به نظر می‌رسد که همچنان تهیه و چگونگی استفاده و البته امنیت سرویس‌‌‌‌‌‌های ایاب و ذهاب دانش آموزان یکی از دغدغه‌‌‌‌‌‌های مدیران مدارس و والدین است. گذشته از هزینه‌‌‌‌‌‌های بالای برخی از این سرویس‌ها، در کنار نقص فنی، فرسودگی و برخی از آنها نیز فقدان صلاحیت برخی رانندگان این سرویس‌‌‌‌‌ها از جمله مسایلی است که باعث می‌شود تا بسیاری از خانواده‌‌‌‌‌ها ترجیح می‌دهند فرزندانشان را خودشان به مدرسه ببرند و بیاورند تا اینکه هر روز و هر ساعت نگران رفت و آمد آنها با سرویس‌‌‌‌‌‌های مدارس باشند. در این بین شاید مهمترین دلیل برای شکل گیری و تشدید این نگرانی ها، آمار و ارقام و گزارش‌‌‌‌‌‌های حوادثی است که هر از چندگاهی در مورد سرویس‌‌‌‌‌‌های مدارس در رسانه‌‌‌‌‌ها منتشر می‌شود و بعد از مدتی مانند بسیاری دیگر از رخدادهای کشور، فراموش می‌شود!

خاطرات تلخ

دو حادثه منتهی به فوت سرویس حامل دانش آموزان در شهرستان‌‌‌‌‌‌های مشهد و نیشابوردر بهمن ماه 1401، تصادف مینی‌بوس حامل دانش‌آموزان با دو فوتی 14 مصدوم شدن 14 نفردر آذرماه 1400و در کرمانشاه، ۳ کشته و ۲۰ مجروح در تصادف سرویس مدرسه درفسای استان فارس در سال 1398، تصادف یک دستگاه تریلر با سرویس مدرسه در مشهد با 4مجروح و یک گشته در بهمن سال گذشته، واژگونی وانت نسیان حامل دانش آموزان بشاگردی و مجروح شدن 18 نفردر آذر 1395، واژگونی سرویس مدرسه در شیرازبا 5 مجروح در اسفند 1401،تصادف یک دستگاه «ون»، سرویس مدرسه در یکی از مناطق مشهد منجر با مجروح شدن هشت دانش‌آموزدر مهرماه امسال، دو حادثه سرویس مدارس با ۱۱ مجروح دانش آموز در آبان 1401، تصادف هولناک میان مینی بوس در آذر 1400 و در جاده ماهیدشت کرمانشاه با دو کشته، تصادف آذر سال ۹۶ با برخودرو سرویس مدرسه در انتهای اتوبان تهران، قائمشهربا دو کشته، تصادف بین ۲ خودرو پراید و پژو در روستای بالاده کازرون و مرگ راننده در سال 95، واژگونی نیسان وانت در سال 98 در ایرانشهر سیستان و بلوچستان با ۶ نفر مجروح و ۱ نفر وبالاخره آخرین آنها یعنی واژگونی مینی‌بوس حامل دانش‌آموزان دختر در لرستان که به گفته فرماندار دلفان 13 مجروح داشته است.

اصغر قهرمانی گفت: مینی‌بوس این دانش‌آموزان ظهر پس از تعطیلی مدارس در مسیر روستاری چواری دچار سانحه و واژگون شده‌است. احتمال شکستگی دست و پا برای سه دانش‌آموز دبیرستانی در دلفان وجود دارد. 13 دانش‌آموز نیز دچار مصدومیت‌های جزیی شده‌اند و خوشبختانه این حادثه فوتی نداشته‌است.

