حمید شجاعی: کلیات لایحه بودجه 1403 از سوی مجلس رد شد. این خبری بود که طی 2 روز گذشته بسیار در رسانه‌ها مطرح و بازتاب یافت و هر کسی از ظن خود به این مساله واکنش نشان داد.

اما واقعیت امر بر آن است که این مساله اختلاف بهارستان و پاستور را نشان داد. برخی معتقدند که انتخابات در پیش است و نمایندگان خواستند در مقابل مجلس خودی نشان دهند. اما مساله اینجاست که با نگاهی به بودجه سال آینده هویدا می‌شود که بخش اعظمی از کسری بودجه سال آینده بر دوش مردم خواهد بود. چنانکه «امان قلیچ شادمهر» نماینده مردم گنبدکاووس می‌گوید: «الان تنها چیزی که در این بودجه دیده نشده مردم هستند، حق مردم است که بدانند با توجه به دخل و خرج دولت و سیاست‌های اقتصادی دولت بتوانند پیش بروند اما تنها چیزی که ملاک است گرفتن مالیات است.» باید منتظر اصلاحات دولت باشیم که چه تغییراتی در لایحه بودجه خواهد داد.

* بودجه تلاقی اختلاف دولت و مجلس

مجلس و دولت به‌رغم تمام همراهی‌ها با یکدیگر و اختلافات موجود که همواره آن را کتمان می‌کردند بالاخره در ایستگاه بودجه به تقابل رسیدند. چنانکه دولت همراه مجلس نیز در این ایستگاه دیگر تاب همراهی دولت را نیاورد و تابلوی چراغ قرمز را مقابل دولتیون گرفت. از همین رو نیز بود که روز سه‌شنبه بهارستان‌نشینان کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ را با ۹۱ رای موافق، ۱۲۷ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع از مجموع ۲۳۶ نماینده حاضر رد کردند تا مشخص شود نگاه مشترکی میان پاستور و بهارستان در مورد لایحه بودجه سال 1403 وجود ندارد. هر چند که این اقدام با ناترازی بودجه‌ای که اقتصاددانان پیوسته نسبت به آن هشدار می‌دادند قابل پیش‌بینی بود، اما نکته در جایی است که دیگر حتی بهارستانی‌های همسو با دولت نیز تاب تحمل تصمیمات بودجه‌ای دولت را نداشتند و بالاخره نسبت به این مساله واکنش نشان دادند. عمده دلایل نمایندگان مخالف نیز حول محور موضوعاتی، چون منابع لازم برای یارانه، حقوق و دستمزد کارکنان و بازنشستگان، مالیات‌ها و فشار بر تولید می‌چرخد که دولت برای آنها برنامه درستی نداشته است. به عبارتی دولت برای بسیاری از مصارف منابعی تعیین کرده که چندان مطمئن نیست و مشخص نیست که اساسا چنین بودجه‌ای تا چه میزان قابلیت تحقق داشته باشد. هادی حق‌شناس؛ کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است: بودجه سال آینده متزلزل و ژله‌ای است چرا که شرطی و متکی به برخی مسائل است. اما به واقع آنچه که باعث شده تا مجلس سفت و محکم در مقابل بودجه ارائه شده از سوی دولت بایستد این است که طبق گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده در همین بودجه اعلامی چیزی حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه وجود دارد. به عبارت دیگر حدود 20 درصد از منابع بودجه با کسری مواجه است. لذا این امری کاملا طبیعی است که نمایندگان بخواهند این لایحه را رد کنند. این در حالی است که رئیس‌جمهور در وعده‌های انتخاباتی‌اش از به خط کردن اقتصاددان‌ها و برنامه 7 هزار صفحه‌ای اقتصادی سخن به میان آورده بود. اما حال با این بودجه ارائه شده شاهدیم که مجلس انقلابی که همراه‌ترین مجلس بعد از انقلاب با دولت همزمان خود بوده است مقابل دولت می‌ایستد و لایحه ارائه شده را رد می‌کند. چنانکه، محمدباقر قالیباف؛ رئیس مجلس بعد از مخالفت پارلمان با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳، گفت: «دولت هفت روز فرصت دارد تا اصلاحات را در بودجه اعمال کرده و مجددا بودجه را به مجلس برگرداند.» نکته اینجاست که به قرائت بسیاری از اقتصاددانان و کارشناسان آنچه دولت ارائه کرده به لایحه بودجه نمی‌ماند و صرفا به مثابه دستورالعمل و تکالیفی است که به مجلس ارائه شده و هیچ سخنی از منایع درآمدی در آن به میان نیامده است. به باور برخی اقتصاددانان طبق بودجه اعلامی دولت اساسا رشد8 درصدی مدنظر رئیسی که تحقق نخواهد یافت هیچ؛ بلکه در این برنامه پیش‌بینی شده است که ۳۲۰ همت اوراق فروخته شده است که همین اوراق دولت را بدهکار خواهد کرد. البته رد کلیات بودجه در دولت‌های گذشته نیز سابقه دارد و دولت‌های احمدی‌نژاد و روحانی نیز این روال را تجربه کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد با توجه به مخالفت صریح نمایندگان، دولت باید در مهلت یک هفته‌ای تغییراتی اساسی در لایحه بودجه ایجاد کند.

