محمد درویش، کنشگر محیط زیست در گفت‌وگو با «آرمان امروز»‌ مطرح کرد:

 با وجود گذشت چندین سال از رسانه‌ای شدن ماجرای ریخته شدن فاضلاب بیمارستانی و صنعتی به کشف رود در نزدیکی مشهد، همچنان مسولان این شهر سکوت اختیار کرده‌اند. آن‌طور که پیش‌تر رسانه‌ها گزارش داده‌اند فاضلاب خام بیمارستان ها ، کارگاه ها ومنازل توسط تانکرها به کشف رود ریخته شده وبه کشاورزان برای استفاده در کشاورزی فروخته می شود. سال ۹۸ بود که خبرگزاری فارس در گزارشی به نقل از فرشته تقی‌زاده نماینده شبکه سمن‌های خراسان رضوی نوشت: «روزانه حدود ۳۰۰ تا ۶۰۰ تانکر فاضلاب‌های صنعتی، بیمارستانی، کشتارگاهی و خانگی در داخل آب رودخانه کشف‌رود تخلیه و آب رودخانه برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده می‌شود و تهدید جدی برای سلامت جامعه است.»

حالا بعد از چند سال محمد درویش، فعال محیط زیست خبر از تشدید فاضلاب های بیمارستانی و صنعتی به این رودخانه دارد. اتفاقی که در مشهد رخ داده و قدمتی آن به گفته او بیست ساله دارد . در‌ویش پیش‌تر و چند روز پیش این موضوع را در سایت انتخاب مطرح کرده بود، اما برای توضیحات بیشتر و در گفت‌و‌گو با «آرمان امروز» می‌گوید: «بیش از ۲ دهه است که فعالان محیط زیست بارها نسبت به خالی کردن فاضلاب‌های آلوده به کشف رود هشدار می‌دهند، ولی دریغ از حتی گوشه چشمی از سوی مسئولان. در عوض، این آلایندگی هم اکنون به بالاترین حد خود رسیده است به‌طوری‌که حتی فاضلاب بیمارستانی و همچنین فاضلاب چرمشیر را هم وارد اراضی کشاورزی کرده‌اند.»

ضرورت تکمیل تسویه خانه ها

این گفته‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که حسین اسماعیلیان، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب مشهد چندی قبل در مورد تصفیه خانه‌های این شهر که دلیل واریز فاضلاب در آب این شهر می شود، گفته بود: «در حال حاضر ۲۶۳ هزار متر مکعب ظرفیت تصفیه‌خانه فاضلاب مشهد بوده که البته ۳۰ هزار متر مکعب آن به دلیل عملیات ارتقا از مدار خارج شده است؛ در واقع ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فعلی ۲۳۰ هزار متر مکعب است. همچنین متوسط فاضلابی که در مشهد به صورت روزانه جمع‌آوری می‌شود، بین ۲۵۰ تا ۲۶۰ هزار متر مکعب در شبانه‌روز است. در حال حاضر ۱۰ درصد از فاضلاب شهر مشهد بیشتر از حجم و ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب موجود است.»

جالب اینجاست که حالا استفاده از فاضلاب برای آبیاری زمین های کشاورزی به رویه‌ای معمول و پر طرفدار از سوی کشاورزان بدل شده است به گونه ای که این موضوع را می‌توان در شهرهای بزرگ و صنعتی به وضوح دید. در گزارشی که همشهری در سال ۹۷ منتشر کرده بود و در سال ۹۶ روزنامه ایران، آبیاری زمین‌های کشاورزی با آب تصفیه نشده فاضلاب در روستای کزاز شازند، موجب افزایش سرطان، نازایی، جنین‌های بدون قلب، معلولیت‌های کودکان، بیماری‌های پوستی و در نهایت مرگ و میر شده است که این موضوع خیلی سریع از سوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی تکذیب شد، اما این یک واقعیت است که در کشور ما به‌دلیل تداوم خشکسالی‌ها و کاهش ذخایر آب‌های زیرزمینی بسیاری از زمین‌های کشاورزی با آب فاضلاب آبیاری می‌شوند و همین امر باعث افزایش سرطان در کشور شده و کارشناسان محیط زیست همواره در این رابطه هشدار داده‌اند. حالا به گفته درویش حتی لوله بتنی فاضلاب خامی که به سمت تصفیه خانه مشهد می‌رود را با دریل سوراخ کردند و با موتورپمپ آن فاضلاب را برداشت می‌کنند و به فروش می‌رسانند!.

