محبوبه ولی

بازار شعارها و وعده‌های انتخاباتی به قدری از سکه افتاده و رنگ باخته‌ که حالا دیگر تریبون‌داران به جای شعارهای فریبنده و خوش رنگ و لعاب برای جلب مشارکت مردم در انتخابات، لب به تهدید و هشدار و انذار می‌گشایند.

زیر سوال بردن مسلمانی مردم در صورت عدم حضور در انتخابات کم بود، حالا جریده جوان شق تازه‌ای از «تهدید برای تشویق به مشارکت» را رونمایی کرده و نوشته است که اگر رأی ندادید فردای انتخابات منتظر تحریم و فشار اقتصادی بیشتر باشید!

پیش از این، ائمه جمعه عدم حضور در انتخابات را گناه کبیره عنوان کرده‌اند. احمد علم‌الهدی در مشهد آن را واجب شرعی خوانده و آیت‌الله سیدیوسف طباطبایی‌نژاد، امام جمعه اصفهان در خطبه‌های نماز جمعه گفته است که «مشارکت نکردن در انتخابات، نشانه عدم التزام عملی به اسلام است.»

روزنامه جوان اما دست روی کابوس مردم گذاشته است؛ کابوس تحریم و گرانی و تورم بیشتر؛ کابوسی که تا به حال چندین دولت آمده‌اند و رفته‌اند، چندین مجلس کرسی‌هایشان پر شده و خالی شده و مردم از مشارکت 42 درصدی تا 70 درصدی را برای آمد و رفت آنها پشت سر گذاشته‌اند اما سایه این کابوس نه تنها کمرنگ نشده، بلکه هر بار بیش از پیش آرامش را بر کشور حرام کرده است.

کلیشه معروف «مقطع حساس کنونی»

کمتر از یک ماه مانده به انتخابات، «جوان» پس آنکه تاکید کرده «دشمن درصدد تبدیل کردن انتخابات به رفراندوم نه به نظام است»، نوشته: «اگر با افت میزان مشارکت در انتخابات مواجه شویم، فردای انتخابات باید منتظر تشدید فشار‌های دشمن و شوک‌های اقتصادی باشیم و در نقطه مقابل، اگر میزان مشارکت مردم در انتخابات بالا باشد، از فردای بعد از انتخابات باید منتظر تثبیت و تعمیق آرامش نسبی‌ای باشیم که در ماه‌های اخیر بر اقتصاد کشور حکمفرما شده است.»

جالب آنکه سخنی از رفع تحریم‌ها، تغییر سیاست‌ها، گشایش‌های اقتصادی، باز شدن فضای اجتماعی، رفاه، توسعه و مفاهیمی از این دست نیست و تنها می‌توان وعده حفظ وضع موجود را داد و البته جالب‌تر آنکه آنچه «جوان» از آن به عنوان «آرامش نسبی» یاد کرده، همین روزها با نوسانات شدید دلار و طلا همراه بود که به نوبه خود بازارهای دیگر را هم آشفته کرد.

با این حال «جوان» معتقد است: «با توجه به شرایط در حال تغییر نظام بین‌الملل و بروز و ظهور ابتدایی برخی از نشانه‌های تغییر نظم بین‌المللی، انتخابات اسفند ماه امسال برای نظام و کشور حائز اهمیت جدی است.»

این بخش از نوشته «جوان» هم در واقع ناظر بر همان کلیشه معروف همیشگی یعنی «مقطع حساس کنونی» است! مقطع حساسی که امسال به چهل و پنجمین سالگرد خود می‌رسد اما همچنان نقطه پایانی بر آن نیست.

«جوان» اما توضیح نداده چرا مردمی که درصد بالایی از مشارکت را در دوره‌هایی از انتخابات ثبت کرده‌اند، اکنون آنقدر دلسرد شده‌اند که برای کشاندن آنها پای صندوق رأی باید متوسل به تهدید و ارعاب از تحریم بیشتر شد!

ائمه جمعه عدم حضور در انتخابات را گناه کبیره خوانده‌اند. روزنامه جوان دست روی کابوس مردم گذاشته است؛ شق تازه‌ای از «تهدید برای تشویق به مشارکت» را رونمایی کرده و نوشته است که اگر رأی ندادید فردای انتخابات منتظر تحریم و فشار اقتصادی بیشتر باشید!

رأی دادن یا ندادن چگونه تفسیر می‌شود؟

در میان تریبون‌داران نیز بیشترین تلاش برای جلب مشارکت، با کلیدواژه «دشمن» است. بدین ترتیب که مردم ناگزیرند میان دشمن و بی‌کفایتی داخلی یکی را انتخاب کنند و در نهایت با شرکت در انتخابات به تداوم این بی‌کفایتی‌ها رأی دهند تا دشمن‌شاد نشویم و به قول علم‌الهدی «با محقق‌شدن انتخابات با مشارکت بالا، دشمن بدبخت شود و از خشم دق کند.»

امام جمعه اصفهان نیز در خطبه‌های نماز جمعه پس از آنکه مشارکت نکردن در انتخابات را نشانه عدم التزام عملی به اسلام اعلام کرد، گفت: «شهروندان چه در انتخابات شرکت کرده و چه شرکت نکنند رأی داده‌اند، فقط افرادی که رأی می‌دهند پیرو انقلاب و رهبری هستند و اگر مشارکت نکنند رأی به معاندان داده‌اند.»

