‌که با فرض تداوم روند رشد ۲.۸درصدی ماهانه نرخ دلار در دولت سیزدهم، تا پایان این دولت هم قیمت دلار به ۱۰۰هزار تومان نخواهد رسید.
رشد دلار همپای تورم یا سرکوب قیمت ارز
در حالی اقتصاد ایران وارد سال ۱۴۰۳ شده که تحلیل‌های متعددی از قیمت احتمالی دلار شنیده می‌شود. اغلب تحلیلگران اقتصادی با استناد با شاخص تورم، معتقدند که دلار در سال جدید احتمالا همپای تورم حرکت خواهد کرد و برخی نیز، از تاثیر سیاست داخلی و خارجی و به خصوص انتخابات آمریکا در نیمه دوم سال می‌گویند. در کنار اینها اما برخی از کارشناسان با استناد به اینکه سال پایانی دولت در پیش است و دولت در سال ۱۴۰۴ باید انتخابات برگزار کند، بر این عقیده‌اند که نرخ دلار در این شرایط امکان جهش بالا را نخواهد داشت. اگرچه اگر نرخ دلار در روندی بطئی دستخوش افزایش شود، تاثیر رشد آن بر سایر بازارها نیز به همین صورت خواهد بود. با این حال، گزارش‌ها از میزان بازدهی بازارها در سال گذشته نشان می‌دهد که میزان بازدهی دلار در سال ۱۴۰۲ در حدود ۲۳.۵درصد بوده است.
قیمت دلار به 70 تا 75 هزار تومان خواهد رسید
در همین زمینه «وحید شقاقی» اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرآنلاین در پاسخ به این پرسش که نرخ دلار در سال ۱۴۰۳ در چه محدوده‌ای خواهد بود؟ عنوان کرد: در اواخر سال، یعنی اسفندماه ۱۴۰۲، قیمت دلار حدود ۲۰درصد افزایش یافت و به مرز ۶۰هزار تومان رسید.
وی افزود: دو اقدام بانک مرکزی در اسفندماه ۱۴۰۲ یعنی انتشار گواهی ۳۰درصدی و توزیع سکه نیز سیاست‌های غلط بوده و ضمن تحمیل هزینه‌های سنگین به سیستم بانکی و اقتصاد، با شکست مواجه شدند.
این اقتصاددان متذکر شد: با توجه به افق تورمی ۴۰درصدی در سناریوی میانه برای سال بعد، برپایه نظریه قدرت برابری خرید و احتساب قدرت دلاری نقدینگی، در سناریوی واقع‌بینانه سال ۱۴۰۳ قیمت دلار در محدوده ۷۰ تا ۷۵هزار تومان خواهد بود.
دلار 95هزار تومانی هم دور از ذهن نیست
«اصغر سمیعی» رئیس اسبق کانون صرافان هم در گفت‌وگو با خبرآنلاین متذکر شد: پیش‌بینی من در مورد نرخ ارز در سال گذشته این بود که براساس نرخ تورم و نرخ بهره در کشور سال ۱۴۰۲ را با دلار ۴۵هزار تومان آغاز کنیم که البته با حدود ۵۰هزار تومان شروع شد ولی مطابق با نرخ تورم، با شیب مناسب و منطقی افزایش نیافت تا اینکه در بهمن‌ماه طاقتش تمام شد و قدری تعدیل شده و افزایش یافته به حدود ۶۰هزار تومان رسید.
او خاطرنشان کرد: اگر فرض کنیم که قیمت برای شروع سال جدید حدود ۶۰هزار تومان صحیح باشد و اگر فرض کنیم نرخ تورم در سال ۱۴۰۳ به طور متوسط حدود ۴۰درصد باشد و اگر فرض کنیم دولت تصمیم بگیرد که به طور منطقی با نرخ ارز برخورد کند، نرخ‌های غیرواقعی و مصنوعی و رانتی را کنار بگذارد، برای اول تابستان نرخ ۶۷هزار تومان، و برای اول پاییز ۷۵هزار تومان منطقی به نظر می‌رسد و در ادامه البته تا آخر سال آینده دلار ۹۵هزار تومانی هم دور از ذهن نیست. این البته به شرطی است که فروض ما محقق شود.
سمیعی گفت: یادآوری می‌کنم اگر به هر بهانه‌ای مقادیری از ارز کشور به قیمت‌های دستوری و مصنوعی و ارزان‌تر از قیمت واقعی به هر مصرف‌کننده‌ای، مسافر باشد یا واردکننده یا غیره داده شود، بارش بر دوش قیمت در بازار آزاد قرار می‌گیرد و تاثیر مخرب خود را بر کلیت نظام اقتصادی نشان خواهد داد.
تورم، افسار قیمت دلار را به دست خواهد گرفت
یک اقتصاددان دیگر نیز با بررسی سه سناریو درباره قیمت دلار در سال ۱۴۰۳، می‌گوید: وقتی درباره قیمت دلار صحبت می‌کنیم، باید سناریوهای تورمی را بررسی کنیم. براساس سناریو خوش‌بینانه بانک مرکزی، رشد نقدینگی حدود ۲۵درصد و رشد اقتصادی حدود ۴ تا ۵درصد در سال آینده خواهد بود. بر این اساس، تورم در کانال ۳۰ تا ۳۵درصد خواهد بود. با توجه به این شاخص‌ها، قیمت دلار تعادلی روی ۶۵هزار تومان با ۱۰درصد بالاتر یا پایین‌تر می‌تواند باشد.
