روزنو :
نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5، امروز /سه شنبه/ در وین گردهم خواهند آمد تا گفت و گوهای خود بر سر برنامه صلح آمیز هسته ای کشورمان را ادامه دهند.
این در حالی است که تحولات اوکراین و تشدید آن، شکافی جدی بین روس ها و دیگر قدرت های غربی پدید آورده است و انتظار می رود اوج گیری اختلاف های مسکو با کشورهای اروپایی و آمریکا در باره این موضوع، حتی گفت و گوهای هسته ای ایران را زیر سایه خود قرار دهد.
برگزاری همه پرسی بیست و پنجم اسفندماه در منطقه کریمه در آستانه دور تازه گفت وگوهای هسته ای در وین، حتی برخی مقام های آمریکایی را به ابراز نگرانی در زمینه همپیوندی 2 موضوع اوکراین و گفت و گوهای ایران و 1+5 وادار کرده است. آنان این احتمال را می دهند که هماوردی روسیه با غرب به روند رایزنی های هسته ای لطمه وارد کند.
به گزارش خبرگزاری انگلیسی «رویترز»، یک مقام ارشد آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، در بیست و سوم اسفندماه گفت: ما امیدواریم شرایط بسیار دشوار اوکراین مشکلی در گفت و گوها به وجود نیاورد و نیز برآیند تصمیم های مسکو و واکنش ما نشست وین را در خطر قرار ندهد.
در این ارتباط، گفته های هفته گذشته «لیندسی گراهام» سناتور جمهوریخواه و تندروی آمریکایی، قابل تامل می نماید. به باور این چهره سیاسی پشتیبان افزایش فشارها بر ایران، مقام های تهران با دقت رخدادهای اوکراین را دنبال می کنند و برای بهره جویی از دگرگونی های مربوط به روابط روسیه و غرب در کمین نشسته اند.
گراهام بیست و یکم اسفندماه در گفت و گو با شبکه خبری آمریکایی «فاکس نیوز» تصریح کرد در صورتی که «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه، موفق شود «با زور» شبه جزیره کریمه را از اوکراین جدا کرده و به روسیه پیوند دهد، ایرانی ها نیز تشویق خواهند شد که به سمت دستیابی به سلاح های هسته ای حرکت کنند.
این سناتور آمریکایی همچنین تاکید کرد «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا، در اعتراض به کنشگری روسیه در قبال دگرگونی های اوکراین باید از شرکت در اجلاس آتی گروه «جی-8» (نشست هشت کشور بزرگ صنعتی) که ابتدای خردادماه در شهر «سوچی» روسیه برگزار می شود، خودداری کند. همچنین آمریکا برای تحریم روسیه باید همکاری های تنگاتنگی را با کشورهای اروپایی به پیش برد.
با توجه به این دست اظهارنظرها و همچنین تنش در روابط روسیه و غرب که پس از همه پرسی استقلال کریمه اوج گرفته است، پیوند یافتن بحران اوکراین و گفت و گوهای هسته ای مساله ای دور از ذهن نیست.
افزون بر آنچه گفته شد، روس ها در روزهای گذشته در کنار مسائل دوجانبه، در مورد تحولات اوکراین با مقام های ایرانی گفت و گو کرده و از دغدغه های خود در این باره سخن به میان آورده اند.
**چشم انداز تحولات اوکراین و احتمال افزایش شکاف ها بین روسیه و غرب
به باور بسیاری از ناظران، نتیجه همه پرسی روز یکشنبه در شبه جزیره کریمه تا اندازه زیادی بر فضای تعامل روسیه و غرب اثرگذار بوده و پا پس نکشیدن روس ها در برابر رقبای اروپایی و آمریکایی در موضوع اوکراین، غربی ها را به اجرایی سازی بخشی از هشدارهای روزهای گذشته وادار خواهد ساخت.
پیش از این، آمریکا و متحدان اروپایی واشنگتن هشدار داده بودند در صورت مداخله نظامی مسکو در اوکراین یا زمینه سازی برای جدایی کریمه از حاکمیت مرکزی کی یف، تحریم های جدی علیه روسیه اعمال و هزینه های سنگینی بر این کشور تحمیل خواهد شد.