آیین‌نامه دولت برای سرویس مدارس

این آمار درکنار سایر تهدیدهایی که دانش آموزان را در طی رفت و آمد به مدرسه تهدید می‌کند باعث شده تا دولت آیین‌نامه‌ای برای سرویس مدارس تصویب کند. مطابق با ماده 7 این آیین نامه ، تهیه و به کارگیری سرویس مدارس باید با تایید شهرداری‌‌‌‌‌ها و در مواردی که شهر داری وجود ندارد با تایید بخشداری‌‌‌‌‌ها انجام شود . در صورتیکه سرویس مدارس از سازمان تاکسیرانی تامین شود این تاکسی‌‌‌‌‌ها علاوه بر معاینه فنی باید بیمه سرنشین و راننده بالای 23 سال و متاهل داشته باشند . چنانچه مدرسه یا والدین سرویس دانش آموزان خود را وسیله نقلیه ای به جز تاکسی‌‌‌‌‌‌های تاکسی رانی انتخاب کنند مسئولیت هر نوع اتفاقی با خودشان است . و این مطلب در صورتی است که تاکسی در شهر محدود نبوده و مردم دچار مشکل نشوند .این آیین‌نامه اما به‌نظر می‌رسد چندان راهگشا نبوده است؛ زیرا ادامه سریالی حوادث سرویس‌‌‌‌‌‌های مدارس باعث شده تا آیین نامه جدیدی تدوین شود که به گفته رئیس سازمان تاکسیرانی قرار است از سال آینده اجرایی شود.

در خصوص ابعاد مختلف این حوادث و گستردگی آن به احمد رضا منتصری، کارشناس حوزه حمل‌ونقل به همدلی می‌گوید: آمارها نشان از کشته شدن هر ساله ، سه هزار کودک و نوجوان در اثر تصادفات رانندگی در کشور دارد که بخشی از آنها را دانش آموزان و سرویس‌‌‌‌‌‌های مدارس تشکیل می‌دهند. بر اساس بررسی‌‌‌‌‌‌های به عمل آمده در خصوص علل این سوانح اعلام شده است که بخش قابل توجهی از این تصادفات به دلیل وجود نقص فنی در خود روهاست .

وی به همین منظور تاکید می‌کند هم زمان با بازگشایی مدارس ، داشتن معاینه فنی برای سرویس دانش آموزان را اجباری شود.
وی در این زمینه می‌افزاید: خود روهایی که جهت سرویس مدارس در نظر گرفته شدند باید از نظر وجود نقص فنی ، سالم بودن درها و ... توسط افراد ذیصلاح بررسی و تایید شوند .علاوه بر این راننده سرویس مدارس باید از نظز سلامت جسمی ، روانی و عدم وجود اعتیاد مورد گزینش قرار گیرد .

طرح مراقب دانش‌آموزان

این موضوع به حدی مهم است که به گفته منتصری قرار بود از حدود 4 سال قبل یک نفر مراقب در سرویس‌‌‌‌‌‌های دانش آموزی در سال تحصیلی از سوی وزارت آموزش و پرورش و نیز وزارت راه و ترابری مستقر شود . هدف از این طرح کنترل رفتارها و انجام کارهای خطرناک دانش آموزان ، جلوگیری از آزار و اذیت آنها یا همان کودک آزاری ، کمک در عبور از خیابان و هر اقدامی که به حفظ سلامت دانش آموزان و جلوگیری از حوادث و اتفاقات ناخوشایند کمک کند اعلام شده است .

ضعف نظارت!

