رقابت نابرابر فرزندآوری اتباع خارجی با ایرانیان

در حالیکه نرخ زاد و ولد در کشور در بین سال‌های 1396 تا 1400 حدود 22 درصد کاهش و حرکتی پرشتاب به سمت پیری را نشان می‌دهد بررسی داده‌های منتشر شده در مرکز آمار ایران حکایت از آن دارد که تعداد تولدها از مادران غیرایرانی در سال 1400 نسبت به سال 1396، بیش از 70 درصد افزایش پیدا کرده است! این آمار وقتی معنادارتر می شود که بدانیم در طول سال جاری بارها استاندارهای مختلف نسبت به افزایش زاد و ولد اتباع بیگانه در استان‌های خود هشدار داده‌اند. استاندارهایی مانند استاندار فارس و قم و... .
آن‌طور که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داد، طی سال‌های 1365 تا 1395، نسبت جمعیت زیر 15 سال ایران، از 45.5 درصد به 24 درصد کاهش یافته است؛ یعنی طی سه دهه.

از سوی دیگر، سهم جمعیت در سن فعالیت یعنی 15 تا 64 سال، طی سه دهه (65 تا 95) از 51.5 درصد به حدود 70 درصد افزایش یافت. همچنین جمعیت سالمندان بالای 65 سال نیز با افزایش چشمگیری مواجه بود.

کاهش 25 درصدی فرزندآوری

چندی قبل مرکز آمار ایران در گزارشی به تشریح وضعیت زاد و ولد در کشور پرداخت. براساس محاسبات این مرکز، زنان در سن باروری که از سن 15 سال در نظر گرفته‌ شده؛ تعداد زنان در سن باروری در سال 1400 نسبت به سال 1395، حدود 304 هزار نفر افزایش یافته است. با این حال بررسی تعداد موالید طی سال‌های 1396 تا 1400 از کاهش تعداد موالید حکایت دارد. در دوره پنج ساله از سال 1396 تا 1400، بیش از 371 هزار ولادت کاهش یافته است. یعنی تعداد تولدها طی پنج سال، 25 درصد کاهش یافت.

رشد بی‌سابقه فرزندآوری اتباع

از سویی داده‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که چه تعداد از این تولدها از زنان ایرانی و چه تعداد از آنها سهم اتباع است. البته آمار وزارت بهداشت با سازمان ثبت احوال تفاوت دارد، چراکه برخی از زایمان‌ها خارج از سیستم بهداشت و درمان صورت می‌گیرد.بنا بر داده‌های وزرات بهداشت، تعداد موالید در سال 1396 از مادران ایرانی، یک میلیون و 394 هزار و 524 نفر بود. تعداد موالید از مادران غیرایرانی نیز 48 هزار و 29 نفر بود. در سال 1400 نیز تعداد موالید از مادران ایرانی، یک میلیون و 84 هزار و 227 نفر بود. تعداد موالید از مادران غیرایرانی در سال 1400 نیز 81 هزار و 948 نفر گزارش شده است. به عبارتی طی پنج سال تعداد موالید از مادران غیرایرانی در کشور بیش از 70 درصد افزایش داشت.در یادداشتی که در مرکز آمار منتشر شده، آمار موالید از مادران غیرایرانی طی از سال 1396 تا 1400 به تفکیک آمده است. در سال 1397، 1398 و 1399 به ترتیب تعدا موالید از مادران غیرایرانی، 57581، 62348 و 69567 نفر ثبت شده است.

کاهش 22 درصدی فرزندآوری

نکته دیگر در بررسی این آمار روند کاهش موالید از مادران ایرانی در سال‌های اخیر است. در سال 1396 تعداد موالید از مادران ایرانی، یک میلیون و 394 هزار و 529 نفر ثبت شده است. در سال‌های بعد اما این روند کاهشی بود. تعداد موالید از مادران ایرانی در سال‌های 1397، 1398 و 1399 به ترتیب یک میلیون و 313 هزار و 638 نفر، یک میلیون و 153 هزار و 390 نفر و در نهایت یک میلیون و 101 هزار و 176 نفر بود. در سال 1400 نیز این آمار به یک میلیون و 84 هزار و 227 نفر رسید.به عبارتی، داده‌های ثبت‌شده از سوی وزارت بهداشت که مرکز آمار ایران منتشر کرده، نشان می‌دهد که تعداد موالید از مادران ایرانی طی پنج سال بیش از 22 درصد کاهش یافته است.

