با توجه به کاهش عجیب و غریب بارش‌های پاییزی تهران وکاهش میزان ذخیره آب سدهای آن، تهران نشین ها باید منتظر تابستانی سخت و حتی بحرانی باشند. بحرانی که به نظر می رسد از همین الان نیز آغاز شده و بیش از 10 میلیون نفراز شهروندان دچار چالش آبی ناشی از خشکسالی هستند.

آنطور که معاون راهبری و نظارت بر بهره برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور اعلام کرده بارش‌های پاییزی محقق نشده و از هم اکنون برنامه‌ریزی برای مقابله با خشکسالی و تامین آب مورد نیاز مردم در تابستان ۱۴۰۳ آغاز شده است.

جمعیت ایران در سال ۱۳۰۰ کمتر از ۱۰ میلیون نفر بوده که امروز به بیش از ۸۰ میلیون نفر افزایش یافته و پیش بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰ جزو ۱۰ کشور پرجمعیت دنیا به شمار آید. میزان سرانه آب تجدیدپذیر در سال ۱۳۰۰ حدود ۱۳ هزار متر مکعب بوده که در حال حاضر به حدود ۱۴۰۰ مترمکعب تقلیل یافته است.
اطلاعات می گویند؛ حدود نیمی از ۶۰۰ آبخوان‌های آب زیرزمینی دشت‌های کشور در آستانه خشک شدن قرار دارند. مصرف آب‌های سطحی به میزانی غیرقابل باور رسیده و این باعث شده است تقریباً اکثریت تالاب‌های کشور رو به خشکی و کاهش سطح بروند. مجدد آمار از کاهش آب‌های قابل استحصال و استفاده به کمتر از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب می‌گویند. در همین توان ذخیره‌سازی حاصل از سدسازی‌ها نیز به سختی ۵۰ میلیارد مترمکعب را نشان می‌دهد.

هر سد چقدر آب دارد؟

سومین ماه فصل پاییز با ثبت ۶.۶ میلیمتر بارش در حالی به پایان رسید که استان تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته و همچنین متوسط بلند مدت به ترتیب با کاهش ۶۳ و ۸۲ درصدی نزولات جوی مواجه بوده است.
مجموع ریزش‌های جوی ثبت شده توسط شبکه سنجش ایستگاه‌های آب و هواشناسی در حوزه عملکرد استان تهران ، از ابتدای سال آبی جاری تا پایان فصل پاییز ۳۸ میلیمتر بوده، این امر نشان از کاهش ۵۱ درصدی میزان بارندگی ها نسبت به متوسط بلندمدت دارد.اگرچه بر اساس پیش بینی‌های سازمان هواشناسی، انتظار فعالیت پدیده النینو و وقوع بارش های فرانرمالی در فصل پاییز و به ویژه ماه های آبان و آذر می‌رفت، ولی برخلاف الگوهای پیش بینی شده، فصل پاییز نیز با کاهش قابل توجه ریزش‌های جوی، به پایان رسید تا همچنان تمام امیدها معطوف به فعالیت سامانه‌های بارشی در فصل زمستان باشد. با گذشت ۱۰۰ روز از سال آبی جاری و برخلاف پیش‌بینی‌های اولیه سازمان هواشناسی، بارندگی‌های کشور همچنان از شرایط مطلوبی برخوردار نیست و مجموع بارش‌ها در کل پهنه سرزمینی ۴۴.۳ درصد در مقایسه با میانگین درازمدت کاهش‌یافته است.به بیانی وضعیت بارندگی‌های استان تهران نیز نسبت به میانگین بارش‌های کل کشور نامطلوب و حتی بحرانی است به طوری که در ۱۰۰ روز ابتدایی سال آبی جاری، حجم بارش‌ها در این استان ۵۷.۲ درصد در مقایسه با متوسط دوره مشابه بلندمدت کمتر شده است.بررسی‌های آماری ۵۰ سال اخیر نشان می‌دهد که متوسط حجم بارش‌های یک‌ساله استان تهران ۲۸۰.۴ میلی‌متر بوده، اما میزان بارندگی‌هایی که در ۱۰۰ روز نخست سال آبی جاری در این استان رخ‌داده، فقط ۳۳.۹ میلی‌متر معادل ۱۲.۱ درصد بارندگی‌های سالانه است. موضوعی که باعث شده تا براساس آخرین اطلاعات منتشرشده، 3 سد مهم تهران حدود 15 درصد آب داشته و سد لار با یک درصد آب، در عمل خشک شده است. موضوعی که می تواند زنگ خطری جدی برای شهروندان تهرانی باشد. سدهای غرب تهران از نظر پرشدگی وضعیت بهتری دارد.

جیره‌بندی آب تهران در دستور کار نیست

«عیسی بزرگ‌زاده» سخنگوی صنعت آب، روز گذشته با اشاره به وضعیت مخازن سدهای تهران بیان داشت: در استان تهران پرشدگی سدها ۱۴ درصد است که نسبت به سال گذشته مجموع حجم مخازن سدهای تهران چهار درصد وضعیت بهتری دارد اما نکته مهم در خصوص استان تهران این است که سدهای غرب تهران با ۳۲ میلیون مترمکعب آب وضعیت بهتری نسبت به سدهای شرق استان با ذخیره ۲۲ میلیون مترمکعبی دارد.

وی با تاکید براینکه سیستان، مشهد، گلستان، فسا در استان فارس و تهران در پیشانی تمرکز وزارت نیرو برای تأمین آب شرب قرار دارند در پاسخ به سوال ارمان امروز در مورد تدابیر وزارت نیرو برای تامین آب کلانشهرتهران گفت: برای تأمین آب شرب و خروج از خشکسالی در این نقاط از ترکیب طرح‌های وزارت نیرو استفاده شده که قطعاً با همراهی مردم در مدیریت مصرف می‌توانیم به خوبی از این شرایط نیز عبور کنیم.