منتصری معتقد است که استفاده از خودروهای پیشرفته با ويژگي همسان بودن آن‌ها از لحاظ شکل ظاهری،ایمنی بالا و آلایندگی حداقلی براي جوامع پيشرفته لازم است. وی ادامه می‌دهد: با این وجود در عمل متاسفانه سرویس مدارس در بسیاری از مدارس کشور ما از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و گاهي در برخی خودروها،بیش از ظرفیت استاندارد،دانش آموز جابه‌جا می‌شود.
به گفته این کارشناس حوزه حمل‌ونقل ، راننده سرویس مدارس باید حداقل 23 سال سن داشته باشد؛نداشتن سوء پیشینه و برخورداری از گواهی سلامت جسمی و روانی و پوشش مناسب نیز از دیگرمولفه‌هایی است که باید به‌عنوان شاخص به‌کارگیری و جذب رانندگان سرویس مدارس مد نظر قرار گیرد. همچنین لازم است مدیران مدرسه،بر عملکرد سرویس مدرسه تحت مدیریتی‌شان نظارت دقيقي داشته باشند. داشتن مدارک شناسایی و خودرویی معتبر و بیمه‌‌‌‌‌‌های شخص ثالث و بدنه وکارت معاینه و درنهایت برچسب و کارت سرویس مدرسه که به منزله مجوز ارائه سرویس است، الزامیست. در کناراین موارد، تمامی تاکسی‌ها ویا وسائل نقلیه‌ای که به عنوان سرویس مدرسه در سال جاری فعالیت می‌كنند،باید توسط دستگاه‌های نظارتی ازنظر گواهینامه معتبر، بیمه سرنشین و معاینه فنی، صلاحیت‌های حرفه ای واخلاقی نظیرعدم اعتیاد، حسن رفتار، عدم سوء سابقه و... مورد بررسی و تایید قرار گیرند.

استفاده از ردیاب

بحث استفاده از ردیاب خودرو برای سرویس مدارس نیز، این روزها داغ است. منتصری معتقد است وقتی رانندگان سرویس بدانند که فعالیت‌های آنان تحت نظارت است، بهتر و موثرتر کار خواهند کرد وی می‌افزاید: رعایت ایمنی خودرو را رعایت می‌کنند و می‌توان بر مواردی مانند سرعت حرکت سرویس، رانندگی پر خطر و با شتاب و رفتار راننده به طور کامل نظارت داشت. امنیت بیشتر دانش آموزان، زمان‌بندی مناسب‌تر در رفت و آمدهاو اطلاع والدین از مکان سرویس فرزند خود در صورت نیاز، از جمله مزایای استفاده از ردیاب برای سرویس مدارس است. آنچه مسلم است تامین امنیت سرویس مدارس به همکاری جدی خانواده ها، وزارت آموزش و پرورش کشور و مدارس و راهنمایی و رانندگی نیاز دارد.

وی در ادامه با بیان اینکه خانواده‌‌‌‌‌ها از ضوابط موجود برای استفاده از سرویس مدرسه مثل ارائه درخواست به مدارس بی اطلاع هستند، گفت: خانواده‌‌‌‌‌ها می‌خواهند هرطور شده ولو یک روز با موتور شخصی فرزند خود را به مدرسه برسانند، لذا انتظار داریم بخشداران و رئوسای آموزش و پرورش روی سرویس مدارس بیشتر وقت بگذارند و نظارت جدی روی سرویس‌‌‌‌‌‌های مدارس داشته باشند.

منتصری تصریح می‌کند: رانندگان سرویس‌ها نباید در هنگام رانندگی با سرنشینان خودرو یا تلفن همراه صحبت کنند و ضمن تمرکز بر رانندگی مراقب باشند که سرنشینان سرویس نیز در هنگام حرکت، اعضای بدن خود را از خودرو بیرون نبرند.

این کارشناس حمل و نقل ترافیکی در بخش دیگری از سخنان خود توصیه هایی هم به والدین دارد و می‌گوید: از سوی دیگر خانواده‌ها به دانش آموزان سفارش کنند که در طول مسیر و هنگام حرکت سرویس مدرسه، در جای خود آرام نشسته و در صورت امکان کمربند ایمنی را ببندند، زیرا یک ترمز ناگهانی می‌تواند موجب افتادن آنها و حتی در بعضی مواقع موجب حوادث ناگوار برای آنها شود.

وی تأکید کرد: همچنین خانواده‌ها، آدرس، تلفن منزل و محل کار خود را برای کودکان بنویسند و می‌توانند با هماهنگی واحد آموزش سازمان در کلاس‌های ایمنی و آتش‌نشانی شرکت کنند.