* تقابل بودجه‌ای

ماجرای رد کلیات بودجه پرده از اختلافات میان بهارستان‌نشینان و ساکنان پاستور برداشت. چنانکه با وجود همه همگرایی‌ها و همراهی‌ها بالاخره مجلس یکجا در ماجرای بودجه 1403 موضع خود را از دولت جدا کرد. این تقابل حتی به آنتن زنده تلویزیون نیز کشیده شد، جایی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری با موضوع بودجه 1403 حمیدرضا حاجی‌بابایی؛ رئیس کمیسیون تلفیق بودجه مجلس مقابل داوود منظور نشست و اظهار داشت:‌ «چون آقای دکتر فرمودند آقایان دنبال این هستند که گران کنند، من از مجلس دارم دفاع می‌کنم، وگرنه اینجوری جسارت نمی‌کنم. سؤال این است، ما الان خوش‌بینانه، حدود ۴۰۰ همت سال آینده بودجه ما کسری دارد، اگر هم خواستید ریال به ریال من حساب می‌کنم. چون رئیس محترم مجلس هم فرمودند ناترازی انرژی و الان به تفصیل شما در ناترازی انرژی یعنی گران کردن، ما طرفدار مردم هستیم، ما می‌خواهیم ارزان شود. سؤال من این است، ما ۴۰۰ همت کسری داریم، این‌ها غصه ماست. عرض می‌کنم، تبصره ۱۴، امسال ۶۵۰ تا است، هشت ساله ۱۲۵ تا کسری دارد، هشت ماهه ۸۲۵ تا کسری دارد، دیگر گزارش رسمی وزیر اقتصاد است.» در مقابل داوود منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه بیان کرد: «آقای دکتر ما که هزینه تعریف نکرده‌ایم که شما الان کسری درمی‌آورید، ما درآمد تعریف کرده‌ایم، هزینه‌ها را در سقف درآمد می‌دهیم و قطعا کسری را کنترل می‌کنیم. کسری نداریم. این ادعای شماست. ما درآمدها را به شما داده‌ایم، مصارف را هم در حد درآمدها می‌دهیم، هیچگونه کسری هم نخواهیم داشت». این در حالی است که سیدمحمد حسینی، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در خصوص رد لایحه برنامه هفتم اظهار کرد: مسائل جمعی دیگری دخیل بود مثل اینکه برخی نمایندگان دلخوری‌هایی درباره تخصیص اعتبارات حوزه انتخابیه خودشان یا با مدیران استانی داشتند که با صراحت گفتند در بحث بودجه تلافی خواهیم کرد. امیدواریم با همدلی دو قوه کلیات به تصویب برسد.» باید دید اختلاف بودجه‌ای مجلس و دولت ادامه خواهد داشت یا به چه نحوی به پایان خواهد رسید.