با وجود هشدارها و در واقع تهدیدهای مقام های آمریکایی و اروپایی، روس ها بر پایه الگوی رفتاری ایستادگی راهبردی در برابر غرب، نشان داده اند قصد عقب نشینی در موضوع اوکراین را ندارند.
با توجه به رویکردهای عملگرایانه ای که در سال های گذشته بر تصمیم ها و رفتارهای رهبران کرملین حاکم بوده، مسکو در عرصه های رقابت راهبردی با غرب، بر منافع و اولویت های سیاست خارجی خود پای فشرده است.
موضع گیری های مسکو در قبال تحولات سوریه و پشتیبانی همه جانبه روس ها از دولت دمشق در سال های گذشته نمودی از الگوی رفتاری یاد شده بوده است.
از این رو، بسیاری از ناظران بر این باورند که در همسنجی با رخدادهای سوریه، تحولات اوکراین به عنوان حوزه نفوذ سنتی یا به اصطلاح «خارج نزدیک» روسیه اولویت و اهمیت بیشتری داشته و بدین ترتیب هماوردی غرب و مسکو به شکلی جدی تر رخ خواهد نمود.
همچنین ملاحظات مربوط به جغرافیای سیاسی، اقتصادی و امنیتی اوکراین و مسائلی چون پیوستن کی یف به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، صادرات انرژی روسیه به اروپا از دالان ترانزیتی اوکراین و سرنوشت پایگاه های نظامی روسیه در این کشور، بر اهمیت سرنوشت هماوردی مسکو و غرب خواهد افزود.
بدین ترتیب، تحلیلگران دور تازه رویارویی روسیه با آمریکا و کشورهای اروپایی را سرنوشت ساز، عمیق و پردامنه توصیف کرده اند که می تواند به حوزه های تعامل در موضوع هایی مانند فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران و آینده گفت و گوهای هسته ای هم کشیده شود.
یکی از نخستین تحلیل ها در این زمینه نزدیکی بیش از پیش روسیه به دوستانی چون تهران و دمشق است که با افزایش فشارهای غرب بر مسکو و تحریم های احتمالی بر ضرباهنگ آن افزوده خواهد شد.
** گفت و گوهای هسته ای و تحولات اوکراین
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، رییسان جمهوری ایران و روسیه بیست و دوم اسفندماه در گفت و گویی تلفنی به بررسی مسائل روابط دوجانبه و تحولات منطقه و جهان پرداختند.
در این گفت و گوی تلفنی، «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران با اشاره به نقش مثبت روسیه در روند گفت و گوهای هسته ای، مسائل مربوط به ارزیابی و پیگیری توافق های «بیشکک» را با همتای روس خود در میان نهاد؛ توافق هایی که مهرماه سال جاری در حاشیه نشست رهبران کشورهای عضو سازمان همکاری های «شانگهای» در پایتخت قرقیزستان در زمینه همکاری های نظامی و هسته ای به تایید 2 رییس جمهوری رسیده بود.
و اما در کنار رایزنی در مورد روابط دوجانبه و دعوت پوتین از روحانی برای شرکت در نشست رهبران کشورهای پیرامونی دریای خزر در مهرماه سال آینده، تحولات اوکراین نیز به یکی از محورهای رایزنی رهبران مسکو و تهران تبدیل شد.
در این پیوند، پوتین با تشریح سیاست های روسیه در قبال رخدادهای اوکراین، هرگونه راه حل برای خروج از تنش در این کشور را مشروط به حفظ منافع مردم مناطق بحران زده دانست.
پیش از این و در دیدار هفته گذشته «سیدعباس عراقچی» معاون وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، با مقام های روسی نیز مسائل مربوط به گفت و گوهای هسته ای و نیز تحولات اوکراین روی میز رایزنی و اشتراک نظر قرار گرفته بود.
و اما موضع رسمی وزارت امورخارجه کشورمان که در نشست خبری «مرضیه افخم» سخنگوی این وزارتخانه، در مورد تحولات اوکراین مطرح شد، ناظر بر کاهش تنش ها در این کشور بوده است.