سیاست چند گانه

در چنین شرایطی رئیس سازمان ملی مهاجرت در ارتباط با تغییر ترکیب جمعیتی، تحت تاثیر جمعیت اتباع خارجی در کشور مدعی شده که اگر بخواهیم میزان زاد و ولد در یک نقطه را ملاک بگیریم می‌توان گفت که مثلا در یک محدوده، ۲۰ تا ۲۵ نفر از ۱۰۰ نوزاد متولد شده از اتباع هستند اما اگر بخواهیم نسبت زاد و ولد اتباع را با میزان زاد و ولد کل کشور مقایسه کنیم کمتر از یک درصد است. رشد زاد و ولد ابتاع بیگانه در ایران در حالی صورت می‌گیرد که طی سال جاری، دولت و مجلس سیاست‌های چندگانه و البته ضد و نقیضی را در برابر اتباع بیگانه و بخصوص افعان‌ها در پیش گرفته است. از تصویب تشکیل سازمان ملی مهاجرت تا تعیین 100 میلیون تومان به عنوان مبلغی که باید اتباع بیگانه برای ورود و اقامت رسمی در ایران بپردازند. از کشیدن دیواری بین مرز ایران و افغانستان برای جلوگیری از ورود اتباع بیگانه تا ممنوعیت حضور افغان‌ها در چندین استان و بالاخره اظهارات مختلف در مورد حضور آنها در ایران.

دلایل رشد زاد و ولد اتباع

اما آمار زاد و ولد اتباع در برخی استان‌ها به شکل عجیب و غریبی بالاست کمااینکه چندی قبل اعلام شد، در یک ماه در پاییز 1401، از 300 زایمان صورت‌گرفته در بیمارستانی در شهرستان کوار در نزدیکی شیراز، فقط سه زایمان ایرانی بود. سایر زایمان‌ها از اتباع افغانستانیثبت شده است.

اما دلیل افزایش تصاعدی آمار زاد و ولد اتباع بیگانه در ایران چیست؟ آنهم در شرایط اقتصادی که سفره های معیشتی خود ایرانی ها را را نیز به شدت کوچک کرده است.«شهلا کاظمی پور» جامعه شناس و جمعیت شناس با ذکر اینکه معتقدم که این آمار نمی‌تواند دلیل زیادی باشد بر افزایش تصاعدی آمار زاد و ولد اتباع بیگانه در ایران می‌گوید: معتقدم این افزایش 70 درصدی به دلیل آن است که به شکل دقیق تری آمار ابتاع بیگانه ثبت می‌شود. در واقع به خاطر اینکه تا چند سال قبل سیستم دقیقی برای شمارش اتباع بیگانه و زاد و ولد آنها نبوده، آمار درستی هم در این زمینه وجود نداشته است اما از سال 1400 که ثبت این آمار دقیق‌تر شده، تازه آمار واقعی بیرون آمده که طبیعتا از آمار قبلی بیشتر بوده است. وی ادامه می دهد: در کنار این عامل، یکی دیگر از دلایل افزایش آمار زاد و ولد، افزایش تعداد اتباع بیگانه در ایران است که بعضا جوان هستند و بعد از مدتی خانواده تشکیل می‌دهند و زاد و ولد هم می‌کنند. مسلما وقتی تعداد خانواده بالا برود، تعداد زاد و ولد آنها نیز افزایش پیدا می‌کند.

این جمعیت شناس با نقد سیاست‌های مهاجرت پذیری کشور می گوید: مهاجرت در هر کشوری بستگی به سیاست های تعدیل ساختاری جمعیتی آن کشور دارد. کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست. باید دید مسئولان چه سیاستی برای مهاجرت‌پذیری و کنترل زاد و ولد اتباع دارند؟ ضمن آنکه اصولا مهاجرت پذیری الزاما چیز بدی نیست و در بسیاری از کشورها نیز وجود دارد ولی مهم آن است که این کشورها برنامه ریزی مناسبی را برای ساماندهی مهاجران به داخل داشته باشند. موضوعی که متاسفانه کشور ما به نظر می‌رسد فاقد آن باشد!