مطابق برجام قرار است در اکتبر ۲۰۲۵ یعنی ۱۰ سال بعد از روز تصویب محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران نیز مانند محدودیت‌های تسلیحاتی در اکتبر ۲۰۱۸ و محدودیت‌های موشکی و … در اکتبر ۲۰۲۳ برداشته شود.

مهمتر از آن قرار است قطعنامه ۲۲۳۱ منقضی شود و خاتمه یابد که در آن صورت بند ۱۱ آن نیز که مربوط به اسنپ بک یا مکانیسم ماشه است، منتفی شود و برنامه هسته‌ای ایران به طور کامل از دستور کار شورای امنیت خارج شود. اتفاقاتی که ریشه در دوراندیشیهیات مذاکره کننده ایرانی داشت و دست آوردهای مطلوبی برای ایران به همراه داشت. تا جایی که به گفته برخی تحلیلگران، جنازه برجام نیز هنوز کارآیی دارد و ایران را از خطرات متعدد دور می کند.

با این حال در پی خروج ترامپ از برجام و ممکن نشدن رسیدن به توافقی با ترامپ در مورد برجام که ممکن بود با نام جدیدی و برخی تغییرات شکلی و سطحی انجام شود و مهم تر از آن ممکن نشدن توافق با دولت بایدن برای احیای برجام، دورنمای آن چه که انتظار آن را برای ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۱۶ مهر ۱۴۰۴) داشتیم، دست نیافتنی به نظر می ‌آید هر چند هنوز هم شاید به طور کامل منتفی نباشد.

به هر حال، محتمل است در صورتی که توافقی برای احیای برجام حاصل نشود، غربی‌ها اقدام به فعال کردن مکانیسم ماشه کرده و قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران را برگردانند.

در این صورت متأسفانه روز‌های دشوار ما و این بار با یک مبنای حقوقی سازمان مللی ادامه خواهد یافت.

در این میان آن چه اهمیت پیدا می کند، روابط با آژانس بین المللی انرژی اتمی است. در این مقطع زمانی آژانس می‌گوید ایران دارای اورانیوم ۶۰ درصدی کافی برای ساختن سه بمب هسته است؛ به شرطی که تا حد ۹۰ درصد غنی‌ سازی شود که البته رسیدن به این سطح از غنا نه کار مشکلی است نه کاری زمانبر.

البته این تنها از جهت فراهم کردن بخشی از لوازم ساختن بمب درست است.

بمب ظاهراً به کار‌ها و فعالیت‌های بیشتری مانند چاشنی انفجاری و وسیله پرتاپ و … نیز نیاز دارد.

در مورد زمان لازم برای فراهم شدن همه لوازم حدس و گمان‌هایی از چند ماه تا دو سال شنیده‌ شده و آن از لحظه‌ای است که ایران تصمیم سیاسی لازم برای ساخت بمب را اتخاذ کرده باشد. با این وجود آمریکایی‌ها تا کنون به دفعات گفته‌اند که نشانه‌ای حاکی از اتخاذ چنین تصمیمی ندیده‌اند.

البته در صورت اتخاذ چنین تصمیمی ظاهراً لازم است که کشور مربوطه از ان پی تی هم خارج شود و نظارت آژانس را هم متوقف کند.

حداقل تا کنون کشور‌هایی که طی سه چهار دهه اخیر بمب اتمی ساخته ‌اند در ان پی تی نبوده و با آژانس کار نمی‌ کرده‌اند.

البته نباید فراموش کرد که در روزهای منتهی به برگزاری جلسه شورای حکام، اتفاقات دیگری نیز رخ داده است از جمله این که حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و شیخ محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی نخست وزیر و وزیر خارجه قطر، به صورت تلفنی گفت و گو کردند.

در این تماس طرفین روند مناسبات دوجانبه ایران و قطر را مورد بررسی قرار دادند و بر منویات رؤسای دو کشور مبنی بر تقویت همه جانبه همکاری ‌ها تاکید کردند.

در این گفت و گو همچنین طرفین آخرین وضعیت تلاش‌ها و تحرکات سیاسی برای توقف جنگ و نسل کشی علیه غزه و ابتکارات مطرح برای برقراری آتش بس، تبادل اسرا و ارسال محموله‌های کمک‌های بشردوستانه بین‌المللی به مردم غزه را مورد تبادل نظر و بررسی قرار دادند.

فارغ ازاین مسائل در ماه های اخیر هیچ ارتباطی میان ایرانی ها و قطری ها برقرار نشده مگر این که در مورد برجام و برنامه هسته ای نیز در آن صحبت شده باشد.

امری که بی شک با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری جلسه شورای حکام، صورت گرفته است و در این میان احتمال دارد که پیامی نیز رد و بدل شده باشد.

مرتضی مکی، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: اقدام ایران و گزارش آژانس مبنی بر کاهش سرعت غنی‌ سازی در سطح ۶۰ درصد می‌ تواند اندکی سطح تنش را کاهش دهد.

وی افزود: در این رابطه، برخی تحلیل گران غربی از احتمال توافق جدیدی بین ایران و آمریکا از کانال‌ های غیرعلنی سخن گفته ‌اند که البته نشانه آن شاید همین گفت و گوی اخیر مقامات ایران و قطر باشد.

مکی ادامه داد: از تماس ‌هایی طی هفته‌های اخیر مشهود بوده است. فراز و نشیب در سطح غنی‌سازی در ایران از ماه خرداد سال گذشته را شاید بتوان از یک سو به مذاکراتی که از ماه اردیبهشت با هدف نیل به یک تفاهم نانوشته شروع شده بود، نسبت داد و از سوی دیگر به تحولات و تنش‌ها در منطقه.

منبع:آرمان امروز