افخم در نشست خبری چهارم اسفندماه اعلام کرد «ما با تاکید بر حفظ ثبات، آرامش و پرهیز از خشونت اعتقاد داریم سرنوشت اوکراین با تحقق اراده ملت و تفاهم نیروهای سیاسی این کشور و نبود دخالت خارجی میسر است.»
ورای این موضع گیری ها، همچنان که پیشتر گفته شد، مساله مهمی که می تواند بر اهمیت تحولات اوکراین در سیاست خارجی ایران بیفزاید، تاثیری است که این تحولات بر چگونگی تعامل مسکو و کشورهای غربی بر جای خواهد گذاشت.
در سال های گذشته با وجود برخی پشتیبانی های روسیه و چین از مواضع هسته ای جمهوری اسلامی ایران و تلاش پکن و مسکو برای تعدیل فشارهای غرب بر تهران، همپیوندی منافع راهبردی قدرت های جهانی سبب شد تا حتی 2 قدرت شرقی در تصویب قطعنامه های تحریمی و اجرای آن با آمریکا و اروپا همداستان شوند. از این رو آنچه در این برهه زمانی برای مقام های ایرانی اهمیت دارد اولویت منافع ملی بلندمدتی است که می تواند در سایه ایجاد تعادل بین دوستان شرقی و کشورهای غربی محقق شود.
به باور شماری از تحلیلگران، رخدادهایی چون استقلال کریمه و اعمال فشار روس ها بر کی یف با حربه هایی چون صادرات انرژی یا زمینه سازی برای خودمختاری دیگر استان های شرق اوکراین چون «دونتسک» (با اکثریت روسی) همچنان روابط مسکو و غرب را پر تنش نگاه خواهد داشت؛ بویژه اگر هشدارهای غرب در زمینه تحریم روسیه عملی شود، بر گستره و شدت این تنش ها افزوده خواهد شد.
با این همه، شماری از ناظران با توجه به بایسته های کنترل بحران در اوکراین که بر خلاف سوریه به طور مستقیم و غیرنیابتی روسیه و غرب را رو در روی یکدیگر قرار داده، بر این باورند که 2 طرف ناگزیر از نشستن پای میز گفت و گو و دستیابی به توافق در صحنه تحولات اوکراین خواهند بود و بدین ترتیب کشمکش های بازیگران بزرگ این صحنه با وجود عملگرایی روس ها و مواضع اعلانی غربی ها چندان به درازا کشیده نخواهد شد.
بر خلاف نظر لیندسی گراهام درباره تاثیر منفی بحران اوکراین بر گفت و گوهای هسته ای، برخی صاحبنظران بر این باورند که روس ها و غربی ها از مجرای رایزنی های هسته ای خواهند توانست درهای دیپلماسی را گشوده نگاه دارند و با وجود ناکامی روزهای گذشته وزیران امورخارجه آمریکا و روسیه برای دستیابی به توافق در زمینه تحولات اوکراین، نشست وین می تواند تا اندازه ای موانع پیش روی تنش زدایی بین مسکو و غرب را برطرف سازد.
به هر روی آنچه در این میان اهمیت دارد، تاکید مقام های ایرانی (به طور ویژه مقام معظم رهبری) بر «نقض نکردن عهد» و توافق هایی است که تاکنون بین ایران و کشورهای 1+5 پابرجا بوده است.
در نگاهی کلی به همپیوندی تحولات اوکراین و گفت و گوهای هسته ای باید گفت که پیگیری سیاست و رویکردهای هوشمندانه از سوی سکانداران دیپلماسی کشور در فضای کنونی تشدید اختلاف های روسیه و غرب، حتی می تواند به هموارتر شدن دستیابی به توافق نهایی هسته ای بینجامد.
به عبارت دیگر، توجه به الگوهای رفتاری بازیگران مهم تحولات اوکراین و گفت و گوهای هسته ای و نیز تیزبینی، دقت نظر و کنشگری متعادل در عرصه دیپلماسی می تواند با برکنار داشتن گفت و گوهای هسته ای آتی از پیامدهای نامطلوب ناشی از اختلاف فزاینده مسکو و غرب، حتی تهران را از فرصت هایی در این زمینه بهره مند سازد.
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