بدین ترتیب رأی ندادن به منظور اعتراض به وضع موجود، دست بیعت دادن به معاندان تعبیر شده است.

صدای پای عدم مشارکت

اما این ابداعات بدیع برای جلب مشارکت از کجا نشأت می‌گیرند؟ پایگاه خبرآنلاین اخیرا نتیجه نظرسنجی یک نهاد دولتی را منتشر کرد که میزان مشارکت در انتخابات اسفند را 30 درصد پیش‌بینی می‌کرد. خبر آن نظرسنجی اما ساعاتی بعد از روی سایت خبرآنلاین حذف شد و این رسانه ضمن پوزش از مخاطبانش اعلام کرد که در تماسی تلفنی از این خبرگزاری خواسته شده تا این خبر را از خروجی خود حذف کند و همچنین تاکید شده که «انتشار هر گونه نظرسنجی درباره انتخابات، خلاف مصوبه است.»

با این دست فرمانی که آقایان و رسانه‌هایشان برای کشاندن مردم پای صندوق رأی پیش گرفته‌اند، دور از انتظار نیست که اگر از میزان مشارکت در انتخابات اسفند راضی نبودند، عنقریب ایران نیز به جمع آن 11 -12 کشوری بپیوندد که قانون رأی‌گیری اجباری دارند و آزادی و حق انتخاب را در جدالی پارادوکسیکال با اجبار قرار داده‌اند!

حالا در نبود نظرسنجی‌های مرسوم در آستانه انتخابات و تماس‌های تلفنی برای حذف هر نوع نظرسنجی از رسانه‌ها؛ عبدالله مرادی، مدیرکل سیاسی وزارت کشور دیروز گفته است مجموعه‌های تخصصی نظرسنجی‌هایی انجام داده‌اند که نشان می‌دهند میزان مشارکت نسبت به دور قبل روند افزایشی خواهد داشت.

او ابراز امیدواری کرده که این روند صعودی مشارکت تا روز انتخابات تداوم یافته و شاهد برگزاری یک انتخابات باشکوه در این دوره باشیم.

علی‌رغم اظهار امیدواری و ادعای مقام وزارت کشور درباره روند افزایشی مشارکت، محتوای همراه با تهدید و نگرانی تریبون‌داران و رسانه‌هایشان درباره انتخابات، حاکی از این است که آنها صدای پای عدم مشارکت را می‌شنوند؛ مقامات پالس‌های عدم مشارکت را گرفته‌اند و می‌خواهند به هر نحوی، حتی با تهدید و هشدار سطح مشارکت را بالا ببرند.

شرکت در انتخابات؛ حق یا تکلیف؟

بدین ترتیب با این دست فرمانی که آقایان و رسانه‌هایشان برای کشاندن مردم پای صندوق رأی پیش گرفته‌اند، دور از انتظار نیست که اگر از میزان مشارکت در انتخابات اسفند راضی نبودند، عنقریب ایران نیز به جمع آن 11 -12 کشوری بپیوندد که قانون رأی‌گیری اجباری دارند و آزادی و حق انتخاب را در جدالی پارادوکسیکال با اجبار قرار داده‌اند!

در میان قریب به 200 کشور جهان، جمعی از کشورهای آمریکای لاتین از جمله برزیل، آرژانتین، اکوادور، پرو، اروگوئه، به همراه استرالیا، سنگاپور، کره شمالی و دو سه کشور دیگر قانون رأی‌گیری اجباری دارند؛ بدین ترتیب که شرکت در انتخابات را بیش از آنکه یک حق تعریف کنند، یک وظیفه تلقی می‌کنند و برای شهروندان در صورت عدم شرکت در انتخابات و عدم انجام این وظیفه محرومیت از برخی خدمات اجتماعی و جرایم مالی در نظر گرفته‌اند.

بسیاری بر این باورند که حق رأی در ایران، بیش از هر چیز یک حق شهروندی برای انتخابات آزادانه جهت تعیین سرنوشت کشور است. احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد اما می‌گوید «مشارکت در انتخابات برخلاف سایر اندیشه‌های سیاسی که حق تلقی می‌شود، در اسلام به‌ عنوان یک تکلیف برخاسته از حق مطرح می‌شود.»

اما حتی با پذیرش این تلقی نیز، به نظر نمی‌رسد انگ زدن‌ها و منتسب کردن آنهایی که رأی نمی‌دهند به معاندین بتواند افت میزان مشارکت در انتخابات را علاج کند. تهدیدهایی از نوع آنچه «جوان» مطرح کرده نیز بیش از آنکه نقش آگاهی‌بخشی برای حضور پای صندوق‌های رأی را داشته باشد، مایه خشمی است که مردم را بیشتر از صندوق رأی دور می‌کند.

جامعه انتظار دارد که حاکمیت و ارکان آن از دولت گرفته تا مجلس و رسانه‎هایشان، بدون تهدید و تزریق تنش بیشتر و گروگان گرفتن آرامش مردم، رابطه خود با بدنه جامعه را ترمیم کنند و به هر ترتیبی که هست با گشایش‌های اقتصادی و اجتماعی امیدهای واقعی و نه واهی ایجاد کنند تا شاید بتوانند میزان مشارکت را افزایش دهند و ناگزیر نباشند حرف از نظرسنجی‌های نادیده‌ای بزنند که همخوانی‌ای با واقعیات عینی ندارد!