پیمان مولوی متذکر می‌شود: این سناریو خوش‌بینانه است زیرا رشد بالای ۴درصد نیازمند سرمایه‌گذاری خیلی زیادتری در اقتصاد است در حالی‌که آنچه که امروز اتفاق می‌افتد، کمتر است.
وی در ادامه عنوان می‌کند: بر همین اساس، سناریو میانه، تداوم تورم موجود یا تورم بین ۳۵ تا ۴۰درصد است. در این حالت نقطه تعادلی دلار، بالاتر می‌آید و نزدیک به ۶۲هزار تومان خواهد بود. در سناریو بدبینانه هم اگر نقدینگی رشد پیدا کند و به میانگین ۵ ساله اخیر خود، یعنی بالای ۳۵درصد برسد، متاسفانه حرکت تورم به سمت بالای ۴۰درصد می‌رود. بر این اساس نقطه تعادلی نرخ دلار باز هم جابه‌جا می‌شود و بالاتر می‌رود.
مولوی عنوان می‌کند: آنچه که مهم است، رابطه بین تورم و دلار است که نکته اساسی در این رابطه که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که در کوتاه‌مدت دولت‌ها همیشه سوار بر نرخ دلار هستند و در میان‌مدت و بلندمدت، تورم است که افسار دلار را به دست می‌گیرد و باعث افزایش قدرت دلار نسبت به ریال و افت محتمل ریال در آینده خواهد بود.
ریسک‌های متعدد اقتصادی در سال 1403
«سیامک قاسمی» اقتصاددان نیز در یادداشتی در فضای مجازی نوشت: قیمت دلار در محدوده ۶۱هزار تومان سال را آغاز کرد و اگر امسال بخواهد فقط به اندازه سال ۱۴۰۲ که سال بسیار آرامی بود، رشد کند (۲۵ درصد) در پایان سال در محدوده ۷۷هزار تومان قرار دارد.
وی عنوان کرد: حالا شما مختارید که کلی ریسک سیاست داخلی و خارجی و احتمال بازگشت ترامپ و کاهش حجم صادرات نفتی و... را هم به آن اضافه کنید.
سرنوشت اقتصاد ایران در دست انتظارات تورمی
«سعید مسگری» اقتصاددان نیز در یادداشتی در فضای مجازی به دو سناریو درباره اقتصاد ۱۴۰۳ اشاره کرد و نوشت: سرنوشت اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ در دست انتظارات تورمی است. اگر شوکی مثل انتخاب ترامپ، تغییر نرخ‌ها و قیمت‌های اساسی و... رخ ندهد، انتظارات تورمی تغییر چندانی نخواهد کرد و در کل شرایط اقتصادی نسبتا مشابه سال ۱۴۰۲ خواهد شد اما اگر شوکی رخ دهد، انتظارات تورمی شعله‌ور و جهش ارزی و بی‌ثباتی بازارها آغاز می‌شود و نیمه‌دوم سال شرایط اقتصادی بسیار دشوار خواهد شد.
مسگری در ادامه متذکر شد: فکر می‌کنم مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده شرایط اقتصاد ایران در سال پیش رو، انتظارات تورمی است. این عامل می‌تواند دو حالت کاملا مختلف برای وضعیت اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ رقم بزند. پیش‌بینی شرایط کلی اقتصاد ایران هم بسیار سخت و هم بسیار آسان است. احتمال رخ دادن حالتی متفاوت از دو حالت مذکور بسیار اندک است و از این حیث پیش‌بینی سناریوهای پیش رو چندان دشوار نیست اما هیچ‌کس نمی‌تواند با قطعیت نسبتا بالا پیش‌بینی کند که کدام‌یک رخ خواهد داد.
وی تاکید کرد: راهکار منطقی و کم‌ریسک این است که برای حالت بدبینامه خود را آماده کنیم.
ارزش ذاتی دلار 53هزار تومان است
«سجاد بوربور» کارشناس بازار ارز اما نظری متفاوت نسبت به سایرین دارد. او درباره سرنوشت قیمت دلار در سال ۱۴۰۳ گفت: واقعیت این است که ارزش دلار روی کاغذ ۵۳هزار تومان است نه بیشتر! البته بازار می‌تواند با هیجان به ۶۰هزار تومان هم برسد اما ارزش ذاتی همان ۵۳هزار تومان است. اگر بازار هیجانزده نمی‌شد قیمت در همان حدود باید ثابت می‌ماند، چون نقدینگی که سوخت حرکت دلار است تکان نخورده پس قرار نیست که نرخ دلار افزایش یابد.
وی ادامه داد: یکسری سیاست‌های انقباضی همانند فروش اوراق از سوی بانک مرکزی و عرضه سکه‌های بدون تاریخ از سوی دولت داشتیم که باعث شده بود قیمت دلار را ثابت نگه دارد. به همین دلیل احتمال افت قیمت دلار تا یک ماه آینده بیشتر از رشد آن خواهد بود.
بوربور در بخش دیگری از اظهارات خود گفت: اوایل سال ۱۴۰۲ دست دولت در بازار ارز آنچنان باز نبوده و فقط با خبردرمانی بازار را مدیریت می‌کرد. خبرهایی همچون توافق میان ایران و عربستان، خبرهای خوبی درخصوص برجام، بهبود روند فروش نفت و... منتشر شد و هدف کنترل تورم بود. در آن شرایط انتظارات تورمی به سرعت کاهش پیدا کرد و به دنبال آن شاهد جلوگیری از قیمت ارز بودیم. دولت در سال جاری با فشار حداکثری مانع رشد نقدینگی شد اما باید توجه داشته باشیم ثابت نگه داشتن نقدینگی به شکل دستوری به معنای نابودی بخش خصوصی و تولید خواهد بود.
