هنوز مدت زمان زیادی از تحریم داخلی واردات برند آیفون‌های جدید نمی‌گذرد؛ هرچند واردات محصولات شرکت اپل به‌طور کلی ممنوع نیست و لوازمی همچون آیپد، ایرپاد، مک‌بوک و گوشی‌های تلفن همراه آیفون زیر ۱۴، وارد شده و در بازار به طور قانونی خرید و فروش می‌شوند، اما نمی‌توان نگاه سیاسی «آمریکایی بودن» برند اپل در ایجاد ممنوعیت واردات آیفون سری‌های بالای ۱۴ را نادیده گرفت.

اقتصاد ۲۴- تبلیغ؛ ابزاری قدرتمند و چندوجهی برای تمامی کسب‌وکار‌های امروز چه در سطح بازرگانی داخلی و چه تجارت خارجی است. در تمامی کشور‌های جهان به‌ویژه کشور‌هایی که رویکرد سرمایه‌داری و فرهنگ مصرف‌گرایانه‌ای دارند، تبلیغات متنوع و خلاقانه متعددی در گوشه و کنار فضا‌های حقیقی و مجازی دیده می‌شوند. حتی استفاده ابزاری و جنسیت‌زده از زنان و مردان، یکی از شیوه‌های رایج تبلیغ خلاقانه از دهه‌های گذشته تا به امروز است.

کسب‌وکار‌ها و حتی نهاد‌های دولتی و حکومتی در ایران نیز طی سال‌های اخیر تلاش کرده تا با استفاده از شیوه‌های به روز و الگو قرار دادن نمونه‌های خلاق جهانی، بتواند تاثیرپذیری خود در سطح عموم را افزایش دهند. این رویکرد را به ذات نمی‌توان مورد انتقاد قرار داد، اما نکته بحث‌برانگیز، شیوه‌های تبلیغ جدید است که طی چند ماه اخیر توسط برخی شرکت‌ها در تبلیغات محیطی به‌کار گرفته شده‌اند. آخرین تبلیغ جنجالی اخیر، استفاده یکی از فروشگاه‌های اینترنتی از برند موبایل آمریکایی «موتورولا» در تبلیغ برای کمپین فروش و قرعه‌کشی خود است.

تاثیر آمریکایی بودن در ممنوعیت واردات موبایل

هنوز مدت زمان زیادی از تحریم داخلی واردات برند آیفون‌های جدید نمی‌گذرد؛ هرچند واردات محصولات شرکت اپل به‌طور کلی ممنوع نیست و لوازمی همچون آیپد، ایرپاد، مک‌بوک و گوشی‌های تلفن همراه آیفون زیر ۱۴، وارد شده و در بازار به طور قانونی خرید و فروش می‌شوند، اما نمی‌توان نگاه سیاسی «آمریکایی بودن» برند اپل در ایجاد ممنوعیت واردات آیفون سری‌های بالای ۱۴ را نادیده گرفت. فارغ از درست یا غلط بودن محدودیت‌های اعمال شده، نکته تعجب‌برانگیز استفاده از برند آمریکایی گوشی موبایل آن هم در شرایط فعلی و چالش‌های سیاسی روز برای تبلیغات محیطی است.

اگر بخواهیم نگاهی خوش‌بینانه به استفاده از برند آمریکایی در بیلبورد‌های شهری داشته باشیم، شاید تصور تدوین گر این کمپین تبلیغاتی آن بود که مردم با «موتورولا» بیشتر ترغیب خواهند شد. برای بررسی این نقطه نظر، مناسب است تا نگاهی به بازار موبایل بیاندازیم.