وی با ذکر اینکه این معظل در تهران نیز سالهاست که محصولات کشاورزی جنوب شهر را تهدید می کند می افزاید: چند سال قبل در جلسه ای یکی از کارشناسان اعلام می کرد که میزان سرب موجود در پیازی که از جنوب تهران برداشت می‌شود ۸ برابر حد استاندارد است. حتی براساس برخی گزارش ها، هم اینک در میوه هایی که به میدان مبوه و تره بار تهران می رسد، ردهایی ازDDT دیده شده است. در حالیکه سالهاست که استفاده از این سم برای سمپاشی درختان ممنوع شده است!

وی با طرح این مساله که نمی دانم چرا مسئولان مشهدی در برابر این حجم از گزارش رسانه ای سکوت اختیار کرده اند؟! گفت: «کافی است این فاضلاب ها ابتدا به تسویه‌خانه‌ها هدایت شوند و بعد دوباره برای مصارف کشاورزی به‌کار گرفته شوند یا اینکه از این آب برای توسعه زراعت چوب استفاده شود یعنی درختانی برای استفاده از چوب آنها کاشته و توسط این آبها آبیاری شود. بدین ترتیب نه این آلودگی ها خطرناک خواهد بود و نه شاهد کمبود چوب و کاغذ! یا حداقل بخشی از کمبود کنونی ما مرتفع خواهد شد. در حال حاضر چیزی حدود ۷ هزار هکتار با چنین فاضلاب به شدت خطرناکی زیر کشت برده‌اند که بخشی از مواد غذایی مردم را در خراسان رضوی و نقاط دیگر تامین می‌کند. دوستان ما در بازیافت زباله، از جمله خانم شیرزادی سال‌هاست که تلاش می‌کند تا این زباله‌ها را به کمپوست تبدیل کند و کیفیت محصول را بهتر کنند، اما وزارت جهاد اعلام می‌کند، چون کمپوست استاندارد لازم را ندارد، این‌ها اجازه نمی‌دهند این کمپوست مورد استفاده در بخش کشاورزی قرار بگیرد.»

بیماری های ناشی از فاضلاب

اما آیا محصولات کشاورزی که با این فاضلاب ها آبیاری می شود می تواند منجر به بروز بیماری در بدن انسان شود؟ سوالی که درویش در پاسخ به آن می گوید: «من به شخصه به گزارشی برنخوردم که میزان آلودگی محصولات کشاورزی مشهد را بسنجد اما قطعا این مساله روی سلامت میوه ها و سبزیجات این شهر تاثیر گذار خواهد بود و حتی می تواند به انواع بیماری ها از جمله سرطان منتهی شود.»

درویش درباره عمل شهروندان در مواجهه با محصولات آلوده کشاورزی گفت: شهروند وقتی آگاه نباشد فکر می‌کند در حال خوردن سبزی تازه است، اما وقتی مردم بدانند باید به شورای شهر و کمیته محیط زیست فشار بیاورند و مطالبه کنند.

با این حال به نظر می رسد صدای اعتراض در ویش اینبار به گوش مسئولان رسیده باشد چرا که می گوید: بعد از سروصدایی که به دنبال افشاگری بنده و حمایت رسانه ها رخ داد، یکی از کارکنان شرکت آب و فاضلاب مشهد با من تماس گرفت و گفت؛ گزارش شما باعث ولوله ای بین مسئولان شرکت آب و فاضلاب شده است و قرار است به زودی پروژه های نیمه تمام تسویه خانه های این شهر تکمیل شود. ضمن آنکه براساس گزارش طرفداران محیط زیستی گویا جلوی فاضلاب دزدی در این شهر نیز گرفته شده که جای بسی خوشحالی است.

منبع:آرمان امروز