بزرگ‌زاده با تأکید بر اینکه برای تأمین آب شهر تهران، طرح مدیریت مصرف و تقاضا پیش‌بینی شده و جیره‌بندی آب در دستور کار نیست، اضافه کرد: مشکل کم‌آبی تهران با ۱۵درصد کمک به مدیریت مصرف آب حل می‌شود
قحطعی، قطعی است

«احد وظیفه» رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، در گفت و گو با «همدلی» می گوید: به نظرم وضعیت واقعا بغرنج و بحرانی است. باید یک نفر به مردم اطلاع رسانی دقیق کند. موضوع بحران آب در ایران یک بحث سیاسی و طیفی نیست. بلکه موضوعی است که مستقیم با معیشت مردم در ارتباط است.

وی اضافه می کند: مسلما وزارت نیرو و آبفا سناریوهایی برای چنین شرایطی دارند. از جمله استفاده از رودخانه های کوچک و چاههای استفاده نشده. چون منبع آب جدیدی نداریم. از سویی وقتی بارندگی کم است و تمام فشار تامین آب روی دوش چاههای آب است، مسلم است که در کمیت و کیفیت آب تاثیر گذار خواهد بود.
وظیفه با ذکر اینکه ممکن است وضعیت به حدی بغرنج شود که مردم به سمت مصرف آب معدنی به جای آبی که در شیرها موجود نیست بکنند و به خاطر کمبود آب می گوید: وقتی آب سدهای ما تا این حد پایین است واقعا کاری از دست کسی بر نمی آید. مثلا وقتی حجم آب 1 درصد است، عملا این یک درصد لجن باقی مانده تع سد است و این منبع آن خشک شده است.

این کارشناس اقلیم شناسی اضافه می کند: اینها تازه در شرایطی است که ما در فصل زمستان قرار داریم. یعنی فصلی که مردم کمتر حمام می روند و کمتر آب می نوشند و کولرهای آبی هم کار نمی کنند ولی وای به حال وقتی که تابستان فرا رسد و این حجم از جمعیت در جهنم گرما قرار گیرند. در این شرایط احتمالا با قحطی آب مواجه می شویم.

به گفته وی هم اکنون نیز بسیاری از استان ها و شهرهای کشور مانند کرمان و مشهد و سیستان و بلوچستان، در شرایط بحران و قحطی آب قرار دارند!به اعتقاد وظیفه، تنها راه نجات از این وضعیت وقوع معجزه ای است که با بارش های بسیار خوب زمستانی ممکن خواهد شد و البته در کنار آن، آموزش به شهروندان برای رعایت الگوی مصرف در زندگی روزمره.

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا با تاکید براینکه تاثیرگذاری بارورسازی ابرها تنها برای وسعت‌های کوچک و در یک بازه زمانی مشخص تایید شده است، اظهار کرد: بارورسازی ابرها برای کشوری وسیع همچون ایران اجرایی و عملی نیست.به گزارش ایسنا، طی روز جاری اخباری مبنی بر بارورسازی ابرها توسط سازمان هواشناسی منتشر شده این در حالیست که به گفته رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا متولی این امر وزارت نیرو است و سازمان هواشناسی کشور در آن نقشی ندارد همچنین تاثیر بارورسازی ابرها بر بارندگی‌های کشور و در سطح گسترده و پهنه وسیع هنوز توسط نهادهای بین‌المللی تایید نشده است.«صادق ضیاییان» در گفت و گو با ایسنا درباره میزان تاثیرگذاری بارورسازی ابرها بر میزان بارندگی‌ها اظهار کرد: بارورسازی در بازه زمانی و مکانی محدود اثرگذار است. برای مثال در رویدادی نظیر المپیک یا یک موقعیت مکانی نظیر پشت سدها و دریاچه‌ها و... سابقه عملی دارد.وی با تاکید بر اینکه بارورسازی ابرها یک طرح تحقیقی است که در بسیاری از نقاط جهان اجرا می‌شود، گفت: نهادهای بین‌المللی معتبر اثرگذاری باروسازی ابر در بلندمدت و موقعیت مکانی به وسعت پهنه کشورها را تایید نمی‌کنند و اظهارات در این رابطه بیش از آنکه علمی باشد، «گمانه‌زنی عامیانه» است و نمی‌توان قاطعانه گفت که این کار در مقیاس بزرگ و بر بارندگی‌های یک کشور می‌تواند تاثیرگذار باشد. در واقع این مسئله برای کشور پهناوری همچون ایران اصلا اجرایی و عملی نیست.رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا تاکید کرد: تحقیقات در زمینه باروسازی مسئله جدیدی نیست و سابقه آن به سال ۱۳۳۰ باز می‌گردد و محققان ایرانی در دستگاه‌های دولتی و پژوهشی نظیر وزارت نیرو نیز در این بازه زمانی روی این مسئله متمرکز بوده‌اند.ضیاییان در پایان در پاسخ به این سوال که آیا وزارت نیرو برای اجرای این طرح با سازمان هواشناسی مشورت کرده است یا نه؟ گفت: بر اساس مصوبه هیات دولت دراواخر دوره ریاست جمهوری آقای روحانی باید سازمان هواشناسی بر اجرای طرح بارورسازی ابرها نظارت داشته باشد و مجوز این کار را صادر کند اما این مصوبه چندان عمر زیادی نداشت و پس از یک سال ابطال شد و سازمانی ذیل وزارت نیرو به وجود آمد که متولی اجرای طرح بارورسازی ابرها شد.