تاثیر اقتصاد بر حضور برند‌های موبایل

با جهش بی حد و مرز قیمت دلار طی سال‌های اخیر، بازار موبایل نیز مانند سایر بازار‌های کالایی، تورم چشم‌گیری را تجربه کرد. این اتفاق سبب شد تا متقاضیان به سمت خریداری گوشی‌های میان رده و برند‌های عمدتا شرقی مانند سامسونگ و شیائومی سوق داده شوند. شیائومی برند چینی تجهیزات دیجیتالیست که ورود تازه نفسی به ایران دارد، اما در مدت زمان کوتاهی توانسته جای خود را میان قاطبه خریداران باز کند.

به گفته فعالان بازار موبایل، تعدد و تنوع سری تلفن‌ همراه‌های این برند، کارایی متوسط و همراه با قیمت مقرون به صرفه آن افراد را برای خرید ترغیب می‌کند. اما این به آن معنا نیست که سایر برند‌ها خواهان خود را نداشته باشد. بررسی خبرنگار اقتصاد ۲۴ از بازار نشان می‌دهد با خروج ه‍وآوی از بازار ایران، محدود شدن خدمات‌دهی برند سامسونگ به مشتریان ایرانی و همچنین وضع محدودیت برای واردات تلفن‌های همراه اپل، فضا برای عرض اندام برند‌های کمتر معروف شرقی مهیا شده است، اما نکته قابل تامل، برند‌های غربی تلفن همراه است که همچنان در بازار ایران خودنمایی می‌کنند.

تا سال‌های گذشته برند‌های بلک‌بری و موتورولا در کنار اپل، به عنوان نمایندگان برند آمریکایی تلفن همراه در ایران شناخته می‌شدند. شرایط خدمات‌رسانی این برند‌ها در زمان اجرای برجام نیز بهتر از همیشه بود.

با بی‌ثبات شدن برجام و افزایش چالش‌های سیاسی، وجود این برند‌ها رنگ باخته و از عمد و غیرعمد، گستره بساط خود در ایران را محدودتر کردند. غیر از این موضوع، محدود بودن تنوع تولیدات در کنار عواملی همچون ویژه بودن سیستم عامل گوشی این برندها، فضا را بیشتر برای کاهش تمایل یک مصرف‌کننده ایرانی برای خرید برند‌های آمریکایی فراهم کرد. هرچند ناگفته نماند هنوز برند اپل و گوشی‌های آیفون، در ایران طرفداران زیادی دارد و اگر توان مالی افراد اجازه دهد، از خرید این برند دریغ نمی‌کنند.

حاشیه‌سازی تبلیغات شهری برای برندهای موبایل

حال به بحث اصلی بازگردیم؛ مهم‌ترین دلیلی که یک فروشگاه بزرگ اینترنتی و مشهور در ایران برای اجرای تبلیغات محیطی در سطح شهر، از برند موتورولای آمریکایی استفاده می‌کند، چه می‌تواند باشد؟ بررسی میدانی بازار نشان می‌دهد گزینه‌های بهتری برای ترغیب و جلب توجه عمومی وجود داشت؛ بنابراین با نگاه اقتصادی، استفاده از برند آمریکایی آن هم برندی مانند موتورولا در تبلیغ شهری رد می‌شود. از رویکرد سیاسی نیز استفاده از برند آمریکایی برای بیلبورد‌های تبلیغاتی سراسر شهر، با، اما و اگر‌های جدی همراه است.

حاشیه‌سازی تبلیغات شهری شرکت‌ها، بار اولی نیست که طی چند ماه اخیر رخ می‌دهد. پیش از این نیز یکی از پلتفرم‌های محتوایی، تبلیغ حجمی محیطی عجیبی را برای اطلاع‌رسانی از انتشار یکی از محتوا‌های خود اجرا کرده بود. هرچند پس از مدت کوتاهی با ورود نهاد‌های نظارتی، این تبلیغات از سطح شهر جمع شدند. به نظر می‌رسد بحث‌برانگیزی این رویکرد‌های تبلیغاتی، ادامه‌دار بوده و باید دید نهاد نظارتی با رویکرد صحیح و تخصصی، برای سامان‌دهی وضعیت موجود چه زمانی وارد عمل خواهند شد.